tag:blogger.com,1999:blog-36322548655076756042024-03-03T04:46:34.950+03:00Onur ÇobanHayata dair...Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.comBlogger187125tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-74082652731655715102023-11-12T16:30:00.012+03:002023-12-17T15:20:45.903+03:00Ockhamlı William<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">46.Bölüm: </span></b><span style="font-size: 16px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b>Ockhamlı William</b></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><p class="GvdeB" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><br /></span></i></p><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><i style="mso-bidi-font-style: normal; text-indent: 35.4pt;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";">Ockham’ın Usturası</span></i></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><i style="mso-bidi-font-style: normal; text-indent: 35.4pt;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><br /></span></i><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <span> </span></o:p></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Skolastik Felsefenin son büyük filozofu olarak görülen
Ockhamlı William, 1300’lü yılların ilk yarısında yaşamış olan ve mantık
alanında yapmış olduğu çalışmalarla dikkat çeken din adamı / filozoflardan
biridir.<br /></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span><span> </span>Önceki bölümlerde anlatıldığı gibi, Ortaçağın en önemli
felsefe geleneklerinden olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">HristiyanFelsefesi</a></b> iki bölümden oluşur. İlki daha alaylı diyebileceğimiz din adamı
filozofların özellikle <a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html" rel="nofollow" target="_blank"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">kilise babalarının</b>
</a>oluşturduğu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Patristik Felsefe</b>,
diğeri de artık kurumsal bir okul/kilise eğitiminden geçen din adamı
filozofların oluşturduğu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Skolastik
Felsefe</b>…<br /></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span>Önemli Skolastiklerden <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">DunsScotus</a></b>’un öğrencisi olan William, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’e
verdiği önemle dikkat çeken <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Fransisken
Tarikatına</b> bağlı bir isimdir. </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></span></b><span>
ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">Roger Bacon</a></b></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"> gibi üyeler yetiştiren bu tarikatın rakibi durumunda olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Dominiken Tarikatı</b> ve onun en önemli
ismi <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Aquinolu Thomas</a></b> ın birçok
düşüncesine de karşı çıkmıştır. Hocası Scotus gibi Oxford’da eğitim almış,
Paris Üniversitesinde dersler vermiştir.<br /> <o:p></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> </o:p></span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgfx6OYKej7Or9ajIFHrOuN1Of1Q8ip-6x8GTJiNEW7sZmFgRlcJ6Qq-ugZczpabEGlPhP_LGXrBL0_XRVBvn9unk0vosJzxtGObruq-JgP0Oauan_GS3AUl2mygSsgCUbhkUdu-EbqBIyQaSBWNv5SZ6y_TzTbVyhIfxlD2L23WjtIgl55PigDUvqXOI/s259/Ockham.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="259" data-original-width="194" height="259" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgfx6OYKej7Or9ajIFHrOuN1Of1Q8ip-6x8GTJiNEW7sZmFgRlcJ6Qq-ugZczpabEGlPhP_LGXrBL0_XRVBvn9unk0vosJzxtGObruq-JgP0Oauan_GS3AUl2mygSsgCUbhkUdu-EbqBIyQaSBWNv5SZ6y_TzTbVyhIfxlD2L23WjtIgl55PigDUvqXOI/s1600/Ockham.jpeg" width="194" /></a></div><br /><o:p><br /></o:p></span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p><br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span>Döneminde siyasal konularda da aktif bir rol oynayan
İngiliz filozof, Papa’nın sınırsız otorite sahip olmasına karşı çıkmaktadır.
Ona göre Kilise, laik yönetime yani krallara baskı kuramaz, onla<a href="http://www.onurcoban.com">r</a>ı görevden
alamaz. Kilisenin otoritesi sadece din konusunda geçerlidir. Ancak Papa’nın din
içinde de sınırsız bir gücü olamaz. Gerektiğinde <i style="mso-bidi-font-style: normal;">genel konsil</i> kurularak Papa denetlenmelidir. Kilisenin mutlak
gücünü savunan Papalık, bu düşünceleri nedeniyle <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Padovalı Marsilius</b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Cesenalı
Michael</b> ile birlikte üçünü aforoz eder. Alman İmparatoruna sığınan Ockhamlı
William’ın “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sen beni kılıçla savun, ben
de seni kalemle savunayım</i>” dediği söylenir.<br /></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span>Kiliseye karşı laik bir bakış açısına sahip olması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Reform</b> sonrası <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Luther</b>’in de tercih ettiği tek Skolastik olarak kabul edilir.
Ortaçağ felsefesi içinde daha laik bir çizgide yer alması nedeniyle felsefe tarihçilerince
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Modern Felsefeye</i> bir geçiş olarak
kabul edilir. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Bertrand Russell</b>, “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Batı Felsefesi Tarihi</i>” kitabında bunun
bir yanılsama olduğunu söyler.<br /> </span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span>Ockhamlı William’ın, ismi doğrudan eserlerinde geçmeyen, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ockham’ın Usturası</b> kuramı önemlidir. Bu
düşünceye göre azla yapılabilen şeyi çokla yapmak boşunadır. Bilim ve felsefede
bir konu, bir varsayım olmadan da çözülebiliyorsa; o varsayımın kabul
edilmesine gerek yoktur<a href="http://www.onurcoban.com" target="_blank">.</a> Gereksiz fazlalıkları adeta bir ustura ile kesip atmak
en doğrusudur. Kanıt ve öncülleri gereksiz yere çoğaltmaya çalışmak sadece asıl
konunun anlaşılmasını ve doğrulanmasını zorlaştıracaktır. En basit olan
açıklama büyük</span></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olasılıklı doğru olandır. Bu düşünceyi eserlerinde sıklıkla
vurgulayan William’ın anısına ilerleyen yüzyıllarda bu düşünceye Ockham’ın
Usturası adı verilmiştir.</span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span>Ockhamlı William, ortaçağın önemli sorunlarından olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Tümeller Sorunu</b>nda <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">adcı</b> / <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Nominalist</b> bir
filozof olarak dikkat çeker. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Boethius</a></b>
tarafından başlatılan tümeller tartışmasında, bazı taraflar tümellerin sadece
birer <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ad</i> / <i style="mso-bidi-font-style: normal;">isim</i> olduklarını, bazıları da gerçekte var olan bir kavram
olduklarını savunmuşlardır. Bu tartışmada <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" face=""Arial Unicode MS",sans-serif" lang="AR-SA" style="mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>’</span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";">un izinden gidenler <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Gerçekçi</b>
/ <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Realist</b> olarak isimlendirilirler. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a></b> gibi isimler bu görüşü savunur. Diğer bir grup
tümellerin gerçekte olmadıklarını onları sadece birer ortak isim olduğunu
savunanlardır. Bunlara <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adcılar</b> / <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Nominalistler</b> denir. Bu görüşü savunan
en önemli isim <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ockhamlı William</b></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" face=""Arial Unicode MS",sans-serif" lang="AR-SA" style="mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>’</span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";">dır. Üçüncü bir görüş i<a href="http://www.onurcoban.net">s</a>e ilk iki görüşün adeta sentezidir.
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" face=""Arial Unicode MS",sans-serif" lang="AR-SA" style="mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>’</span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";">in izinden giden ve tümellerin nesnelerin dışında değil ona
içkin olduğunu savunanlar için Tümeller gerçekte yokturlar ama sadece birer ad
da değillerdir. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardus</a></b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Albertus Magnus</b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Aquinolu Thomas</a></b> bu görüşe dahil olan filozoflardır.<br /><o:p></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span>Mantık</span></i><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"> alanına özel bir önem veren William, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Aristoteles</b>’in mantığını incelemiş ve terimler konusunda çalışmalar
yapmıştır. Dilin önemine vurgu yapar. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tikellerin</i>
gerçekliğine inanır. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Aquinolu Thomas</a></b>
ın aksine daha net bir adcılık yapar. Ockhamlı ’ya göre insan sadece tikeller
ile bilim yapabilir. Tümeller sadece Mantıkta kullanılabilir.</span></span><span style="text-align: left;">nurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Ancak mantık bu
tümellerin anlamlı olup olmadığına veya nasıl oluştuğuyla ilgilenmez. Mantığın
konusu terimlerin nasıl anlamlı bir biçimde kullanılacağıdır.</span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"> <o:p></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span>Ockhamlı William’a göre tümeller gerçek değil sadece birer <i style="mso-bidi-font-style: normal;">araçtır</i>. Zamandan kazanmak, olayları
daha kolay algılamak için kullanılan bir aracıdan fazlası değildir. Sadece
birer isim, birer addır. Realistler aynı <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Platon</b>’un
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">ideaları</i> gibi tümel gerçekliğe
inanırlardı. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html" target="_blank">Aquinolu Thomas</a></b> gibi
daha sentezciler ise tümelleri gerçek kabul etmeseler de tüm tikellerin ortak
bir şeye kısmen bağlı olması gerektiğini söylerlerdi. Ockhamlı ya göre bu
sadece Platon felsefesinden gelen bir yanılsamaydı.<br /> </span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span>Hocası <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Duns Scotus</b>
gibi teoloji ve metafiziği birbirinden ayırmayı hedefleyen Ockhamlı, Scotus ve
zaman zaman karşıt görüşlerde olduğu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Aquinolu
Thomas</b> gibi Tanrı’nın <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">a priori</b>
değil, deneye dayalı <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">a posteriori</b>
kanıtlara ihtiyaç duyduğunu belirtir. Yüzyıllar sonra <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">John Locke</b> ’un dediği gibi insanın doğuştan verilere sahip bir
zihn<a href="http://www.onurcoban.com.tr">i</a> yoktur. Scotus gibi o da Tanrı’nın iradesinin akıldan daha önemli
olduğunu düşünür. Tanrının varlığı ve bu evreni yaratması akılla kavranamadığı
gibi akılcı olması da gerekmez. Tanrı nasıl istediyse öyle vardır. O halde
Teolojiyi akılla anlamaya çalışmak gereksiz bir çabadır. Sadece Tanrıya inanmak
gerektiği gibi Felsefe ve diğer alanların, Teolojiden ayrı düşünülmesi de
gereklidir. Hristiyan bir düşünür olan William, kendisinde sonra gelecek modern
filozofların aksine tereddüt etmeden ve akılcı olup olmasına bakmadan Tanrıya
inanması ile onlardan ayrılır. Ancak aynı onlar gibi din ve bilimin ayrılmasını
seküler bir düşünce ile savunur. Adcılık düşüncesiyle tümellerin bilimde önemli
sayılmasına karşı çıkar. Din kaynaklı olan bu düşünce tikel ve deneyimin
incelenmesine ve bilimin bu dünyaya değil aşkın bir dünyadan medet ummasına
nedenle olmuştur. Bu da bilimin ilerlemesine zarar verir. İlerleyen
yüzyıllardaki <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Bilimsel Gelişmeler</b> bu
düşüncelerden beslenmiştir.<br /></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><o:p> <br /></o:p></span><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><span> </span><span> </span>Ockhamlı William’ın seküler görüşleri <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Rönesans</b> döneminin habercisi olarak görülebilir. Skolastik
felsefenin son büyük filozofu olan William ile birlikte <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hristiyan Felsefesi</b> olarak isimlendirilen dönem de sona ermeye
başlar.</span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";"><br /></span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><div style="text-align: left; text-indent: 0px;"><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></div><div style="text-align: left; text-indent: 0px;"><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></div></div>
<div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-15899877678482107992023-10-30T21:00:00.014+03:002023-12-17T15:00:36.318+03:00Duns Scotus<div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><b>Felsefeye bir bakış</b></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><b><br /></b><b><span>45.Bölüm: </span></b><span style="text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b>Duns Scotus</b></span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><b><br /></b><i style="mso-bidi-font-style: normal; text-indent: 35.4pt;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;">Tanrı İradesi</span></i><br /><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span></i><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Skolastik Felsefenin önemli isimlerinden olan John Duns Scotus
ortaçağın önemli din adamı ve filozoflarından biridir. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Doctor Subtilis</i> ünvanlı filozof, özellikle akıl karşısında iradeye
verdiği önemle dikkat çeker.</span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Önceki bölümlerde anlatıldığı gibi, Ortaçağın en önemli felsefe
geleneklerinden olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a></b>
iki bölümden oluşur. İlki daha alaylı diyebileceğimiz din adamı filozofların
özellikle <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">kilise babalarının</a></b>
oluşturduğu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Patristik Felsefe</b>,
diğeri de artık kurumsal bir okul/kilise eğitiminden geçen din adamı
filozofların oluşturduğu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Skolastik
Felsefe</b>… </span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Skolastik felsefenin en üretken dönemlerinde yaşayan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Duns Scotus</i> (1266-1308) yine önemli bir
din adamı/filozof olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>
gibi <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Fransisken Tarikatının</b> bir
üyesidir. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Aziz Fransis</b> tarafından
kurulan ve tam bir yoksulluk savunucusu haline getirmek istediği bu tarikat,
hızla yayılarak dönemin diğer tarikatı <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Dominiken
Tarikatı</b> ile birlikte hem kil<a href="http://www.onurcoban.com">i</a>se de hem de felsefede etkin oldu. Dominiken
Tarikatı <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a>’</b>ın
baskınlığı karşısında çok farklı fikirler üretemese de, Fransisken Tarikatı; <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">Roger Bacon</a></b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Duns Scotus</b>
ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a></b> gibi önemli din
adamı / filozoflar yetiştirdi.</span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh0Aa3HGDxQU7cLV5W2SvTV0MhSdoFenpP1dNkh1SoewLYBcXPG5el6-Bl8KE-a1saWJrKIGDMIVPsr03BEst0xRqorkqcO1nnAhUQXfb7ll9D08L6eEVpx688lM49icySh47XjoibgZn4uw91qoRzby_tbCQWjuZHTsu7WXRQZrgHqz9NPXuuCM9lOYFI/s762/Scoto_(Duns_Scoto).jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="762" data-original-width="473" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh0Aa3HGDxQU7cLV5W2SvTV0MhSdoFenpP1dNkh1SoewLYBcXPG5el6-Bl8KE-a1saWJrKIGDMIVPsr03BEst0xRqorkqcO1nnAhUQXfb7ll9D08L6eEVpx688lM49icySh47XjoibgZn4uw91qoRzby_tbCQWjuZHTsu7WXRQZrgHqz9NPXuuCM9lOYFI/s320/Scoto_(Duns_Scoto).jpg" width="199" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit;"><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>İskoçyalı Duns Scotus, Oxford’da eğitim gördükten sonra Paris
Üniversitesinde dersler vermiştir. Scotus, öncelikle o zaman kadar neredeyse iç
içe geçmiş olan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Teoloji</i> ile <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Metafiziği</i> ayırmakla işe başlar. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Metafizik;</i></b>
varlığı, varlık olmak bakımından inceleyen felsefe alanıdır. Tanrıyı
anlamak/araştırmak ise <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Teolojinin</b>
alanıdır. O bu ayrımı yaparken aslında Teolojiyi, rasyonel zeminin
sınırlarından çıkararak özgürleştirmek istemiştir. Ancak uzun vadede bu dinle
felsefeyi ayıran sürecin başlangıcı da olmuştur.</span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Duns Scotus, Tanrının varlığının <i style="mso-bidi-font-style: normal;">a
posteriori</i> bir delile dayanması gerektiğini düşünüyordu. Tanrının var olduğundan
şüphe etmese de bunun kanıtlar yoluyla ortaya konmasını önemli buluyordu. Onun
için doğuştan gelen <i style="mso-bidi-font-style: normal;">a priori</i> bir
Tanrı kavramı yoktu. </span></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Yüzyıllar sonraki </span><b style="font-family: inherit; mso-bidi-font-weight: normal; text-indent: 35.4pt;">John
Locke</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’ un </span><i style="font-family: inherit; mso-bidi-font-style: normal; text-indent: 35.4pt;">Tabula Rasa</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> düşüncesi
gibi, insanlar bu dünyayı deneyim ve gözlemler yoluyla yani aposteriori bir
şekilde algıladığına vurgu yapan Scotus’a göre, Tanrıyı da duyular yoluyla
anlayabilmeliydik. İnsan akıl yoluyla Tanrı’yı düşünebilir ancak bu
belirsizlikler içerir. Ona göre Tanrı, aynı </span><b style="font-family: inherit; mso-bidi-font-weight: normal; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’in Tanrı anlayışı gibi Ereksel bir neden, </span><i style="font-family: inherit; mso-bidi-font-style: normal; text-indent: 35.4pt;">hareket etmeyen hareket ettirici</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi
bir zorunluluktur. Ancak bu </span><i style="font-family: inherit; mso-bidi-font-style: normal; text-indent: 35.4pt;">hareket
etmeyen hareket ettirici</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> dünyanın yaratıcısına değil, sadece ilk hareketin sebebini
açıklar.</span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Doğa incelendiğinde her şeyin bir ön nedeni olduğu gözükür. X’in nenedi
Y’dir. Y’nin nedeni de Z’dir. Bu neden zinciri sürekli ilerlese de Duns
Scotus’a göre sonsuza kadar gidemez<a href="http://www.onurcoban.com.tr">.</a> Bu nedenle bu zincirin en başındaki bir “ilk
neden” zorunludur. Bu da ancak Tanrı olabilir. Bu Tanrı anlayışı <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Aquinolu Thomas</a></b> ile benzerlik gösterir.</span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html">Johannes ScottusEriugena</a></span></b><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;">, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b> gibi birçok Skolastik filozof
yaratılan her şeyin <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ideaları</i> gibi bir örnekten türediğini,
bu ideaların da Tanrının zihninde olduğunu düşünüyorlardı. Oysa Duns Scotus, bu
idea düşüncesinin Tanrıyı sınırlamak olduğunu söyledi. Çünkü zorunlu idealardan
yaratılan varlıkların meydana gelmesi, Tanrı’nın iradesini, isteğini yok saymak
demekti. Bu da onun “yetkin olma” özelliğini yok ederdi. Bu konuda izinden
gittiği <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>’dan farklı
düşünüyordu. Bonaventura, idealar konusuna daha önem vermekteydi.<o:p></o:p></span><br /><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>İradecilik</span></i></b><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"> denilen bu
düşünceye göre; Tanrı evreni zorunluluktan değil kendi isteğiyle, iradesiyle
yaratmıştır. Tanrı özgür iradesiyle varlıkları meydana getirmiştir. Bu nedenle
bu evren olması gereken en iyi evren demek yanlıştır. Öyle bile olsa bu zorunlu
olduğundan değil Tanrı öyle istediği için öyledir. Tanrı bambaşka bir şey
isteseydi o evren ve</span></span><span style="text-align: left;">onurcoban</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> o varlıklar gerçek olurdu. Yine yüzyıllar sonra </span><b style="font-family: inherit; mso-bidi-font-weight: normal; text-indent: 35.4pt;">Leibniz</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, bu dünyanın mümkün dünyalar
arasında en iyisi olduğunu savunması ve karşısında </span><b style="font-family: inherit; mso-bidi-font-weight: normal; text-indent: 35.4pt;">Voltaire</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’in bunu eleştirmesi de önemli bir nottur.</span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Bu düşünce ahlak alanında da önemlidir. İyi olan evrensel bir
zorunluluk değil Tanrı onun iyi olmasını istediği için iyidir. Tanrı bambaşka
bir ahlak yasası isteseydi o yasa geçerli olurdu. Bu nokta Duns Scotus, ahlakın
genel geçer ve evrensel olmadığı için bir eleştiri yapmadığını da belirtelim.
O, Tanrının iradesine mutlak inanmayı savunmaktadır. ona göre akıl önemli de
olsa irade karşısında ancak ikinci plandadır. </span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Duns Scotus, yaşadığı yüzyılda yükselen <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html" target="_blank">Aristoteles</a></b> etkisine karşın <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>
gibi <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinu</a>s</b>’un görüşlerini savunmaktaydı. Bu konuda <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html" rel="nofollow" target="_blank">Aquinolu Thomas</a></b> <a href="http://www.onurcoban.net">i</a>le zaman zaman karşıt görüşlerde
yer aldılar.</span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><b style="font-family: inherit; mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Bireyleşme İlkesi</span></i></b><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"> denilen düşünceye göre <i style="mso-bidi-font-style: normal;">varlık</i>
ile <i style="mso-bidi-font-style: normal;">öz</i> aynı şeydi. Duns Scotus’a göre
iki farklı varlık ne kadar benzese de, aynı tür olsa da, her zaman ayrı özlere
sahipti. Oysa <a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Aquinolu Thomas</b> </a>bu
konuda ikili bir anlayışa sahipti. Aziz Thomas, maddi varlıkların aynı öze
sahip olduğunu (uzaydaki konumu dışında); ruhun ise, metafizik bakımdan ayrı özlere
sahip olduğunu savunuyordu. Duns Scotus’a göre, Varlığın <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">tek anlamlığı</i></b> olarak isimlendirilen
düşüncede bu ikili yapı yoktu. Ayrıca <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Haecceitas</i></b> kavramı yani <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Bu</i>’luk kavramını ortaya atmıştır. Bir şeyi
diğer türden ayıran yani bu yapan şey <i style="mso-bidi-font-style: normal;">haecceitas</i>
tır. Bu konuda <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Gilles Deleuze</b> de yüzyıllar
sonra bu düşünceden pay alacaktır. Yine bu konu İslam Filozofları, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbni Sina</b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbn Rüşd</b> tarafından da tartışılmıştır. <o:p></o:p></span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Duns Scotus, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İslam Felsefesinin</b>
önemli isimlerinden <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbn Rüşd</b> ve onun
hızla yayına <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbn Rüşdcülük</b> akımına
karşıdır. Avrupa’da Hristiyan düşünürler arasından hızla yayılan ve bir
Müslüman filozofun düşünceleri kaynaklı olduğu için eleştirilen bu akımın,
birçok taraftarı Scotus’un da çalıştığı Paris Üniversitesinde bulunuyordu.
Ancak Katolik inancıyla çeliştiği gerekçesi ile bu akıma inanan filozof/din
adamları cezalandırıldı.</span>www.onurcoban.com<br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Duns Scotus’un başka bir önemli görüşü <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hz. İsa</a></b>’nın annesi Meryem’in günahsız doğmuş olmasıdır. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hz Meryem</b>’e Hristiyanlık özel bir önem
verse de, Hz İsa’nın çarmıha gerilerek tüm insanlığı ilk günahtan kurtarması
görüşü sorun yaratmaktadır. Buna göre bu olaydan önce doğan Meryem’in günahsız
olup olmaması din adamlarınca tartışılmış <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html" target="_blank">AquinoluThomas</a>, </b>Meryem’in İsa sonrası günahtan kurtulduğunu Duns Scotus ise onun ilk
günahtan muaf olduğunu savunmuştur. Bu düşünce Hz İsa’nın kurtarıcılığını
sınırladığı için Scotus’a baskı yaratmıştır. </span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Duns Scotus, yaşadığı yüzyılda Skolastik Filozoflar içesinde önem verilen
ve takip edilen bir isim olsa da <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Rönesans</b>
ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hümanizm</b> döneminde geri plana
atılmıştır. Özellikle Papa yanlısı düşünceleri nedeniyle ilerleyen
yüzyıllardaki <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">reformcuların</b>
tepkisini çekmiştir. Bu dönemde ortaya çıkan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Dunce</i> / <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Duns</i> terimi “aptal”
gibi olumsuz bir anlam taşıyarak günümüze kadar gelmesi ilginçtir. 1960’lardan
sonra ise Scotus adeta yeniden hatırlandı. 1993 yılında ise Papa tarafından
kutsandı.</span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><br /><span style="font-family: inherit; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Düşünceleri felsefe tarihi boyunca önemli izler bırakmıştır. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a> </b>gibi önemli bir
skolastiğe öncül olmuştur. Deneye verdiği önem doğrudan olmasa da yüzyıllar
sonra ortaya çıkacak olan ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">John Locke</b>,
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">David Hume</b> gibi isimlerin oluşturduğu
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İngiliz Empirizm</b> (Deneycilik)
akımının da habercisidir. Duns Scotus ayrıca <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Amerikan Pragmatistleri</b>nden <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Charles
Sanders Peirce</b>’e de birçok konuda öncü olmuştur.</span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></span></div><div style="text-align: left;"><u><span style="font-family: inherit;">Yazan: Onur Çoban</span></u></div><div style="text-align: left;"><a href="http://www.onurcoban.com"><span style="font-family: inherit;">www.onurcoban.com</span></a></div><div style="text-align: left;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></div><div><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><br /></span></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-63943664154250606782023-10-11T23:50:00.037+03:002023-12-17T15:46:55.963+03:00Aquinolu Thomas<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">44.Bölüm: </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><b>Aquinolu Thomas</b></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: inherit;">Aristoteles ve
Hristiyanlığın Birleşimi<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Skolastik Felsefesinin doruk noktası olarak görülen Aquinolu Thomas,
Hristiyanlığı Platon etkisinden çıkararak Aristoteles etkisine sokan önemli bir
din adamı / filozoftur.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Ortaçağın en önemli felsefe geleneklerinden olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html" target="_blank">Hristiyan Felsefesi</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> önceki bölümlerde anlatıldığı gibi iki bölümden
oluşur. İlki daha alaylı diyebileceğimiz din adamı filozofların özellikle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">kilise babalarının</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> oluşturduğu </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Patristik Felsefe</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, diğeri de artık
kurumsal bir okul/kilise eğitiminden geçen din adamı filozofların oluşturduğu </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Skolastik Felsefe</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Patristik Felsefede özellikle </span><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html"><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
</span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Augustinus</b></a><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> nedeniyle ile </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’un etkisi oldukça yüksektir. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platonculuktan</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> da birçok şey alan Hristiyanlık,
yüzlerce yıl boyunca felsefesini bu akıma göre şekillendirmiştir. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz Augustinus;</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html" target="_blank">Plotinos</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> için “</span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Biraz geç yaşasaydı ve birkaç söz
değiştirseydi Hristiyan olacaktı</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">” der. Ayrıca Vatikan’da Plotinos’un lahdi
bulunur. Bu da Katolik Kilisesi tarafından, pagan olsa da, Plotinos’a önem
verildiğini gösterir. Yunan Kilise Babalarından </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Justinus</a> </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">da, Platon’un idealar öğretisine özel bir önem vermiştir. </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İskenderiye Okulundan</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">İskenderiyeli Clement</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">; Latin Kilise Babalarından </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Aziz Ambrosius</a> </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">ve öğrencisi Hristiyan
Felsefesinin iki büyük isminden biri olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">,
Platon’un görüşleri ile Hristiyanlığı adeta şekillendirmişlerdir.</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHVmdYxg3YxgAW1FVXodzTGMUmRlm7inuAhthC93EgeQwMLm_5R29fDdBggIIPzNntzd8eUF9ybaXyLwTF3ynuKaTYSvTb1I2Q7tLFwVMDRq8wmNLeY4BV4dxO72RJyRR-DpZmESOSL6mg6sm5SsMGcROfz5N97LwyhIVFkP3B_Wm4jHJ5HOTtWqirzQw/s302/Aquinolu%20Thomas.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="167" data-original-width="302" height="167" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHVmdYxg3YxgAW1FVXodzTGMUmRlm7inuAhthC93EgeQwMLm_5R29fDdBggIIPzNntzd8eUF9ybaXyLwTF3ynuKaTYSvTb1I2Q7tLFwVMDRq8wmNLeY4BV4dxO72RJyRR-DpZmESOSL6mg6sm5SsMGcROfz5N97LwyhIVFkP3B_Wm4jHJ5HOTtWqirzQw/s1600/Aquinolu%20Thomas.jpeg" width="302" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ortaçağda Platon’un eserlerinin önemli bir kısmı Latinceye çevrildiğinden
Avrupa’da biliniyordu. Ancak <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’in
eserleri Hristiyanlarca pek bilinmezdi. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Boethius</a></b>
<a href="http://www.onurcoban.com">’</a>un çevirisi ile Aristoteles’in sadece <i style="mso-bidi-font-style: normal;">mantık</i>
alanında çalışmaları Latinceye çevrilmişti. Oysa aynı dönemde <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İslam Felsefesi</b> Aristoteles hakkında
şerhler yazıyordu. Yunancadan Süryaniceye oradan da Arapçaya çevrilen
Aristoteles’in eserleri, özellikle İslam Dünyasındaki büyük çeviri hareketi ile
doruk noktasına ulaştı. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbni Sina</b> ve
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Farabi</b> gibi filozoflar Aristoteles
etkisi ile eserler yazdılar. Endülüs (İspanya) de yaşayan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbn Rüşd</b> bu geleneği sürdürdü. Onun etkisi ile Aristoteles
kitapları Arapçadan Latinceye çevrilerek Avrupa’da yayıldı. Önce <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbni Rüşdcülük</b> denilen bir akım baş gösterdi.
Yine de Kilise Platon’un özellikle İdealar kuramının etkisi ile İbni Rüşdcülere
karşı çıktı. Müslüman bir filozofun etkisi ile felsefe yaptıkları gerekçesi ile
bu Hristiyan filozoflar çoğunlukla cezalandırsa da Aristoteles etkisi yavaş
yavaş yayıldı.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Skolastik Felsefenin ilk yıllarında </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi isimler Platoncu felsefeye devam etseler de bir </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Dominiken</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olan </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aquinolu Thomas</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, Aristoteles’i Skolastik felsefenin merkezine
oturttu. O yıllarda rakip durumda olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Dominiken</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Fransisken</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Tarikatları önemli din
adamı / filozoflar yetiştirdi. Fransisken Tarikatı, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">Roger Bacon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">,
</span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi isimler çıkarsa da Dominiken Tarikatı daha
çok Aquinolu Thomas’ın gölgesinde kaldı. Yine de </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Albertus Magnus </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">gibi Dominiken Filozoflar da yetişmiştir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">1225-1275 yılları arasında yaşayan Aquinolu Thomas; </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Thomas Aquinas</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz Thomas</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> isimleriyle de bilinir. 1322 yılında Aziz olmuş, 1879
yılında ise Papa tarafından görüşleri Katolik Kilisesinin resmi görüşleri
olarak kabul edilmiştir. O tarihten itibaren Aquinolu Thomas’ı</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> eleştirmek
Kiliseyi eleştirmekle eşdeğerdi. Bu yüksek mevkii doğal olarak Aristoteles de
almıştır. 1960’lardan sonra ise bu hafifletildi. Aquinolu’nun görüşleri günümüzde
tartışılmaya başlanmıştır.</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigkMEj4n83lanJB25viukEaOQ82Vhip7kIoPlFUX2IkBwzKbPLUBp3oWJsw3thVgFiHfKl1GXA6P_tKUb6gBI9lXRU5lZdW9yXFsj7JD0IXYMzDPEo7oyJwcD0gbKGu0bcIs70xasuledneGSnCvCm0rHdvUBL1YX2_DnW5huBCbkQp17uNBbpZhbwI6I/s510/Platon%20aristoteles.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="342" data-original-width="510" height="215" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigkMEj4n83lanJB25viukEaOQ82Vhip7kIoPlFUX2IkBwzKbPLUBp3oWJsw3thVgFiHfKl1GXA6P_tKUb6gBI9lXRU5lZdW9yXFsj7JD0IXYMzDPEo7oyJwcD0gbKGu0bcIs70xasuledneGSnCvCm0rHdvUBL1YX2_DnW5huBCbkQp17uNBbpZhbwI6I/s320/Platon%20aristoteles.jpg" width="320" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Soylu bir aileden gelmesine rağmen Dominiken Tarikatına üye oldu. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz Dominik</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> tarafından kurulan bu
tarikat kilisede ve üniversitelerde Fransiskenlerle mücadeleye girişti. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Albertus Magnus’</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">dan dersler alan
Thomas, Paris Üniversitesinde dersler vermeye başladı. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html" target="_blank">Aristoteles</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’ten oldukça etkilendi. Onun eserlerine yorumlar yazdı.
O sıralarda Arap yazarların etkisinde bir </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Aristotelesçilik</a></i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
uygulanmaktaydı. Aziz Thomas’ın amacı başta </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İbn Rüşd</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olmak üzere </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İslam Filozoflarının</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
Aristoteles’i yanlış yorumladığını, gerçek Hristiyan düşüncesinin bu olması
gerektiğini göstermekti. Bu fikir ilk zamanlar Kilise tarafından tepki çekse de
zamanla hakim görüş haline geldi.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aquinolu Thomas, inançlı bir din adamı olarak vahiy bilgisinin önemine
vurgu yapar. Ancak çağdaşları gibi akılcı düşünceyi bir kenara atmaz. O vahiy bilgisinin
mutlak doğru olduğunu kabul eder. Ancak bunu daha çok rasyonel düşüncenin ilk
ilkeleri olarak görür. Bu ilkelerin hazır bir ön koşul olması veya onların ispatlanamaması
sorun değildir. Birçok bilimde ön koşul olan ve ispatlanmadan sürecin sürdürüldüğü
varsayımlar olduğunu vurgular. Aquinolu Thomas’a göre aklın yardımıyla
kanıtlanabilen şeylere </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">felsefe</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">,
sadece iman yoluyla kabul edilebilen şeylere </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">teoloji</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> bakar. Örneğin akıl yardımıyla Tanrı bilinebilirdi ki Aristoteles’<a href="http://www.onurcoban.com.tr" target="_blank">t</a>e
“</span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Hareket etmeyen hareket ettirici</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">”
Tanrı anlayışına ulaşmıştı. Ancak </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Teslis</a></i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
yani üçlemenin (Baba-Oğul-Kutsal Ruh) kanıtlanması imkansızdır. Onu sadece iman
yoluyla bilebiliriz. Akıl ve vahiy tezat değil birbirini tamamlayan konulardır.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aquinolu Thomas, birçok <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan</a> teoloğunun sadece Tanrı ile uğraşmasını;
bilim ve felsefe ile yani bu dünya ile uğraşmamasını eleştirir. Ona göre maddi
dünyayı yok saymak, Tanrının yarattıklarından da kopmak anlamına gelir. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html" target="_blank">İdealar</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> dünyasını savunan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Platonculuğa</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> bir tepki…</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve onun izinden gidenler ikili bir dünya anlayışını benimsiyorlardı.
Bu dünya maddi ve tıpkı bir </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">gölge</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
gibi gerçek olmayandır… Asıl var olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">idealar
</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">dünyası ise kusursuzdur. Bu dünyadaonurcoban her şey ideaları örnek alır ve o
kusursuzluğa ulaşmaya çabalar. Oysa </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
sadece bu dünyanın gerçek olduğunu savunuyordu. O da Platon gibi ikili bir yapı
öneriyordu, </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Form</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Madde</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">… Ancak her ikisi de bu dünyaya
aitti. Aquinolu Thomas’ta birçok Hristiyan din adamının Platonculuğunu
eleştirdi.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aquinolu Thomas, bu dünyaya verdiği önemle devam eder. Ona göre bir varlık
zinciri bulunur. Bu zincirin tepesinde ise Tanrı vardır. Ona göre Tanrının
varlığı apaçık bir gerçektir. Ancak yine de bunu akıl yoluyla kanıtlanabileceğini
söyler. Bu iki şekilde gerçekleşir. Biri salt akılla, ön kabulle yani </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">a priori</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> şekilde; diğeri ise deneyimle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">a posteriori</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> şekilde.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">A priori</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> yönetimi </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> kullanır. Örneğin; Anselmus’un,
kendisiyle özdeşleşen </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Ontolojik Argüman</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
veya </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Ontolojik Kanıta</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> göre; her
insanın zihninde hatta inanmayanlarda bile şöyle bir düşünce vardır. Her şeyden
mükemmel olan bir Tanrı... Bunu herkes düşünebilir. Peki, bu düşünce bizim
zihnimizde neden var. Bunu deneyimlemesek bile böyle bir şeyi düşünebiliyoru<a href="http://www.onurcoban.net">z</a>.
Yani </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">A piori</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olarak deneyimlemeden, mükemmel
her şeyden üstün bir varlık hayal edebiliyoruz. Bu argümanının ilk aşamasıdır.
Sonra şöyle devam eder. Eğer mükemmel bir Tanrı düşünebiliyorsak bu ya sadece zihnimizdedir
ya da hem zihnimizde hem de gerçek dünyada vardır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Şöyle devam der; eğer hem zihnimizde hem de gerçek dünyada mükemmel
varlık yani Tanrı varsa zaten Tanrı vardır. Ancak bir şey sadece zihnimizde
varsa ve gerçek dünyada yoksa o en mükemmel olamaz. Çünkü bir şeyin en mükemmel
olması için var olması zorunludur. Var olamayan bir şey kusurludur. Bu durumda
mükemmel bir Tanrıyı gerçekte yoksa bizim mükemmel Tanrı düşüncemiz
hatalı/eksik olur. Bu durumda düşünce kendisiyle çelişir çünkü mükemmel
düşüncesi mükemmel değildir. (Çünkü var olmak bakımında eksiktir)</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Bu durumda, hem zihinde hem de gerçekte bir mükemmel olan yani Tanrı
var olmak zorundadır. Bu Ontolojik kanıt olarak sunulan düşüncenin <a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a>
tarafından ortaya çıkan ilk halidir. Ondan yüzyıllar sonra </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Descartes</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Spinoza</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Leibniz</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi filozoflar bunu daha da
geliştirecektir. Ancak </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Hume</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Kant</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi filozoflar bu düşünceyi
hatalı bulacaktırlar.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">A posteriori</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> yöntemi Aquinolu Thomas kullanır. Ona göre doğuştan bir bilgiye sahip
değiliz.</span><span style="text-align: left;">onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Deneyim ve gözlemle bilgileri elde etmekteyiz. Bu nedenle Tanrı’da
ancak bu şekilde kanıtlanabilir. Tanrıyı göstermek için kullandığı ve </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Beş Yol</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olarak bilinen ünlü beş kanıtı
bu açıdan önemlidir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><u>İlk kanıtına</u> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kozmolojik Argüman</b> adı verilir. Bu
kanıta göre, doğada her şey hareket halindedir. Ancak hiçbir varlık kendi
kendisini hareket ettiremez. Her hareket eden, bir hareket ettiriciye
muhtaçtır. O hareket ettirici de başka bir hareket ettiriciye bağımlıdır. Bu zincir
aşama aşama ilerlese de sonsuza kadar gidemez. En başta ilk hareketi başlatan bir
hareket ettirici olmalıdır. Bu, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">hareket etmeyen
hareket ettirici</b> bir zorunluluktur. Bu da Tanrı’dır. Burada <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Aristoteles</b>’in Tanrı anlayışı hemen
hatırlanacaktır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><u>İkinci Kanıt </u>yine Kozmolojik
Argümana ve Aristoteles’e dayanır. Her şeyin bir fail nedeni vardır. Bir nedeni
olmayan sonuç olamayacağı gibi, o nedeninde kendi nedeni vardır. Bu zincir bizi
ilk nedene götürür. Her şeyi başlatan bir ilk neden yani Tanrı olmazsa bu neden
zinciri oluşamaz ve varlıklar meydana gelemez.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><u>Üçüncü Kanıt </u>hem Kozmolojik
Argümana hem de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İslam Filozoflarına</b>
dayanır. Bu kanıta göre varlıkların iki aşaması olur. Var olmak ve var olmamak.
Doğal varlıkla bu ikisine de sahiptir. Bir hayvan şuan var olabilir ancak öncesinde
var değildi. Tüm varlıklar bu şekilde var olup var olmuyorlarsa, evrende hiçbir
var olan olmadığı bir an bulunabilir ki bu da saçmadır. O zaman hep var olan ve
hiç yok olmayacak bir <i style="mso-bidi-font-style: normal;">zorunlu varlık</i>
olmalıdır. Bu da Tanrı’dır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><u>Dördüncü Kanıt</u>, varlık
derecelerine dayanır. Bazı varlıklar iyi, güzel, çirkindir. Bazı varlıklar
ondan daha iyi, daha çirkindir. Bu şekilde bir karşılaştırma yapabiliriz. Ancak
bunun içinde bir standart olmalıdır. En iyi, en güzel olanı bilirsek bu karşılaştırmaları
yapabiliriz. Bu mutlak iyi mutlak güzel sadece Tanrıdır. Tüm iyilikler ondan
kaynaklıdır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><u>Beşinci Kanıt</u>, evrendeki düzene
dayanır. Canlı varlıkların bir uyumu bir amacı vardır. Ancak doğa
gözlemlendiğinde cansız varlıkların da birer amacı birer faydası olduğu
gözükmektedir. Evrendeki düzenin ve uyumun mükemmelliğine sadece Tanrı sebep
olmuş olabilir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Aquinolu Thomas’a göre Tanrının e olduğunu tam olarak bilemeyiz.
Tanrı’ya iyi ve güzel diyebiliriz. Ancak bunlar insani sıfatlardır. En güzel,
en iyi bile Tanrının iyilik seviyesini gösteremez. İnsan zihni onun özünü
kavrayamaz. Sadece Tanrı kendi kendisini bilebilir. Yüzyıllar önce yaşayan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html" target="_blank">Johannes Scottus Eriugena</a></b> Tanrı’nın da
kendisini bilemeyeceğini söylemiştir. Çünkü biz şeyleri; büyüklük, ağırlık
konum gibi kavramlarla bilebiliriz. Tanrı ise bunlarla sınıflandırılamaz. Bu
açıdan aşkındır ve bilinemez. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aquinolu Thomas’ın en önemli felsefi konusu </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">öz</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">varlıktır</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">.
Aristoteles’in izinden giden Aquinolu Thomas’a göre Öz bir şeyi, o şey yapan
temeldir. İnsanların hem özü hem de sıfatları vardır. Aristoteles’e göre bir
şeyi anlamak için 10 kategoriyi kullanır<a href="http://www.onurcoban.com.tr">ı</a>z. Bunlar Töz, nicelik, nitelik,
bağıntı, yer, zaman, iyelik (sahiplik), durum, etkinlik ve edilginliktir.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; border: none; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; text-align: justify;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span style="font-family: inherit;"> <span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Örneğin,
dün sınıfta otururken yazı yazan 1.70 boyunda esmer, diğer insanlardan zayıf
birini izlediğimizi düşünelim. İnsan, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">töz</b>dür.
Yani asıl olan, kendisinden başka bir şeye ihtiyaç olmayan... İnsanın boyunun
1.71 olması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">niceliği</b> yani
sayılabilir bir özelliği, esmer olması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">niteliği</b> yani ölçülebilir olmayan özelliğidir. Bu insanın
diğer insanlardan zayıf olması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">bağıntı</b>,
okulda olması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">yer</b>, dün okulda
olması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">zaman</b>, oturuyor
olması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">durumu</b> gösterir. Bu
kişin şapka takması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">sahiplik/iyelik</b>,
yazı yazması <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">etkinlik</b> bizim
tarafımızdan izlenmesi ise <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">edilginliktir</b>.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; border: none; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; text-align: justify;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>İbni
Sina ve Farabi’nin vurguladığı gibi İnsanın yer, zaman, nitelik gibi arazları /
ilinekleri zorunlu değil ama içkindir. Yanı bu sıfatlar onun o anki durumunu
gösterir ama onu için zorunlu bir unsur değildir. Bir insanı insan yapan şey bu
sıfatlar değil daha zorunlu bir iç nedendir. Bu özdür. İnsanların bazıları
sarışın bazıları esmer olabilir. Ama hepsine insan diyoruz. Onları insan yapan temel
bir ortak nokta vardır. Bu özdür.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; border: none; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; text-align: justify;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Aquinolu
Thomas, Aristoteles’in izinden giden birçok filozof gibi öz ve varlık
kavramlarına önem verir. Ona göre <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Öz</i>
ve <i style="mso-bidi-font-style: normal;">varlık</i> farklı şeylerdir. Öze sahip
bir şeyin var olması olası<a href="http://www.rabiateyze.com">y</a>ken olmaması da olasıdır. Örneğin bir ağacın özü
vardır. Ağacın varlığı da mümkündür. Ancak tek boynuzlu atı ele alalım. Onu
tarif edebiliyoruz. Onu o yapan varsayımı tüm insanlık hayal edebiliyor. Ancak
tek boynuzlu at gerçek değildir. Yani var değildir. O halde bir şeyin özü ile
varlığı farklı şeylerdir. Maddi varlıkların aynı türleri aynı öze sahiptir.
Bunun tek istisnası uzaydaki konumlarıdır. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; border: none; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; text-align: justify;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Sadece
Tanrıda varlık ve öz birdir. Onda var olmama diye bir şey olamaz. Tanrının özü
ve varlığı iç içedir. Bu konuda <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">DunsScotus</a></b> farklı düşünmektedir. Ona göre varlık ile öz tüm şeylerde birliktedir.
<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Aquinolu Thomas’a göre, Tanrının bir iradesi vardır. Tanrı her şeyi
isteyebilir ancak bazı şeyleri zorunlu olarak istemez. Örneğin Tanrı başka bir
Tanrı yaratamaz, kendisini yok edemez, Üçgenin iç açılarının toplamını
değiştiremez. Bu zorunlu ve mutlak şeylerin Tanrı tarafından değişmesi özünde
tutarsızlıktır. Oysa İradeciliğe önem veren <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html" target="_blank">Duns Scotus</a><i style="mso-bidi-font-style: normal;">, </i></b>Tanrı’nın
evreni zorunluluktan değil kendi isteğiyle yarattığını söyler. Tanrı özgür
iradesiyle varlıkları meydana getirmiştir. Bu nedenle bu evren olması gereken
en iyi evren demek yanlıştır. Öyle bile olsa bu zorunlu olduğundan değil Tanrı
öyle istediği için öyledir. Tanrı bambaşka bir şey isteseydi o evren ve o
varlıklar gerçek olurdu. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Ortaçağın ünlü problemi olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Tümelle
Sorunun da</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Aquinolu Thomas </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">adcı</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
bir düşünce belirler. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Boethius</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
tarafından başlatılan tümeller tartışmasında, bazı taraflar tümellerin sadece
birer </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">ad</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> / </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">isim</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olduklarını, bazıları da gerçekte var olan bir kavram
olduklarını savunmuşlardır.</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Bu tartışmada </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Platon</b><span dir="RTL" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"></span><span dir="RTL" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>’</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">un izinden gidenler </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Gerçekçi</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> / </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Realist</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
olarak isimlendirilirler. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html" target="_blank">Anselmus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Augustinus</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi isimler bu görüşü
savunur. Diğer bir grup tümellerin gerçekte olmadıklarını onları sadece birer
ortak isim olduğunu savunanlardır. Bunlara </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Adcılar</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
/ </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Nominalistler</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> denir. Bu görüşü
savunan en önemli isim </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a></b><span dir="RTL" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"></span><span dir="RTL" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>’</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">dır. Üçüncü bir görüş ise ilk iki görüşün adeta
sentezidir. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aristoteles</b><span dir="RTL" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"></span><span dir="RTL" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>’</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">in izinden giden ve tümellerin nesnelerin dışında değil
ona içkin olduğunu savunanlar için Tümeller gerçekte yokturlar ama sadece birer
ad da değillerdir. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html" target="_blank">Abelardus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Albertus Magnus</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aquinolu Thomas</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> bu görüşe dahil olan filozoflardır.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aquinolu Thomas, </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">tümellerin</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
ayrı bir gerçekliği olduğunu kabul etmez. Gerçek olan tek tek kişiler, </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">tikellerdir.</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Oysa Ockhamlı William gibi
de katı bir adcılığı savunmaz. Realistlerle orta bir noktada adeta birleşir.
Ona göre </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Platon</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’un ideaları gibi
ayrı bir Tümel yoktur, ancak tikellerin içinde bir ortak duyu vardır. Tümeller
ona göre bir tür soyutlamadır. Bu soyutlama sayesinde varlıklar daha rahat
açıklanabilir. Ancak bu gelişi güzel yapılmış bir soyutlama değildir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Skolastik felsefe içerisinde </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
gibi Platon görüşlü filozofların karşısında Aristoteles’i kayan Aquinolu
Thomas, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz Augustinus</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ile birlikte
en büyük iki Hristiyan filozofundan biridir. Onun etkisi sadece ortaçağda değil
günümüze kadar sürmüştür. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Bilimsel
Gelişme</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Reform</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Rönesans</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> döneminde bu etki felsefe de
kırılsa da teoloji konusunda neredeyse tek otorite olması devam etmiştir. Her
ne kadar bir Dominiken olsa da Fransisken iki düşünür </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html" target="_blank">Duns Scotus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
onun görüşlerinden oldukça etkilenmişlerdir.</span></p><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></div></div><div><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><br /></span></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-73293826900549804422023-09-23T22:25:00.021+03:002023-12-17T15:46:19.646+03:00Bonaventura<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">43.Bölüm: </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><b>Bonaventura</b></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: inherit;">Fransisken Tarikatının Yükselişi<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Skolastik Felsefenin önemli isimlerinden olan Aziz Bonaventura,
1217-1274 yılları arasında yaşamıştır. 1482’de Kilise tarafından Aziz, 1588’de
ise Kilise Doktoru ilan edilmiştir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ortaçağın en önemli felsefe geleneklerinden olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a></b> önceki bölümlerde anlatıldığı gibi iki bölümden
oluşur. İlki daha alaylı diyebileceğimiz din adamı filozofların özellikle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">kilise babalarının</a></b> oluşturduğu <b>Patristik Felsefe</b>, diğeri de artık
kurumsal bir okul/kilise eğitiminden geçen din adamı filozofların oluşturduğu <b>Skolastik Felsefe</b>. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Skolastik felsefenin en üretken dönemlerinde yaşayan Bonaventura,
mistik felsefenin en önemli isimlerinden olduğu gibi, asıl düşünce yapısını
yansıtan <b>Fransisken Tarikatının</b>
önemli de bir üyesidir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><i>Halesli Alexander</i> (<i>Alexander of Hales</i>) ve <i>John of Rochelle</i> gibi isimlerden ders
alan Bonaventura, Paris Üniversitesinde dersler vermiştir. Skolastik
felsefenin, Patristik Felsefeden ayrıldığı en önemli kurum olan üniversiteler o
çağda hem din hem de felsefe konusunda en yetkin yerlerdi.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwIVdpbzVLAsXjRccTfP61EUJdjYGW7M_pFzOcoZ72bbWjaoEWjh3IpIoeCmAvaYf7bDBULoccJz-qlrsqDziRTvR0Y-3wHdWRg5O8KUzebIrmkrx5kgDWNuquvzeIgeXA5Uxnm8ZQkMT9uimeVYmUSH8GHqLcjgdgoXPTfpiHBSxnygaNjvIfcSmJ/s640/Saint_Bonaventure.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="583" data-original-width="640" height="292" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwIVdpbzVLAsXjRccTfP61EUJdjYGW7M_pFzOcoZ72bbWjaoEWjh3IpIoeCmAvaYf7bDBULoccJz-qlrsqDziRTvR0Y-3wHdWRg5O8KUzebIrmkrx5kgDWNuquvzeIgeXA5Uxnm8ZQkMT9uimeVYmUSH8GHqLcjgdgoXPTfpiHBSxnygaNjvIfcSmJ/s320/Saint_Bonaventure.jpg" width="320" /></a></span></div><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bonaventura, o dönemin iki önemli tarikatından biri olan <i>Fransisken Tarikatına</i> üyeydi. <b>Aziz Fransis</b> (<i>Assisili Fransis, Francis, Aziz Francesco</i>) varlıklı bir aileye
mensup olsa da bir cüzzamlıyı görüp kendini dine adamasıyla tam bir yoksulluk
savunucusu haline geldi. Onun öğretisine göre tarikatın mensupları bir ev, bir
kiliseye sahip olamayacaklar, dilenecekler, yemeklerini başkalarından alacaklardı<a href="http://www.onurcoban.com" target="_blank">.</a>
Bu mutlak yoksulluk önceleri Papa tarafından şüpheyle yaklaşılsa da zamanla
tarikata izin verildi. Hızla yayılarak dönemin diğer tarikatı <b>Dominiken Tarikatı</b> ile birlikte hem
kilise de hem de felsefede etkin oldu. Aziz Fransis, doğuya giderek Müslüman Sultanına
Hristiyanlığı öğretmek için bile gitti. Ancak döndüğünde tarikatın yoksulluğu
yavaş yavaş terk ettiğini gördü. Ölümünden sonra ise yoksulluk yerini varlıklı
olma sevdasına kaptırdı. Dominikenler gibi <i>Engizisyon</i>
Mahkemelerinin önderliği ile birlikte varlıklı bir din sınıfı oluştu. Tüm
bunlara rağmen Dominiken Tarikatı <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">ThomasAquinas</a>’</b>ın baskınlığı karşısında çok farklı fikirler üretemese de,
Fransisken Tarikatı; <b>Bonaventura</b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">Roger Bacon</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotus</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">OckhamlıWilliam</a></b> gibi önemli din adamı / filozoflar yetiştirdi.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bonaventura, Fransisken tarikatının en üst basamağına kadar
yükselmiştir. Bu dönemde kendisinin aksine <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’e
büyük önem veren ve <b>İbni Sina</b>’ya
hayranlık duyan,</span><span style="text-align: left;">onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> tarikatın bir başka üyesi </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html" target="_blank">RogerBacon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’un eserlerini yasaklattı. Roger Bacon, deneye verdiği önemle ileride
gerçekleşecek bilimsel gelişmelerin adeta habercisi olsa da yaşadığı dönem için
tehlikeli görüşe sahip olduğu söylenen bir filozoftu. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İbni Sina</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İbn Rüşd</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Farabi</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi İslam Filozoflarından
alıntılar yapan Roger Bacon, bilim ve astrolojiye büyük önem veriyordu.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bonaventura, Bacon’un aksine <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’ten
çok <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’a önem verir. Özellikle
Platoncu görüşleri nedeniyle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">AzizAugustinus</a></b>’a büyük önem verir. Yine <i>Ontolojik
Tanrı Kanıtlamasıyla</i> da <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">AzizAnselmus</a></b> geleneğine dahildir. Döneminde önemli bir felsefe geleneği olan <b>İslam Filozoflarına</b> ise alıntı yapmaz.
Ancak onların eserlerini okuduğu bilinir. Bazı görüşleri de onlara benzer.
Ancak doğrudan bir takipçiliği yoktur, bunu da söylemez. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bonaventura, döneminde Skolastik felsefe ve üniversitelerde baskın
görüş artık Aristotelesçiliktir. Önceki <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyanfilozoflarının</a></b> aksine Skolastik Felsefede, <a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platonculuk</a> daha geri planda
kalır. Özellikle İslam Filozoflarının Yunanca ve Süryaniceden yapmış olduğu <a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a>
çevirileri, ortaçağda bu filozofun önem kaza<a href="http://www.onurcoban.net">n</a>masına neden olmuştur. Arapçadan
Latinceye yapılan çeviriler ile Avrupa’da yoğun bir Aristoteles etkisi
başlamıştır. Bonaventura ise bu dönemde Aziz Augustinus’un görüşleriyle
Platonculuğu yeniden canlandırır. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bonaventura’ya göre felsefe ile teoloji farklı şeylerdir. Ona göre
inançlar otoriteye, bildiklerimiz de aklımızla dayanır. Felsefeye önem verir ancak
felsefe ne kadar önemli olursa olsun din her şeyden önce gelir. Akıl karşısında,
iman ve vahiy üstündür. Örneğin Tanrının varoluşu akılla bilinebilir ancak bu
şekilde kazanılmış bilgi eksiktir. Vahiy bilgisi bu eksikliği tamamlar. Ona
göre felsefe teolojinin hizmetinde olmalıdır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bonaventura, <a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a>’i küçümsemez ve onun görünür dünya ile ilgili çalışmalarına
önem verir. Ancak ona göre <a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a>’un <i>ideaları</i>
gibi bir metafizik düşünceden yoksun olması bakımından Aristoteles eksiktir.<o:p></o:p></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Tüm varlıkları meydana getiren bir <i>ilk
varlığın</i> yani <i>ilk nedenin</i> olması
ona göre apaçık bir kesinliktir. Bu zorunluluk sadece doğadaki varlıklara
bakılarak bile fark edilebilir. Platon ve Augustinus gibi o da, maddesel dünyayı
kusurlu ve eksik görür. Kavramsal olarak kusursuz ve eksiksiz olanın, olmak
zorunda olduğunu, bunun da Tanrının kanıtlarından biri olduğunu söyler.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ona göre her şey Tanrı’dan yaratılmıştır. Ancak <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platoncuların</a></b> savunduğu gibi Tanrından pay alma yerine <b>Örnekçilik</b> adı verilen bir görüşü
savunur. <i>Örnekçilik</i> e göre her şey
bir ilk örnekten, Tanrı zihninden bir pay alarak yaratılır. </span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Burada doğrudan
Tanrıdan pay alma yoktur. Çünkü bu </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Panteizme</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
yol acır Daha çok Tanrının ilk örneğine benzemek olarak ifade edilir. Bu ilk
örnekler Tanrının zihninde sonsuz sayıdadır. Yaratılan her şey bu örneklere
sadece benzer. Ancak hiçbir zaman onun kadar mükemmel olamazlar.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bonaventura’nın izinden giden <i>Aquaspartalı
Matthew</i>, Bonaventura’nın aksine İbni Sina’dan alıntılar yapar. Platon ile
Aristoteles’in bir uyum sağlaması gerektiğini düşünür.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<span style="font-family: inherit;"><b><span lang="EN-US" style="border: none;">Albertus Magnus</span></b><span lang="EN-US" style="border: none;">, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a> </b>gibi <i>Dominiken Filozoflarla</i> rekabet eden <i>Fransisken filozoflardan</i> <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">Roger Bacon</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotus</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">OckhamlıWilliam</a></b> gibi isimler Skolastik felsefede üretken bir düşünce geleneğine
sahip olmaya devam etmişlerdir.</span></span></div><div><span style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="border: none;"><br /></span></span></div><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></div><div><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></div><div><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-22273820149310505442023-09-13T22:15:00.004+03:002023-12-17T15:45:59.619+03:00Roger Bacon<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">42.Bölüm: </span></b><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: 16px;"><b>Roger Bacon</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><i style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></i></div><div><i style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></i></div><div><i style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Skolastik Felsefede Bilim</span></i></div><div>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"> </span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><b>Skolastik Felsefenin</b> etkin olduğu dönemde özellikle deneyciliğe verdiği önemle dikkat çeken
Roger Bacon, Ortaçağda bilim alanında da önemli bir düşünür olarak dikkat
çeker. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Aslen <b>Fransisken Tarikatının</b>
bir üyesi olan Roger Bacon, bu görüşün diğer isimlerinden ayrı bir duruş
sergiler. Bu nedenle eserleri yakılır, kendisi de uzun yıllar hapis yatar.
Özellikle tarikatın önemli ismi <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>
ile anlaşamaz. Aziz Bonaventura, <b>Aziz</b> <b>Fransis’</b>in tam bir yoksulluk savunucusu haline getirmek istediği ve
Dominiken<b> Tarikatı</b> ile düşünsel bir
rekabet gösteren <i>Fransiskenleri</i>
açıklamak için daha doğru bir örnektir. Yine de Bacon; ileri de tarikatın
önemli isimlerinden olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotus</a></b>
ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a></b> gibi önemli
filozoflardan biridir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEilWflXDImxV9Kkbl5euxrXE_Pr-UfcHm5S-TLNSajiLYLU1yqNq9vSP81tI2BTfCwoVjwzHRThi74VunM8ebAQLMeM4Eo_kNls-3L-LOM-Ojr0Am5laL6-l-4wXden6qU0GOfONb1Tw4GZDkVjf6E11seJJx3VFHbWGUFVh6N30dmfGAUXmEy4MKe1/s330/Roger-bacon.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="327" data-original-width="330" height="317" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEilWflXDImxV9Kkbl5euxrXE_Pr-UfcHm5S-TLNSajiLYLU1yqNq9vSP81tI2BTfCwoVjwzHRThi74VunM8ebAQLMeM4Eo_kNls-3L-LOM-Ojr0Am5laL6-l-4wXden6qU0GOfONb1Tw4GZDkVjf6E11seJJx3VFHbWGUFVh6N30dmfGAUXmEy4MKe1/s320/Roger-bacon.jpg" width="320" /></a></span></div><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">1200’lü yıllardan yaşayan İngiliz Filozof Bacon (kendisinden yüzyıllar
sonra yaşayan yine bir İngiliz ve bilim destekçisi filozof <b>Francis Bacon</b>’la karıştırılmamal<a href="http://www.onurcoban.com">ı</a>) çağının bilim anlayışına
şiddetle karşı çıkmıştır. Birçok kişi onu ileride yaşanacak <b>bilimsel gelişmelerin</b> habercisi olan
erken dönem bir bilim adamı olarak görür. Gerçekten <b>Rönesans</b> sonrası <b>Galileo</b>,
<b>Kepler </b>ve <b>Newton</b> gibi isimlerle hızla yükselişe geçen bilimsel patlama ve
daha sonra yaşanan <b>İngiliz Deneyciliği</b>’nin
(<b>Ampirizm</b>) ilk izlerini Roger
Bacon’da görülür. Yüzyıllar sonra yaşanacak bu iki önemli dönemin aksine
ortaçağda bilim hala deneyden uzak bir anlayış güdüyordu.</span><span style="text-align: left;">onurcoban</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Oxford’da dersler
veren Bacon, döneminde düşüncenin önemli merkezleri olan birçok üniversitede
bulundu. Ancak bu üniversiteler günümüzdeki kadar özgür bir bilim anlayışı
gütmüyordu.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Roger Bacon için bilim felsefeye yardımcı bir araçtı. Felsefe sayesinde
de çoğu Skolastik düşünürün amaçladığı gibi Tanrıya ulaşmak mümkün olacaktı.
Skolastik filozofların çoğunun aksine o deneysel bilginin önemine vurgu yaptı.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bacon, her şeyden önce bir Fransisken ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan</a></b> filozofuydu. Onun nihai amacı ileriki yüzyıllardaki <b>bilimin yükselişinin</b> aksine Tanrıya
ulaşmaktı. Bunun için ortaya koyduğu ve “<i>hikmetin
birliği</i>” den<a href="http://www.onurcoban.com.tr">i</a>len düşünceye göre bilim, sanat, teoloji, hukuk gibi
disiplinler birbirleriyle bağlantılıydı. Bunları birlikte ilerletmek mutlak
amaç olan Tanrıya ulaşmaya yardımcı olacaktı.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bacon, bunun için öncelikli olarak <i>bilgisizliğin</i>
nedenleri üzerine durdu. Dört nedene ayırdığı bu görüşlerin üçü yani, “<i>Otoriteye teslim olma, geleneğin etkisi ve
önyargı</i>” kendisinden önceki filozoflarca da incelenmişti. Oysa dördüncü
neden yani <i>bilgisizliğin gizlenmesini</i>
ilk kez kendisinin incelediği söyledi Bu dördüncü neden aslında ilk üç nedenin soncuydu.
Örneğin <i>Aristoteles</i>’in söylediği her
şeyi doğru kabul etmek ve bu nedenle yanlış bir bilgiyi savunmak doğru bilginin
gizlenmesine neden olacaktı. Geçmişten gelen düşünceler sorgulanmalı ve
gerekirse değiştirilmeliydi. Bunu belirtirken belki de Papa baskısından da
çekindiğinden Kilisenin, otorite sorgusunu muaf tuttu.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Yine de bu ortaçağ için radikal bir düşünceydi. Bu düşünceyi en doğru
uygulama şekli <i>deneyimdi</i>. <b>Empirizm</b>’in<b> (Deneycilik)</b> ileride vurgulayacağı gibi (ve <b>Akılcıların</b> karşı çıkacağı gibi) her şeyden önemli olan şeyi akıl
değil deneyimdi. Akıl yürütme</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ile bir takım şeylere ulaşılabilir ancak hep bir kuşku
var olacaktır. Oysa deneyim ile gerçek bilgiye ulaşmak mümkündür. Örneğin buza
dokunduğundan soğukluk hissedeceğini sadece bilebiliriz. Ancak bunu
deneyimlemek gerçek olanı bize gösterecektir. Ateşe dokunmadan acıyı farz edebiliriz.
Acıyı duymak için deneyimlemek gereklidir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNQ31TM7GxhSONRAsgN9970HP2JBv85YBWaSwxexFepZONtkDDwwguvYE6x6PvFQHY82rtaC-8Am_1CgATKgRA6BXpTcWT4M2pexklHHFAKz4NWbnqx4hYcY0Iloyial2SsX20pdJFLe5H3lpriqLNhXO4AoBh2WffpOlwALiaOB4flBdPgYlvftFd/s460/Bacon_1867.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="460" data-original-width="300" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNQ31TM7GxhSONRAsgN9970HP2JBv85YBWaSwxexFepZONtkDDwwguvYE6x6PvFQHY82rtaC-8Am_1CgATKgRA6BXpTcWT4M2pexklHHFAKz4NWbnqx4hYcY0Iloyial2SsX20pdJFLe5H3lpriqLNhXO4AoBh2WffpOlwALiaOB4flBdPgYlvftFd/s320/Bacon_1867.jpg" width="209" /></a></span></div><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Deneyim ona göre iki türlüdür. Biri dış dünya ile duyularımız aracılığıyla
yaptığımız deneyim; diğeri de Tanrı tarafından verilen içsel ve manevi deneyim.
Dışsal deneyim ne kadar önemli olursa olsun Tanrının vermiş olduğu içsel
deneyim her şeyin üstündedir. Matematik ve bilim kesinliğe giden en önemli
araçlar olsa da bunun zirvesi kutsal yazılar yani <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html" target="_blank">Kitabı Mukaddes</a></b>’tir. Tanrının kurallarına uymak ahlak felsefesinin
en doğal ve gerekli şeyidir. Tanrının istediklerini yapmak iyi, onun
istemediklerini yapmak kötüdür. Dinsel başvuruya oldukça vurgu yapsa da zaman
zaman <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacı</a></b> bazı düşünceler de Roger
Bacon’un etik anlayışında yer alır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Matematikle bilime olan hayranlığı ve başarısı onu zaman zaman büyücü ve
Herektik olarak görülmesine de neden oldu. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>’nın
baskısı ile hapis yattı, eserleri toplatıldı. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’e hayranlık duyuyordu. Ondan sonra gelen en büyük filozofun
ise bir Hristiyan değil <b>İslam
Felsefesinin</b> en önemli isimlerinden <b>İbni
Sina</b> olduğunu söylüyordu. <b>İbn Rüşd</b>
ve <b>Farabi</b> gibi İslam Filozoflarından
çok sık alıntılar yapan Roger Bacon, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b>
üzerinden de <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’u incelemiştir.
Her ne kadar inançlı bir Hristiyan olsa da doğru bilginin Paganlardan veya
Müslümanlardan gelmesi onun için önemli değildi. Önemli olan doğru bilgiye
ulaşmaktı. Bu düşüncesiyle de döneminde tepkiler çekti.<o:p></o:p></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Barut, simya, optik gibi alanlarda çalışmalar yapan Bacon; bir doktor
ve filozof olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Galen</a></b>’in de tıp
görüşleri hakkında yazılar yazmıştır. Dönemindeki <i>John of London</i>, <i>Peter
Peregrinus of Maricourt</i> gibi bilim adamlarıyla etkileşime girmiş<a href="http://www.onurcoban.net">,</a> <i>William of Sherwood</i>, <i>Robert Grosseteste</i> ve <i>Adam Marsh</i> gibi isimlerden
etkilenmiştir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<span lang="EN-US" style="border: none;"><span style="font-family: inherit;"><span> </span><span> </span>Döneminde fazla etkin
olmasa <b>Rönesans</b> ve <b>Bilimsel Gelişme</b> sonrası kendisine ilgi
gösterilmiştir. <b>John Locke</b>, <b>George Berkeley</b>, <b>David Hume</b> gibi <b>Deneycilerin</b>
ilk izlerini göstermesi bakımdan da önemlidir.</span></span></div><div><span lang="EN-US" style="border: none;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div><div><span lang="EN-US" style="border: none;"><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><br /></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><br /></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><br /></span></p></span></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-56322317533054604332023-08-16T21:00:00.022+03:002023-12-17T15:45:47.646+03:00Abelardus<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">41.Bölüm: </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><b>Abelardus</b></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;">Felsefe, Din ve Aşk
arasında bir yaşam<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: Times New Roman, serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span></i><span style="font-family: inherit;">Hristiyan ortaçağ Felsefesinin en önemli isimlerinden biri olan
Abelardus, hem önemli bir din adamı hem de -kendisi bunu doğrudan kabul etmese
de- bir filozoftur. Ayrıca her iki kişiye de büyük acılar çektiren, bir aşk
hikayesinin de kahramanı olan Fransız bir din adamıdır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ortaçağın en önemli felsefe geleneklerinden olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a></b> önceki bölümlerde anlatıldığı gibi iki bölümden
oluşur. İlki daha alaylı diyebileceğimiz din adamı filozofların özellikle <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">kilise babalarının</a></b> oluşturduğu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Patristik Felsefe</b>, diğeri de artık
kurumsal bir okul/kilise eğitiminden geçen din adamı filozofların oluşturduğu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Skolastik Felsefe</b>. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Skolastik felsefenin önemli isimlerinden olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Aziz Anselmus</a></b> ile hemen hemen aynı tarihte yaşayan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Abelardus</i> (1079-1142) <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Pierre Abélard</i>, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Peter Abelard</i> gibi isimlerle de bilinir. Gençliğinde farklı
görüşlere sahip birçok kişiden ders aldı. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Roscelinus,
Champeauxlu William, Laonlu Anselmus </i>gibi isimlerden dersler aldı,
tartışmalara girdi. Bir dönem Aziz Anselmus’un derslerine katıldı. Paris’te
uzun bir süre yaşayan Abelardus, bu dönemde felsefesinin önemli noktasını
oluşturacağı mantık ve diyalektik üzerine çalıştı.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2d4L5nj7NnmRt1bZvTF7lAEOo1XVthKg0gLLzwXUw2Gwot6pnIAP3PXfmGqxXTQZ56sFfvCuPUUZB3DJgDOyvqHy1nSvwFvN_Vm3CwRx0sCNyS--Eh7q4NdDowezaR2qob83n4v6Q_SVqFfZhgamjYzAXq1CnHTJR5yODgLvRXdcnolbKNkKUg-6m/s396/Helo%C3%AFse_et_d'Ab%C3%A9lard.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="396" data-original-width="330" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2d4L5nj7NnmRt1bZvTF7lAEOo1XVthKg0gLLzwXUw2Gwot6pnIAP3PXfmGqxXTQZ56sFfvCuPUUZB3DJgDOyvqHy1nSvwFvN_Vm3CwRx0sCNyS--Eh7q4NdDowezaR2qob83n4v6Q_SVqFfZhgamjYzAXq1CnHTJR5yODgLvRXdcnolbKNkKUg-6m/s320/Helo%C3%AFse_et_d'Ab%C3%A9lard.jpg" width="267" /></a></span></div><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Din adamlarını eleştirdiği için ciddi bir tepki toplasa da kariyerinde
hızlıca ilerleyen Abelardus bu dönemde Notre Dame semtinde yaşayan önemli bir
isim <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Canon Fulbert</i>’in kuzeni <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Héloise</b> ile tanıştı. İbranice, Yunanca
ve Latince bilen eğitimli bir kadın olan Heloise ile Abelardus birbirlerine
aşık oldular. Ancak bu ilişkiyi bir süre gizli yaşadılar. Gizlice evlenmeleri
ve bir çocukları olması o dönemde bir skandal olarak görüldü. Fulbert’in kışkırtmasıyla
bir gece zorla Abelardus’un odasına girildi ve zorla hadım edildi. Héloise’de
bir manastıra rahibe olarak gönderildi. Hadım edilmesiyle bazı din adamlarınca
alay edilen ve ciddi bir bunalım yaşayan Abelardus, Kilisede daha üst görevleri
alma şansını da kaybetti. St<a href="http://www.onurcoban.com">.</a>Denis manastırına giderek keşiş hayatı yaşamaya
başladı. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bu dönemde Abelardus ve Héloise karşılıklı mektuplaşmaya başladı. Bu
mektuplar, Batı Edebiyatının en önemli aşk mektuplarından biri durumundadır. Sonu
acı biten bu öykü en önemli aşk öykülerinden biri olarak hem sanatın her
alanında hem de popüler kültürde yüzlerce yıl olduğu gibi günümüzde de
etkilidir. Ancak mektuplar incelendiğinde Héloise’nin daha tutkulu bir aşkla
yazdığı yazıları, Abelardus’un tam bir karşılık vermediği</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> de gözükmektedir. Özellikle
uzun yıllarca ondan haber alamayan Heloise’nin daha duygulu bir ifadesi vardır.
Ne olursa olsun bu mektuplar önemli birer eser olarak günümüze kadar geldi.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Abelardus bu olaydan sonra çalışmalarına devam etti. En önemli
eserinden biri olan “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Evet ve Hayır</i>” ı
( <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sic et Non</i>) u yazdı. Özellikle Hristiyanlık
için yazmış olduğu yazılar din adamlarını karşısına almaya başladı. Bir
Hristiyan tabusu olan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">üçleme</i> koşunda herektik
görüşe sahip olmakla tepki topladı. Bir süre mantık dersleri verdikten sonra
dönemin önemli ve güçlü ismi olan mistik din adamı <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Clairvauxlu Bernard </i>ile rakip oldu. Tapınak Şövalyelerinin güç kazamamasına
destek olan, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sistersiyen</i> tarikatının
kurucularından Bernard aynı zamanda İkinci Haçlı Seferini organize eden
kişilerden biriydi. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Abelardus, dönemindeki din adamlarınca çok eleştirilse de aslında onun
önceliği hep vahiy bilgisiydi. Onun akla verdiği önem vahiy bilgisini
eleştirmek değil onu daha anlaşılır kılmak için vardı. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html" target="_blank">Yuhanna İncil</a></b>’in en başında “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Başlangıçta
Logos vardı</i><a href="http://www.onurcoban.com.tr">”</a> sözü aklın kutsallığını işaret etmesi bakımından önemliydi.
Abelardus, ortaçağ alimlerinin çoğunun savunduğu gibi Havariler, Kilise
Babaları ve Papaların yanılmazlığına karşıydı. Ona göre Kutsal Kitap dışında
herkes yanılabilirdi. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ortaçağ felsefesinin en önemli tartışmalarında olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Tümeller Tartışmasında</a></b> da önemli bir
taraf olmuştur. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Boethius</a></b> tarafından
başlatılan tümeller tartışmasında bazı taraflar tümellerin sadece birer ad /
isim olduklarını bazıları da gerçekte var olan bir kavram olduklarını
savunmuşlardır. Abelardus kendisi gibi düşünenlerle birlikte tümellerin
gerçekte var olmasa bile ona verilen adların da basit bir şey olmadığını
savunur. Bu isimler tüm insanlar için ortak bir anlam içermesi bakımında
sıradan bir kelimeden ayrılır. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Aslında <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’dan beri
tümeller tartışılan bir konudur. Platon, idealar öğretisiyle doğadaki her şeyi
aslından birer gölge, birer yansıma olduğunu savunmaktaydı. Ona göre gerçek
dünyaonurcoban aslında <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">idealar</b> dünyasının bir
yansımasıydı. Örneğin kırmızı bir kalem olabilir ancak kırmızılık bir ideadır.
Bir kalem ne kadar kımızı olursa olsun mükemmel/kusursuz bir kırmızılığa
ulaşamaz. O ideaya ancak benzeyebilir. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">form</i> öğretisi ile bunun bazı noktalarına
katılmakla birlikte karşı çıkar. Ona göre gerçeklik ayrı bir idealar evreninde
değil bu dünyadadır. İnsanlık, kırmızılık gibi tümel kavramlar soyutlama
kolaylığı için oluşturulan birer ifadedir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ortaçağ felsefesinde Boethius ile başlayan bu tartışmada Platon’un izinden
gidenler <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Gerçekçi</b> / <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">realist</b> olarak isimlendirilirler. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html" target="_blank">Anselmus</a></b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a></b> gibi isimler bu görüşü savunur. Diğer bir grup tümellerin
gerçekte olmadıklarını onları sadece birer ortak isim olduğunu savunanlardır.
Bunlara <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adcılar</b> / <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Nominalistler</b> denir. Bu görü<a href="http://www.onurcoban.net">ş</a>ü savunan
en önemli isim <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a></b>’dır.
Üçün bir görüş ise ilk iki görüşün adeta sentezidir. Aristoteles’in izinden
giden ve tümellerin nesnelerin dışında değil ona içkin olduğunu savunanlar.
Tümeller gerçekte yokturlar ama sadece birer ad da değillerdir. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Abelardus</b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Albertus Magnus</b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">ThomasAquinas</a></b> bu görüşe dahil olan filozoflardır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p><span style="font-family: inherit;"> </span></o:p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Abelardus çalkantılı yaşamı ve düşünceleri ile ortaçağ için önemli bir
isim olmuştur. </span><span style="font-family: Times New Roman, serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><br /></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-3266451973023282662023-08-06T20:30:00.025+03:002023-12-17T15:45:37.353+03:00Anselmus<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">40.Bölüm: </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><b>Anselmus</b></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: inherit;">Ontolojik Kanıt / Anlamak İçin İnanıyorum<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: inherit;"> </span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ortaçağ Hristiyan Felsefesinin en önemli isimlerinden biri olan
Anselmus veya Aziz Anselmus, <i>Patristik
Felsefenin</i> sona ererek <i>Skolastik
Felsefenin</i> erken dönemine girmesini de gösterir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Daha önceki bölümlerde anlatıldığı gibi <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a>,</b> <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>
ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platoncu</a></b> görüşlerin Hz
İsa’nın öğretileriyle harmanlandığı ve daha çok alaylı diyebileceğimiz ilk
dönem <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">kilise babalarının</a></b> ba<a href="http://www.onurcoban.com">ş</a>lattığı
Patristik Felsefe ile başlamıştır. Daha kurumsal bir öğretim alan ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b> etkisi hissedilen Skolastik
Felsefe ise yine din adamı/filozoflarca yapılan bir felsefe geleneğidir. Bu iki
dönem arasında yaklaşık 400 yıllık bir “karanlık dönem” batıda etkin olmuş
ancak doğuda aynı anda bir bilim ve kültür patlaması yaşanmıştır. <b>İslam Felsefesi</b> dönemi olarak anlatılan
bu dönem tarihsel olarak Anselmus’tan önce olsa da bütünlüğü bozmamak adına
çalışmaya bu şekilde devam ediyoruz.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjf8oalxWsTPqF33FXXAVsnAiUlk78Pt8OLXpY88LYJaaIjVr-Qt-hCg9zzaICGEkskXqot3keggYJZpiPqf2Y9uBQGscUhhglye38-0UE9qFaQxYUQ--JqOe39fcd8sJTiaomJbqSdX4iroLzlhdmY7HFo1rX3U88JbOGQovlF9-9dLXRiE_LdkLK8/s605/Anselmus.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="605" data-original-width="480" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjf8oalxWsTPqF33FXXAVsnAiUlk78Pt8OLXpY88LYJaaIjVr-Qt-hCg9zzaICGEkskXqot3keggYJZpiPqf2Y9uBQGscUhhglye38-0UE9qFaQxYUQ--JqOe39fcd8sJTiaomJbqSdX4iroLzlhdmY7HFo1rX3U88JbOGQovlF9-9dLXRiE_LdkLK8/s320/Anselmus.jpg" width="254" /></a></span></div><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Anselmus, 1033-1109 yılları arasında yaşayan bir din adamıdır. Ona hem
aziz unvanı hem de <i>2. Augustinus</i>
lakabı verilmesi bakımdan önemli bir isimdir. 1700’lü yıllarda da Kilise Doktoru
ilan edilmiştir. Anselmus her ne kadar erken skolastik filozofu olarak görülse
de <i>Aristoteles</i> etkisinden çok <i>Platon</i> etkisi onda daha fazla gözükür.<o:p></o:p></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Anselmus özellikle 2 düşüncesiyle tanınır. Bunlardan biri “<i>Anlamak için İnanıyorum</i>” ve <i>Ontolojik Tanrı Kanıtıdır</i>.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Anselmus iki çeşit bilginin doğruluğunu kabul eder. Bunlarda biri akla
dayalı bilgi diğeri de vahiy bilgisidir. Bu iki bilgi, aslında birbirine
karıştırılmamalı ayrı ayrı ele alınmalıdır. Ancak daha üstünlük kurulacaksa
vahiy yani Tanrının vermiş olduğu bilgi üstündür. Buradan ünlü “Anlamak için İnanıyorum”,
yani <b><i>Credo
ut İntelligam</i></b> düşüncesine gelir. Ona göre inanç olmadan hiçbir bilgi
tam olarak bilinemez. <i>İnanmak için
anlıyorum </i>düşüncesine karşıt koymuş olduğu bu düşünceye göre, kişiler
Tanrıya inanmakla işe başlamalıdır. Bu temel doğruyu kabul ettikten sonra akı<a href="http://www.onurcoban.com.tr">l</a> devreye
konabilir. Anselmus, akılla her şeyin
kavranabileceğini savunuyordu ancak onun amacı, akılla inanç konularını
keşfetmek onu değildir. O, inandıktan sonra bunların doğruluğunu akılla da
savunmanın mümkün olduğunu söylemekteydi. Bu düşünce kendisinden yüzyıllar önce
yaşayan Hristiyan filozof, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html" target="_blank">İskenderiyeli Klement</a></b>
tarafından da ilk örnekleri verilen bir düşünce türüydü. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Anselmus, Tanrının var olduğunu kanıtlamak için birçok argüman ortaya koymuştur.
Ancak bunların en ünlüsü kendisiyle özdeşleşen <b>Ontolojik Argüman</b> veya <i>Ontolojik
Kanıttır</i>. Bu düşünceye göre; her insanın zihninde hatta inanmayanlarda bile
şöyle bir düşünce vardır. Her şeyden mükemmel olan bir Tanrı... Bunu herkes
düşünebilir. Peki, bu düşünce bizim zihnimizde neden var. Bunu deneyimlemesek
bile böyle bir şeyi düşünebiliyoruz. Yani <b>A
piori</b> olarak deneyimlemeden, mükemmel her şeyden üstün bir varlık hayal
edebiliyoruz. Bu argümanının ilk aşamasıdır. Sonra şöyle devam eder. Eğer
mükemmel bir Tanrı düşünebiliyorsak bu ya sadece zihnimizdedir ya da hem
zihnimizde hem de gerçek dünyada vardır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Şöyle devam der; eğer hem zihnimizde hem de gerçek dünyada mükemmel
varlık yani Tanrı varsa zaten Tanrı vardır. Ancak bir şey sadece zihnimizde
varsa ve gerçek dünyada yoksa o en mükemmel olamaz. Çünkü bir şeyin en mükemmel
olması için var olması zorunludur.onur Var olamayan bir şey kusurludur. Bu durumda
mükemmel bir Tanrıyı gerçekte yoksa, bizim mükemmel Tanrı düşüncemiz
hatalı/eksik olur. Bu durumda düşünce kendisiyle çelişir çünkü mükemmel
düşüncesi mükemmel değildir. (Çünkü var olmak bakımında eksiktir)<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bu durumda, hem zihinde hem de gerçekte bir mükemmel olan yani Tanrı
var olmak zorundadır. Bu Ontolojik kanıt olarak sunulan düşüncenin Anselmus
tarafından ortaya çıkan ilk halidir. Ondan yüzyıllar sonra <b>Descartes</b>, <b>Spinoza</b>, <b>Leibniz</b> gibi filozoflar bunu daha da
geliştirecektir. Ancak <b>Hume</b> ve <b>Kant</b> gibi filozoflar bu düşünceyi
hatalı bulacaktırlar. Özellikle Kant bu konuda detaylı eleştiriler verecektir.
O zamana kadar Anselmus argümanı olarak biline bu argümana bilinen isim Kant
tarafından verilecektir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ontolojik kanıt aslında temelde düz bir mantıksal açıklama olarak
görülmektedir. İlk bakıldığına Tanrının var olduğunun baştan kabul edildiği
biraz zorlama bir argüman olarak durmaktadır. Ancak konu incelendikçe tam
olarak nerede tutarsızlık başladığı derede bittiği sorunu yüzyıllarca
tartışılmıştır. Ayrıca Anselmus’un bu konuda çelişkiye düşmediği, onun zaten en
baştan inançla başladığı “Anlamak için İnanıyorum” görüşü ile belirtilmişti.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bu düşünce sadece Hristiyanlık veya farklı bir din karşıtlarınca eleştirilmemiştir.
Sanılanın aksine bizzat kilise de bu düşünceyi resmen kabul etmemiştir. Skolastik
Felsefenin en büyük ismi <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a></b>
gibi birçok din adamı/filozof bu düşünceden yola çıkarak gerçekte olmayan
şeylerin de bu şekilde kanıtlanabileceğini bunun da safsata olduğunu gösterdiği
söyler. Özellikle Anselmus ile aynı dönemde yaşayan Gaunilo yaptığı eleştirileri
bu açıdan önemlidir.</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Bir din adamı olan Gaunilo, Anselmus’un yaptığı bu
çıkarsamanın hiç bilinmeyen ve mükemmel bir yaşamın olduğu </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">kayıp bir ada</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> içinde yapılabileceğini belirtmiştir. Anselmus ise
bunun hatalı olduğunu bu çıkarsamanın Tanrının zorunlu olması dolayısıyla
sadece ona uygulanabileceğini belirtmiştir. Yine de ontolojik delil günümüzde
bile oldukça popüler bir Tanrı argümanıdır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Anselmus’un düşüncelerin çoğu kaynağı <b>Platon</b> ve <b>Augustinus</b>
kaynaklıdır. <b>Yeni Platoncu</b>
düşünc<a href="http://www.onurcoban.net">e</a>ler içerse de bunları doğrudan onlardan öğrenip öğrenmediği bilinmemektedir.
Büyük ihtimalle bu geleneğe <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html">JohannesScottus Eriugena</a></b>’ın çevirisini yaptığı <b>Sahte
Dionisos</b> ve kısmen <b>Boethius</b>’dan
almıştır. Daha sonraki yıllarda daha da tartışılacak olan <i>Tümeller Tartışmasında</i> Platoncu ideaları savunması bakımından <i>gerçekçiler</i> tarafında sayılmaktadır. Hocası
olan <b>Roscelinus</b>’dan bu düşüncele
ayrılır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Kendisi ile aynı dönemde yaşayan <b>Lanfranc</b>
dan etkilenmiş, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a>, </b> <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>,
<b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotus</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockham’lı William</a> </b>gibi
isimleri etkilemiştir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-align: left;">Ayrıca hocası </span><i style="font-family: inherit; text-align: left;">Roscelinus</i><span style="font-family: inherit; text-align: left;"> aynı zamanda yine önemli bir Hristiyan
filozof olan </span><b style="font-family: inherit; text-align: left;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardu</a>s</b><span style="font-family: inherit; text-align: left;">’un da
hocasıdır</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-41209118923622762362023-07-17T20:30:00.014+03:002023-12-17T15:45:26.330+03:00Johannes Scottus Eriugena<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">39.Bölüm: </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><b>Johannes Scottus Eriugena</b></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: inherit;">Patristik ve
Skolastik Felsefe Arasında Bir Köprü<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: inherit;"> </span></i></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ortaçağın en önemli felsefe geleneklerinden olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a></b> önceki bölümlerde anlatıldığı gibi iki bölümden
oluşur. İlki daha alaylı diyebileceğimiz din adamı filozofların özellikle <b>kilise babalarının</b> oluşturduğu <b>Patristik Felsefe</b>, diğeri de artık
kurumsal bir okul/kilise eğitiminden geçen din adamı filozofların oluşturduğu <b>Skolastik Felsefe</b>. Skolastik felsefenin
hemen başında yer alan Johannes Scottus Eriugena’da önemli din adamı ve filozoflardan
biridir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Johannes Scottus Eriugena, <i>Johannes
Scottus Erigena, John Scotus Eriugena, Ioannes Scotus Eriugena</i> gibi farklı
isimlerle de anılır. Buradaki farklar daha çok kelimenin o dildeki yazımı ile
ilgilidir. Ancak başka bir ilginç nokta <i>Scottus</i>
kelimesi günümüzde İsko<a href="http://www.onurcoban.com">ç</a>yalı anlamına gelse de Johannes Scottus Eriugena’nın
yaşadığı dönemde İrlandalı anlamına gelmekteydi. Filozofun İrlandalı olduğunu
belirtmek için günümüzde <i>Erigena</i> veya
<i>Eriugena</i> yani İrlandalı kelimesi de
kullanılır. Ancak bu durumda aslında İrlandalı İrlanda’dan John gibi bir anlam
karmaşası da doğar. Kendisinde yüzyıllar sonra yaşayan Skolastik filozof <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">John Duns Scotus</a></b> ise İskoçyalıydı. Bu
açıdan kelimenin kullanımı değişmişti.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh79k981T2qHldJ3xn1bQHNrO5Jz3TcsfK39CZtPRvXGH8jPF0hq9CQ6r4peX06yJ084VE65SxROuDyEZGxFEPTCm24bkfI2MUOBzWJv3d3Jb0hteoZFVQ2y01SQYRYnhpTQkzzgGYy9Xa0g7P3tu2wXdxJQCo76VcTxazQoOrGGfBH5tJwJTIZrBsu/s266/Johannes-Scotus-Erigena.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="266" data-original-width="237" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh79k981T2qHldJ3xn1bQHNrO5Jz3TcsfK39CZtPRvXGH8jPF0hq9CQ6r4peX06yJ084VE65SxROuDyEZGxFEPTCm24bkfI2MUOBzWJv3d3Jb0hteoZFVQ2y01SQYRYnhpTQkzzgGYy9Xa0g7P3tu2wXdxJQCo76VcTxazQoOrGGfBH5tJwJTIZrBsu/s1600/Johannes-Scotus-Erigena.jpg" width="237" /></a></span></div><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Johannes Scottus Eriugena, 800’lü yıllarda yaşamıştır. Bu açıdan
Patristik ve Skolastik felsefe arasında adeta bir köprü vazifesi görür.
Yaşadığı dönem aslında Batı dünyasının karanlık çağ denilen dönemidir. Bu dönemde
Hristiyanlık ve kilise artık tek otorite konumundadır. Başta en büyük Hristiyan
filozoflarından <b>Augustinus</b>’un
düşünceleri olmak üzere artık<b> </b>kilisenin
görüşleri tabu haline gelmiş, bilim ve felsefe adeta duraklama dönemine
girmiştir. Papalığın artık imparatorlara taç giydirdiği bir düzende antik
felsefe adeta unutulmuştur. Bu dönemde <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un
ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platonculuğun</a></b> etkisi Hristiyan
düşüncesiyle iç içe girmiştir. <b>Boethius</b>’un
çabalarıyla <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’in mantık
eserleri bilinmekte ama felsefesi bilinmemektedir. Doğuda ise <b>İslam Felsefesi</b> en görkemli zamanını
yaşamaya başlamış Erigena’nın yaşadığı dönemde <b>Kindi</b> gibi ilk İslam filozofları eserlerini vermeye başlamıştır.</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Kültür ve bilim anlamında Ortadoğu’da yaşanan bu gelişmenin aksine Avrupa’da
tam bir kaos hakimdir. Henüz bu iki bloke arasında bir etkileşim yaşanmamıştır.
Ancak yakın bir zamanda başta haçlı seferleriyle bir etkileşim başlayacak
Aristoteles’in eserleri Arapçadan Latinceye tercüme edilecek ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardu</a>s</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Albertus Magnus,
<a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi skolastikler Batıda etkin olacaktır.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Johannes Scottus Eriugena, bu açıdan ilginç bir filozoftur. <i>Batı Felsefesi Tarihini</i> yazan ünlü 20.
Yüzyıl filozofu <b>Bertrand Russell</b>’in
dediği gibi Erigena, 500’de veya 1400’lerde yaşasaydı bu kadar ilginç
olmayabilirdi. Karanlık bir dönemde yüzyıllar boyunca kallavi bir filozof
sadece kendisi olacaktır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bunun en önemli nedeni, filozofun İrlanda adasında yaşamasıdır. Barbar
istilası ile Avrupa kimlik haritası tamamen değişmiş ve günümüz Avrupalıları
oluşmuştu. Bu göç dalgası sırasında yağmalar yaşanmış ve kültürel geçmiş
silinmiştir. Bu kaostan neredeyse t<a href="http://www.onurcoban.com.tr">ü</a>m Avrupa etkilenmiştir. Britanya adaları da
günümüz İngiliz halkını oluşturan kavimlerin saldırısına uğramış ve İngiltere
de kısmen bu yağmadan etkilenmiştir. İrlanda ise en uç ada olması dolayısıyla
bundan en az etkilenen ülkedir. Birçok eğitimli kişi bu dönemde İrlanda’ya
kaçmış, ülke 700-800-900’lü yıllarda kültürel anlamda en etkin dönemini
geçirmiştir. Özellikle 5. Yüzyılda <i>Aziz
Patrik</i>’in çabaları ile ada uzun süredir zaten Hristiyan’dır. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Böyle bir ülkede doğan Erigena, ilerleyen yaşamında Paris’e gitmiş ve
Kralın koruyuculuğunda özellikle akla verdiği önemle dikkat çekmiştir. Ancak
görüşleri nedeniyle toplanan konsillerce mahkum edilmiştir. Ancak
koruyuculuğunu yaptığı Fransa kralı sayesinde ceza almaktan kurtulabilmiştir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Erigena, iyi derecede Yunanca bilgisine sahiptir. Birçok felsefe eserlerini
Latinceye çevirmiştir. Özellikle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">SahteDionisos</a></b> un eserlerini çevirdi. Bu çevirilerde kendi iznini almadığı için
kıza Papa, yine de onun bu akademik Yunanca bilgisini şaşırmıştı. <b>Sahte Dionisos</b>’un <b>Yeni Platonculuk</b> hakkındaki olumlu görüşlerinden etkilendi. Hristiyanlık
ile Yeni Platonculuk arasında bir uyum olabileceğini düşünüyordu. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Erigena’ya göre hem akıl hem de vahiy bilginin en önemli iki
kaynağıdır. Tanrı tarafından verilen sözler ne kadar önemliyse akılla ulaşılan
bilgi de o kadar hatta belki daha da önemlidir. Felsefe ve düşünceye bu kadar
önem vermesi Kiliseyi hep kızdırsa da o her zaman inançlı bir olarak kendisini
görmüştür.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Erigena, doğayı 4 sınıfa böler. Bunlar 1-Yaratan ve Yaratılmayan 2-
Yaratan ve Yaratılan 3- Yaratılan ve Yaratmayan 4- Ne yaratan ne Yaratılan<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">İlki doğal olarak Tanrıydı. Ona göre Tanrı her şeyin başı, ortası ve
sondur. Her yaratılan ondan çıkar ama bir şekilde sonunda ona geri döner. Bu
açıdan <i>Panteizme</i> yaklaşan bir düşüncesi
olması bakımdan ilginçtir. Tanrı her türlü kavramın üzerindedir.onurcoban Bu nedenle
onun ne olduğunu bilemeyiz hatta Tanrı bile bilemez. Çünkü biz şeyleri;
büyüklük, ağırlık konum gibi kavramlarla bilebiliriz. Tanrı ise bunlarla
sınıflandırılamaz. Bu açıdan aşkındır ve bilinemez. Onun sadece ne olmadığını
bilebiliriz. Aynı İskenderiyeli <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">Klement</a></b>
gibi <i>Pozitif teoloji</i> yerine <i>negatif teoloji</i> yapar. Ona iyi veya
güzel diyemeyiz. Çünkü o diğer iyilerle aynı değildir. Ona <i>daha çok</i> anlamına gelen bir iyilik vermeliyiz. Bu ona göre <i>süper iyi</i> veya <i>mutlak iyi</i> şeklinde bir ifade olabilir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Tanrı hem vardır hem de var olmayandır. Tanrı vardır çünkü gerçektir
ancak o varlıklar dünyasının ötesindedir. Yani <i>vardır</i> denilebilir ama <i>var
olan</i> denilemez. Çünkü diğer var olanların, varlık alanının içinde
değerlendirilemez. Bu anlamda var olmayandır. Kısacası o yokluk değil varlığın
ötesinde olandır. Bu düşünce her ne kadar Tanrıyı yüceltse de belki de yanlış
anlaşılarak tepki çekmiştir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">2. kavram yani hem yaratan hem de yaratılanlar bir nevi <i>tümellerdir</i>. Bunda <b>Platon</b>’un <i>ideaları</i> ile
özdeşleşir. Her tikel kavram, bu idealardan yaratılmıştır. Bu idealar da bizzat
Tanrı tarafında ilk örnek olarak yaratılmıştır. Erigena ‘ya göre başlangıçta
Tan<a href="http://www.onurcoban.net.tr">r</a>ı’da bilinçli değildi. Bilincini kazanması yani düşünmeye başlaması ile ilk
örnekleri yani ideaları düşündü. Tanrı zihninde olan bu idealar varlıktır. Ve
geri klan tüm varlıkların stereotipidir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Tanrının sözü yani <b>Logos</b>’u
ile ilerleyen bu süreçle 3.sınıftakiler ortaya çıkar. İnsan başta olmak üzere
tüm canlı cansız varlıklar bu idealardan pay alır. Bu açıdan bir panteizm de
oluşur. Her şey Tanrıdan gelir ve ondan bir pay alır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">4. Kavramı en ilginç olanıdır. Aynı birincisi gibi o da Tanrıdır. Her
şeyin yine Tanrıya dönmesinin bir sonucudur. Tüm maddi varlıklar sonunda Yeni
Platoncu <i>sudur</i> sürecini tersine
yaşayarak Tanrıya geri döneceklerdir. Bu çembere benzeyen yapı bir son değil
yeni bir başlangıçtır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">İskenderiye okulun önemli ilk dönem Hristiyan filozoflarından <b>Origenes</b> gibi Eriugena’da her varlığın
Tanrı yardımıyla kurutulacağını söyler. Origenes gibi şeytanın bile bir gün
Tanrının merhametinden faydalanacağını belirtmesi tepki çeken düşüncelerinden
biri olmuştur. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<span lang="EN-US" style="border: none;"><span style="font-family: inherit;">Erigena, yüzyıllar boyunca
herektik olarak suçlanmıştır Hatta 1200’lerde, eserleri toplanarak yakılma
kararı bizzat Papa tarafından verilmiştir. Nasıl öldüğü hakkında bilgi olmamakla
birlikte kilise adamlarınca öldürüldüğü söylentisi de vardır. Kendisinde
yüzyıllar sonra gelen <b>Bruno</b> ve <b>Spinoza</b> gibi isimleri etkilemiştir.</span></span></div><div><span lang="EN-US" style="border: none;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div><div><span lang="EN-US" style="border: none;"><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></span></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-28686373520450290082023-07-10T21:30:00.023+03:002023-07-10T21:30:00.135+03:00Gnostisizm<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">38.Bölüm: </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><b>Gnostisizm</b></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: inherit;">Hristiyan Felsefesine Farklı Bir Bakış<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><i> </i><o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Hristiyanlığın ortaya çıkmasıyla bu dine teolojik ve felsefi açıdan
farklı görüşlerin olması tarih boyunca gözükmüştür. Ancak bunların içerisinde
en ilginçlerinden biri Gnostisizm’dir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostisizm, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyanlığın</a></b>
ilk döneminde ortaya çıkmış yarı dinsel yarı felsefi bir akımdır. Gnostisizm’in
içerisi de antik <a href="http://www.onurcoban.com">Y</a>unan Felsefesi olduğu kadar Yunan Mitolojisinden de öğeler bulunur.
Bu açıdan eski ve yeni dünyanın bir sentezi veya yeni bir dünyaya geçiş yolu
olarak da kabul edilebilir. Ayrıca kökeninde <i>Hermetizm</i> gibi mistik öğretiler ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2018/08/pythagoras-pisagor-ve-pythagorascilik.html">Pythagoras</a></b> gibi gizemci filozoflar da vardır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhj7mSxWB_qyfv0t4CMr2aNLmHQ_d49GPuW3ro09qZVTeyNmTWfnSRwY8pRW9KDzlK25Aq7nh9Ep793OFaT82Jn0b8Ykl4Aw9NLXPPfjySK7_jNb8H4WAdAWbPUx0MvYVQ-xxr1mT4MqST2Xv0gYaBD-J5rpW37oT_SpvJjrXeiox6kD-hpephYZO8J/s184/150px-Lion-faced_deity.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="184" data-original-width="150" height="184" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhj7mSxWB_qyfv0t4CMr2aNLmHQ_d49GPuW3ro09qZVTeyNmTWfnSRwY8pRW9KDzlK25Aq7nh9Ep793OFaT82Jn0b8Ykl4Aw9NLXPPfjySK7_jNb8H4WAdAWbPUx0MvYVQ-xxr1mT4MqST2Xv0gYaBD-J5rpW37oT_SpvJjrXeiox6kD-hpephYZO8J/s1600/150px-Lion-faced_deity.jpg" width="150" /></a></span></div><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostikler, kendilerini <b>Hristiyan</b>
olarak kabul derler. Ancak hem yaşadıkları dönemde hem de günümüzde ana akım
kiliselerce herektik olarak görülür ve kabul edilmezler. Özellikle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Yunan Kilise Babalarınca</a></b> şiddetle
eleştirilmişlerdir. Çoğu düşünürü Kilise tarafından aforoz edilmiştir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostikler tek bir ortak düşünceyi savunan kişiler değildir. Bazı
farklı görüşleri içeren ancak temelde ortak noktaları olan din/felsefe
görüşlerinin genel bir adıdır. Bu açıdan en ünlü Gnostisizm önderleri <b>Valentin</b> (<i>Valentinus</i>), <b>Markion</b>, <b>Marcus</b> <b>Basilide</b>, <b>Theodotus </b>gibi
isimlerdir.<b> </b>Ayrıca<b> Karpokrates, </b>Yeni Ahit’de geçen ve
vaftiz yetkisini satın almak isteyen <b>Simon
Magus, Bardesanes</b> gibi isimlerdir. Özellikle Valentin (Aziz Valantin’le
karıştırılmaması gerekir) bu görünüşün önemli bir ismidir. Ayrıca Yunan Kilise
babalarından <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Tatianus</a></b>’un da
başlangıçta Gnostisizme sıcak baktığı ve zamanlar Valentin ’in düşüncelerine
dahil olduğu önemlidir.<o:p></o:p></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostik kelime olarak bilgi anlamına gelir. Ancak bu bilgi gizli
(ezoterik) bir bilgidir. Sezgi yoluyla ulaşılabilir. Bu açıdan <i>Mistik</i> bir felsefedir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Farklı görüşler olsa da genellikle Gnostisizm düşünceleri şunlardır;<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostikler Hz. İsa’yı ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">İncil</a></b>’i
kabul ederler. Ancak onların oluşturduğu kutsal kitap kononlarında Eski Ahit
yer almaz. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Tevrat</a></b> ve <b>Yahudilik</b> onlar için Hristiyanlığın öncülü
değildir. Hristiyan düşüncesine göre Tanrı; Hz. Adem, Hz Nuh, Hz İbrahim, Hz
Yusuf gibi peygamberler aracılığıyla defalarca Yahudileri uyarmış, Hz Musa
aracılığıyla</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Tevrat göndermiş, Hz Davut, Hz Süleyman gibi kral/peygamberlerle
de bu süreç devam etmiştir. Yahudilerinde temel görüşleri olan bu düşünceden
farklı olarak Hristiyanlar Eski Ahit’in çeşitli kitaplarında geleceği
“müjdelenen” mesihin Hz İsa olduğunu ve onun düşünceleri eski düşünlerle
nihayete ereceğini savunur.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostisizm için ise bu hatalıdır. Onlar geçmişte yaşananları kabul
ederler. Eski Ahit’te yaşananlar hayal ürünü değildir. Ancak temelde bir hata
vardır. Burada anlatılan Tanrı, sonsuz iyi bir Tanrı değ<a href="http://www.onurcoban.net">i</a>ldir. Gerçekten de
Eski Ahit incelendiğinde zaman zaman tereddütte düşen, zaman zaman her şeye
vakıf olmayan, zaman zaman yorulma gibi insani özellikler gösteren bir
Tanrı’dan söz edilir. İslam’a göre bu durum Tevrat’ın bozulmuş olmasını
gösterirken Yahudiler ve Hristiyanlar için bir sorun yaratmaz. Oysa Gnostisizm
için burada temel bir sorun vardır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostikler, Eski Ahit’te anlatılan Tanrı’nın her şeye gücü yeten, en
üstte bulunan Tanrı olmadığını savunur. Ona göre bu mevcut Tanrı, evreni yoktan
yaratmamış, var olan madde ile adeta bir mimar gibi evrene şekil vermiştir.
Bunu yaparken de evrenin tüm kusurlarından sorumlu olmuştur. Bu mimar Tanrı
düşüncesi <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un <b>Demiurgos</b> adlı Tanrısına da benzer ki
çoğu Gnostik bu ismi kullanır. <i>Demiurgos</i>
’un kendisi bile asıl Tanrı olmadığını bilmemektedir. O da kendisini tek ve
üstün Tanrı zanneder. Oysa Yeni Ahit’te asıl ve gerçek Tanrı kendisini
göstermiştir. “<i>Yabancı Tanrı</i>” veya
gerçek Tanrı olarak isimlendirilen bu Tanrı evreni yoktan var eden mutlak iyi
olan yaratıcıdır. Hz İsa’da bu gerçeği anlatan ve insanlar için kendini feda
eden Tanrının bedenleşmiş halidir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Demiurgos, Eski Ahit’te sürekli tek Tanrı olduğunu söyler. Bunun nedeni
bilgisizliğidir. Dünyayı kurtaracak olan ise gerçeği dünyaya duyuran İsa’dır.
Roma Kilisesi gibi burada İsa’nın Tanrı olduğunu kabul ederler (en azından
çoğu). Özünde çoğu düşünceleri Kilise ile uyumlu olsa da geçmiş ile temel bir
ayrılık bulunur.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><b>Basilide</b>’nin savunduğu görüş bu durumu daha da ayrıntılanır. Adeta mitolojik
bir hiyerarşi sunar. Tanrı önce kutsal varlıkları yaratmıştır. Ardından <i>Büyük Arkhon</i>’u… Onun oğlu olan <i>Ogdoade</i>’den <b>Nous</b>, <b>Logos</b>, <b>Bilgelik</b> ve <b>kuvve</b> doğacak, bu soy devam edecektir. <b>Valentin</b>’de buna benzer bir <i>kozmogoni</i>
sunar. <i>Baba</i> yaratılmamış asıl
olandır. O erildir. Onun
karşısında ise dişil <i>sessizlik</i>
vardır. İkisinden <i>Nous</i> (akıl) ve <i>Doğruluk</i> doğar. Bu süreç İsa’ya kadar
sürer.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostisizm Ortadoğu’dan Avrupa’ya kadar geniş bir coğrafyada uzun bir
süre etkin olmuştur. Örneğin Sinop doğumlu olan <b>Markion</b> 144 yılında Roma’da bir tarikatı bulunmaktadır. Aynı
şekilde en önemli Gnostisizm yanlısı olarak görülen Valentin’de hem
İ<a href="http://www.onurcoban.com.tr">s</a>kenderiye’de hem de Roma’da dersler verir. İskenderiye o zamanlar adeta
felsefenin başkentidir. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Orta Platoncular</a></b>
olarak adlandırılan geç dönem <i>Platonculuk</i>
ve ileride ortaya çıkacak olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">YeniPlatonculuk</a></b> burada aktif durumdadır. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılığın</a></b>
etkisi de Roma İmparatorluğu nedeniyle aktiftir. Daha fazla olarak Kuşkucu <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Septikler</a></b> daha az olarak da <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikurosçular</a></b> bu dönemde felsefe
yapmaktadırlar. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><b>Yeni Platoncular</b> özellikle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Plotinos</a></b>, Gnostisizme
karşı çıkmıştır. <i>Enneadlar </i>adlı ünlü
kitabının bir bölümünü bu eleştiriye ayırır. Plotinos sudur düşüncesi ile
Tanrıda taşan bir evren modeli seçerken, bu dünyanın bilgisiz bir Demiurgos un
ürünü olduğunu kabul eden Gnostikleri kabul edilemez. Özellikle Gnostikler
gizil bilginin varlığını yüceltmeleri on göre hatalıdır. Gnostisizm <b>Platon</b>’dan bile eski gizli bilgilere
göre yaşamın</span><span style="text-align: left;">onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> şekillenmesi gerektiği savunur. Bu açıdan </span><span class="Hyperlink3" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="DA">gizemci</span></b><span lang="DA"> </span></span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">bir ezoterik anlayış
olan ve kendisinden birkaç yüzyıl sonra ortaya çıkacak olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Occultism (<a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Okültizm</a>)</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> anlayışına da benzerlik
gösterir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gnostisizme, <b>Stoacılığın</b>
baskın olduğu ve Hristiyanlığın Roma baskısına uğradığı bir dönemde etkin olmuştur.
Bu baskı döneminde <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html" target="_blank">Yunan Kilise babaları</a></b>,
<i>İskenderiye okulundan</i> <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">Klement</a></b> ve <b>Origenes</b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Latin KiliseBabaları</a></b> bu yeni dinin savunuculuğunu yaparken, <i>Ariusçuluk</i> gibi kiliselerce kabul edilmeyen farklı görüşlerle
uğraşmışlardır. Hem tüm bu isimler hem de <i>Yeni
Platoncular</i> bir yandan da Gnostisizme karşı çıkmı<a href="http://www.onurcoban.net.tr">ş</a>lardır. Ancak tüm bu
dinsel etkinlikte felsefe yok sayılmaz. Birçok kilise görevlisi ve Gnostikler
hem dini hem de felsefeyi uyum içinde sokmaya çabalarken, Örneğin Yunan Kilse
babası <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Tertullianus</a></b> hem Gnostiklere
hem de felsefeye tümden karşı çıkar. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><b>Patristik Felsefenin</b> en önemli ismi olan <b>Augustinus</b>’un
zamanında en çok uğraştığı –kendisinin de bir zamanlar içinde bulunduğu- <b>Manicilik</b> ’de Gnostikler gibi Hristiyan,
Pagan, felsefe ve mitolojinin bir sentezi gibidir. Önemli Kilise doktorlarından
<i>İrinaios</i> da Gnostiklere en çok karşı
çıkan isimlerden biri olmuştur. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Hristiyanlığın ortaçağ boyunca güçlenmesi ile bu düşünce geleneği
etkisini kaybetmeye başlar. Özellikle birçok Gnostik metin Kilisece yok edilir.
Bu nedenle yüzyıllarca bu düşünce ile ayrıntılı bilgi adeta kaybolur. Ancak
1948 yılında Mısır’da bulunan Gnostik metinlerle bu durum değişir. Tesadüfen
bulunan <i>Nag Hammadi</i> metinleri olarak
geçen bu metinlerin en ünlüleri <i>Tomas
İncili</i>, <i>Hakikat İncili</i>, <i>Mısırlılar İncili</i> gibi metinlerdir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<span style="font-family: inherit;"><b><span lang="EN-US" style="border: none;"><span> </span>Manicilik</span></b><span lang="EN-US" style="border: none;"> etkisi ile ilerleyen yüzyıllarda etkin olan bu düşünce günümüzde <b>Sabiilik</b> veya <b>Mandeizm</b> (<i>Mandaeizm</i>)
olarak isimlendirilen dinin kökeni olarak da görenler vardır. <b>İslam Felsefesi</b> olarak isimlendirilen
dönemde de bu düşünce tartışılmış ancak zamanla etkisini kaybetmiştir. Ayrıca
tarih boyunca var olan Fransa’da etkin olan<b>
Katarcılık</b> (<i>Katharizm</i>),
Balkanlar’da etkin olan <b>Bogomilizm</b>
ve <b>Borboritler</b> gibi dinsel akımların
da Gnostik kökenli olduğu varsayılır. Yine Hristiyanlığın oldukça uğraştığı <b>Pavlusçuluk</b>, <b>Nikolacılar</b>, <b>Simonians </b>gibi
akımlarda kökeninde buralardan izler vardır. Psikolojinin önemli isimlerinden<b> Carl Gustav Jung’</b>da<b> </b>Gnostizm ile ilgilenmiştir.</span></span></div><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-84421299269378799822023-06-24T18:00:00.024+03:002023-12-17T15:45:15.349+03:00Boethius<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">37.Bölüm: </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><b>Boethius</b></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><i><span style="font-family: inherit;"><span> </span><span> </span>İlkçağ Felsefesinin
Sonu<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><i><span style="font-family: inherit;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"> </i><span style="font-family: inherit;">Aslen Hristiyan olan ancak yapmış olduğu felsefede </span><b style="font-family: inherit;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platoncu</a></b><span style="font-family: inherit;"> izler taşıyan Boethius, felsefe tarihinde bir dönüm
noktası olarak görülür. Çoğu kişiye göre o ilkçağ filozoflarının sonuncusudur.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Boethius, oldukça
karmaşık bir çağda yaşamıştır. Barbar akınları sonrası önce ikiye bölünen Roma
İmparatorluğunun batısı 476’da yıkılmıştı. Bu dönemde İtalya’yı yöneten Ostrogot
kralı </span><i style="font-family: inherit;">Theodoric</i><span style="font-family: inherit;">, Boethius’u yüksek
makamlara kadar çıkarmıştı. Ancak ardından talihsizlikler peş peşe geldi. </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Yakın bir arkadaşının krala suikast
suçlamasıyla tutuklanmasına karşı çıktı. Aslında iyi niyetle arkadaşını
savunarak, suçlu olsaydı hem ben hem de senato suçlu olurdu, bu da imkansızdır
savunmasını yaptı. Ancak kral bunu tamamen yanlış anlayarak asıl suçlunun
Boethius olduğuna hükmetti. Senato da kendisini <a href="http://www.onurcoban.com">k</a>orumadı ve doğru düzgün bir
savunma yapamadan tutuklandı. Sonunda işkence ile idam edildi. Onun ölümünden
kısa bir süre sonra Doğu Roma’da </span><b style="font-family: inherit;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="font-family: inherit;">
ve </span><b style="font-family: inherit;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b><span style="font-family: inherit;">’in okulları kapatılmış
adeta bir çağ sona ermiştir.</span></p><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiSkvtZOjWu9cHToX3YH4AOMnyp2H4PFJbjudAU0VjpxsPenej1BJxnq3k0gDiP7Yubd3NW1aolPR40erDovDMNhwAV3DiPejKEVONQIvET5lCQTCHJMm9lgCfa9Q1cydOvCZyMp0NnY0oj7SSFpRm1h4QgOlZ9y7oP9eGlmfqW9wX7956uuY6rm-mT/s334/Boetius.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="334" data-original-width="273" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiSkvtZOjWu9cHToX3YH4AOMnyp2H4PFJbjudAU0VjpxsPenej1BJxnq3k0gDiP7Yubd3NW1aolPR40erDovDMNhwAV3DiPejKEVONQIvET5lCQTCHJMm9lgCfa9Q1cydOvCZyMp0NnY0oj7SSFpRm1h4QgOlZ9y7oP9eGlmfqW9wX7956uuY6rm-mT/s320/Boetius.png" width="262" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Boethius, idamı öncesi
hapishanede yazmış olduğu </span><i style="font-family: inherit;">Felsefenin
Tesellisi</i><span style="font-family: inherit;"> isimli eseriyle bilinir. Hem düz hem de şiirsel bir yazıma sahip
olan bu eser Latince felsefe eserleri içerisinde en önemlilerinden biridir. Kitapta
felsefe Boethius’u bir kadın olarak gözükür. Onunla yaptığı sohbetle hem
kendisini savunur hem de düşüncesini kaleme almış olur.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Boethius, hem </span><b style="font-family: inherit;">Platon</b><span style="font-family: inherit;"> hem de </span><b style="font-family: inherit;">Aristoteles</b><span style="font-family: inherit;">’in eserlerini Latinceye çevirmek istemiş, ardından da
ikisi arasındaki uyumu anlatmak istemiştir. Ancak bunu tamamlayamamıştır.
Çevirdiği Aristoteles’inonur Mantık kitaplarının toplamı olan </span><i style="font-family: inherit;">Organon</i><span style="font-family: inherit;"> ortaçağda batıda neredeyse bilinen tek Aristoteles eseri olacaktır.
Bu kitaplar içinde bulunan </span><i style="font-family: inherit;">Kategoriler</i><span style="font-family: inherit;">,
</span><i style="font-family: inherit;">Topikler</i><span style="font-family: inherit;">, </span><i style="font-family: inherit;">Birinci ve ikinci Analitikler</i><span style="font-family: inherit;"> mantık alanında yüzlerce yıl otorite
kabul edilecektir. Ayrıca Aristo Mantığına giriş kitabı olan ve </span><b style="font-family: inherit;">İslam Felsefesinde</b><span style="font-family: inherit;"> de sıklıkla
kullanılan </span><b style="font-family: inherit;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Porfirios</a></b><span style="font-family: inherit;">’un yazmış
olduğu </span><i style="font-family: inherit;">İsaguci</i><span style="font-family: inherit;"> de Boethius tarafından
Latinceye çevrilmiştir. Latince felsefe terimlerinin oluşumunda </span><b style="font-family: inherit;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b><span style="font-family: inherit;"> kadar önemli bir isimdir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> <span> </span></span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Boethius, her ne kadar Hristiyan
olsa da onun </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platoncu</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Yeni Pythagorasçı</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Platoncu</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> bir felsefe yaptığı
gözükmektedir. Özellikle Felsefenin Tesellisi bu açıdan ele alınır. İleride </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Aziz Anselmus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> da gözüken </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">ontolojik tanrı kanıtına</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> benzer bir
tanrı anlayışı vardır. Ona göre iyi ve mükemmel kavramının en kusursuz hali
doğada bulunmaz. Ancak böyle bir kavram olduğuna göre en iyi ve en mükemmel var
olmalıdır. Bu da doğal olarak Tanrıdır. Eğer bu kavramlar Tanrı değilse o zaman
Tanrıdan daha iyi ve daha mükemmel olan var demektir. Bu da Tanrı kavramına
göre paradokstur. Bu açıdan Tanrı vardır ve en iyi, en mükemmeldir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Felsefenin tesellisinde az da olsa bir </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">panteizme</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> de yanaşması Neredeyse aziz mertebesindeki bir Hristiyan
filozofu için ilginç bir durumdur. Aynı kitapta şöyle der;</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">“</span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Böylece mutlu olan kişi tanrı
olur. Doğası gereği tek bir tanrı vardır ama tanrısallığa katılımla birçok
tanrının olması hiçbir şeyi engellemez</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">” (3.kitap, 10-90)</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> Boethius “<i>mutluluk bütün iyilerin bir araya
gelmesinden oluşan bir mükemmeliyet durumudur</i>” (Felsefenin Tesellisi,
3.kitap 2-10) Yine ; “<i>Soylu bir ada sahip
olmaya gelince, bunun ne kadar boş, ne kadar değersiz bir şey olduğun görmeyen
olabilir mi? Eğer bö<a href="http://www.onurcoban.com.tr">y</a>le bir ad şöhret sağlıyorsa, o şöhret aslında başkasına aittir.
Çünkü soyluluk ebeveynlerimizin hak ettiği değerlerden doğan bir çeşit övgüdür…
Kendi kazandığın bir şöhret yoksa başkasına ait bir şöhret seni seçkin kılmaz</i>”
( Felsefenin Tesellisi, 3. Kitap5-20)<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Boethius, <i>özgür irade</i> konusuna
ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Seneca</a></b> gibi <i>Tanrısal öngörü</i> konusunda da değinmiştir. Ona göre Tanrı her şeyi
önceden bilir. Ancak özgür irade de vardır. Buna yapılan itirazlara şöyle cevap
verir. İnsanın özgür irade ile verdiği kararları Tanrının bilmesi tezatlık
yaratmaz. İnsan kendi kararıyla hareketlerini yapar. Ancak zamandan bağımsız tanrı
geçmişi ve geleceği bildiğinden yaşananları önceden de bilir. Sanıldığının
aksine bu nedensel bir ilişki olduğunu göstermez.. Biz akşam güneşin batacağı,
yazın havanın ısınacağını biliyoruz. Ancak bunu bildiğimiz için bu olaylar
gerçekleşmiyor.<o:p></o:p></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1iERvB-Ttky02K9toZDZ343KHXSQQmbk56K3crQkB-KUOl6_jlzpwZ8cIaO279NWs7oX1bf-Xi2pyO7Fqpk7uK4SeDHf483IHsp7akB_5Ppgb8EGYgALoI4fBweA6hbAyOdNcXc1fXjo7MrDqUuXwq34eDiEBeuT_SxqV5dqBwp27IZgiCNsTv54R/s233/Nuremberg_chronicles_f_141v_3.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="226" data-original-width="233" height="226" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1iERvB-Ttky02K9toZDZ343KHXSQQmbk56K3crQkB-KUOl6_jlzpwZ8cIaO279NWs7oX1bf-Xi2pyO7Fqpk7uK4SeDHf483IHsp7akB_5Ppgb8EGYgALoI4fBweA6hbAyOdNcXc1fXjo7MrDqUuXwq34eDiEBeuT_SxqV5dqBwp27IZgiCNsTv54R/s1600/Nuremberg_chronicles_f_141v_3.jpg" width="233" /></a></div><br /><span style="text-align: left;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Ancak bu tanrı tüm olasılıkları bildiği için Tanrısal öngörü var da
demek değildir. Bir görüşe göre özgür iradeye sahip olan insanın tüm seçimleri
farklı zamansal yollar yaratacaktır. Eğer Tanrısal bir öngörü varsa Tanrı tüm
bu yolları görebildiğinden asla yanılmaz. Ancak Boethius tam olarak böyle
düşünmez.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">“<i>Tanrı şeylerin oldukları gibi
gelecekte de olacaklarını buyuruyorsa, başka bir değişle, gelecekteki olayların
eşit olarak olabilirliğini ya da olmayabilirliğini biliyorsa bu nasıl bir
öngörüdür ki ne bilinen ne de değişmeyen bir şey içeriyor.”</i> (5. Kitap, 3-70)<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bu padoksun nedeni “…<i>insanın
çıkarım yapma yönteminin, tanrısal bilginin yalınlığının algılayamamasından
kaynaklanır</i>” (5. Kitap, 4-5) Tanrı zamandan bağımsızdır. Onun için önceden
veya sonradan diye bir şey yoktur. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">“…<i>bu yüzden buna öngörü demek daha
doğru olur, önceden görme değil; çünkü en alttaki nesneler çok uzakta olduğundan
bütün her şeye dünyanın en üst zirvesinden bakıyormuş gibi bakar.</i> (5.
Kitap, 4-65) <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><i>“…yanıtım şöyle olur. Gelecekte olan olay tanrısal gözle bakıldığı
zaman zorunludur, ama kendi doğasına göre değerlendirildiğinde tümüyle özgür ve
bağımsızdır.”</i> (5. Kitap, 4-95) <a href="http://www.onurcoban.net">B</a>u
konunun özeti sanırım yine aynı kitapta geçen “<i>çünkü siz her şeyi seyreden bir yargıcın gözlerinin önünde
yaşmaktasınız</i>” sözleridir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<span lang="EN-US" style="border: none;"><span style="font-family: inherit;"><span> <span> </span> </span>Boethius, <i>Skolastik Felsefede </i>sıklıkla tartışılacak
olan <i>Tümelle Tartışmasını</i> da
başlatmasıyla bilinir. Yüzlerce yıl mantık alanı başta olmak üzere Tümellerin gerçekten
var olup olmadığı, tümeller ve tikellerin arasındaki ilişki tartışılmıştır. <b><i>Gerçekçiler</i></b>
(<i>realistler</i>) ve <b>Adcılar</b> (<i>Nominalistler</i>)
arasından geçen bu tartışmaya <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b>,
<b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardus</a></b>, <b>Albertus Magnus, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockhamlı William</a></b> gibi isimler
dahil olmuştur.</span></span></div><div><span lang="EN-US" style="border: none;"><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></span></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-23589525497753955432023-06-10T15:00:00.040+03:002023-12-17T15:44:51.116+03:00Augustinus<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">36.Bölüm: </span></b><b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;">Augustinus</span></b><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: "Times New Roman", serif;">T</span><span style="font-family: inherit;">anrı Devleti </span></i><span style="font-family: inherit;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><i style="font-family: inherit;">Ortaçağ Felsefesinin</i><span style="font-family: inherit;"> özel olarak da </span><b style="font-family: inherit;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesinin</a></b><span style="font-family: inherit;"> en önemli isimlerinden biri kuşkusuz </span><b style="font-family: inherit;">Aziz</b><span style="font-family: inherit;"> </span><b style="font-family: inherit;">Augustinus</b><span style="font-family: inherit;">’tur. Hatta o sadece </span><b style="font-family: inherit;">Hristiyan</b><span style="font-family: inherit;">
teolojisini etkilemekle kalmamış Felsefe Tarihi içinde de en etkin
filozoflardan biri olmuştur.</span><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> Augustinus, 354-430 yılları
arasında yaşamıştır. Hayatının önemli bir kısmını Kuzey Afrika’da geçiren Augustinus,
yazmış olduğu <i>Tanrı Devleti</i> ve <i>İtiraflar</i> adlı eserleriyle Hristiyan Felsefesinin
belki de en etkin eserlerini yazmıştır. Kiliseye yapmış olduğu katkılarla aziz unvanı
verilmiş ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Aziz Ambrosius</a></b>, <b><i>Aziz
Hieronymus (Aziz Jerome)</i></b> ve <b><i>Büyük Gregorius</i></b>’la birlikte
kilisenin ilk dört doktorundan biri seçilmiştir. <o:p></o:p></span></p><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpHn7-CfEKPbsnAlrtRuDpXYqs7NaM7j-9K5sQlwpQUzCzbwQo53fKrXWAgHd8HWOD-3TPbj7LrCLQe97LtthyvNQmKPEzi_Ape3WP2o-dSf68yiA3DiTu3O-xNZbL0mshqJE4jqCYigUqA4fXAhHN3OUHzoBXATf9kf6ilw8qxAkxSlvdPGomLs0x/s441/Triunfo_de_San_Agust%C3%ADn.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="441" data-original-width="330" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpHn7-CfEKPbsnAlrtRuDpXYqs7NaM7j-9K5sQlwpQUzCzbwQo53fKrXWAgHd8HWOD-3TPbj7LrCLQe97LtthyvNQmKPEzi_Ape3WP2o-dSf68yiA3DiTu3O-xNZbL0mshqJE4jqCYigUqA4fXAhHN3OUHzoBXATf9kf6ilw8qxAkxSlvdPGomLs0x/s320/Triunfo_de_San_Agust%C3%ADn.jpg" width="239" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Augustinus, oldukça çalkantılı bir tarihte yaşamıştır. Yüzyıllarca
merkezi otoritesini Avrupa, Ortadoğu ve Akdeniz havzasına yansıtan Roma
İmparatorluğu önce ikiye ayrılmış ardından da artan barbar istilasıyla Batı
Roma yıkılmıştır. Augustinus bu dönemde Roma’n<a href="http://www.onurcoban.com">ı</a>n yağmalanmasını görmüş,
hayatını kaybettiği kent işgal edilirken son günlerini geçirmiştir. Var olan
dünyanın radikal bir biçimde değişmesinin yanından, bir zamanlar kaçak olarak var
olan Hristiyan dinini yaygınlaşmasını sürecini yaşamıştır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Gerçekten de Hz İsa öğretileriyle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">EskiAhit</a></b> üzerine oluşan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Yeni Ahit</a></b> ve
<b>Hristiyanlık</b> ilk önce <i>Havariler</i> sonrasından da <i>Kilise Babaları</i> aracılığıyla var olmaya
çalışmıştır. Bu dönemde Roma İmparatorlarına özellikle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacı</a></b> filozof imparator <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">MarcusAurelius</a></b> a savunmalar ve mektuplar yazan <b>Y<a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">unan Kilise Babaları</a></b> bu yeni dini anlatmaya çabalasa da işkence
boyutunda baskılar devam etmiştir. Ardından <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Latin Kilise Babaları</a></b>, <i>İskenderiye
Okulu</i>ndan faaliyet gösteren <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">Clement</a></b>
ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b> gibi isimlerle ortaya
çıkan <b>Patristik Felsefe</b> hızla
ilerlemiştir. Bu dönemde Hristiyan Felsefesi dönemin baskın üç ana akım
felsefesi <b>Stoacılık</b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikurosçuluk</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Septiklik</a></b> ile mücadele etmiştir. Kendi içeresinde de <i>Ariusçuluk</i> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizm</a></b><b> </b>tartışmaları
yaşanmıştır.<o:p></o:p></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Bu dönemde yaşayan Augustinus, Pagan bir baba ve Hristiyan bir annenin
çocuğu olarak yaşamının ilk yıllarında bir arayışta bulunmuştur. Ancak önceleri
<b>Yeni Ahit</b>’in dilini yavan bulmasıyla
Hristiyanlığa uzak kalmıştır. İtiraflar adlı kendi yaşamını anlatan kitapta bu günlerini
anlatır. Bu kitap aynı zamanda otobiyografi türünün ilk örneği olarak kabul
edilir. Bu açıdan bu türünde yaratıcısıdır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">İtiraflarda belirtildiği üzere Augustinus gençliğinde oldukça erdemsiz
bir yaşam sürer. Ancak yine de arayışına de<a href="http://www.onurcoban.net">v</a>am eder. Ünlü “<i>Tanrım beni iffetli kıl ama henüz değil</i>” sözünü bu dönemde söyler.
Yunancayı tam olarak öğrenemez ancak iyi derecede Latince öğrenir. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b> ile felsefe ile de tanışır. Ardından
<b>Mani</b> Dinine dahil olur. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><b>Maniheizm</b> 3. Yüzyılda İran’da
yaşayan <i>Mani</i> tarafından kurulmuştur.
Tüm Ortadoğu ve Avrupa’ya yayılmış hatta Orta Asya’da Uygur Devletinin resmi
dini olmuştur. Bu dine göre dünyada biri aydınlık diğeri karanlık iki varlığın
mücadelesi vardır. <i>Seçilmişler</i> olarak
belirtilenlerin yardımı ile aydınlık yeniden güç kazanacaktır. Et yemek, cinsel
ilişkide bulunmak, dalından meyve koparmak gibi şeyler yasaktır. Yaşamlarını
ancak <i>Dinleyenlerin</i> yardımıyla
geçirebilirler. <i>Manicilik</i> <b>Zerdüşt</b> inancı, <b>Budizm</b>, Ortadoğu kültürü ve Hristiyanlığın bir sentezi gibidir. Gerçekten
de Mani, Hz İsa’nın birçok öğretisine inanıyor ve onun devamı olarak kendisini
görüyordu. Ancak klasik kilise inancından çok farklı şeyler söylüyordu. Bu
açıdan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizme</a></b> benzerlikte gösterir.
Zerdüşt, Buda ve hatta İsa'nın başarılı olamamalarının nedeni, kendi öğretilerini
yazıya geçirmemiş olmalarıdır. Bu düşünce ile Mani, herkesçe anlaşılabilen
basit bir dil kullanarak kendi öğretisini yazıya dökmüştür. Bu da çok geniş bir
coğrafyaya yayılmasını sağlamıştır. Ancak Mani dini sosyalonurcoban ve politik konularda
uzak kalmayı seçmiştir. Ayrıca eserlerin gelişi güzel kopyalanmasını önlemek
için belki de fazla seçici davranmış var olan metinlerin çoğu da karşıt
görüşlerdekilerce yok edilmiştir. Bu gibi nedenlerle zamanla Manicilik etkisini
kaybetmiştir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus özellikle bilimsel konulardaki tutarsızlık nedeniyle zamanla
Maniciliği bırakır. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikurosçuluk</a></b> ve
<b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristotelesçilik</a></b> ilgisini çekmez. <b>Stoacılığı</b> incelese de onu da yetersiz
bulur. Bir süre <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Kuşkuculuğa</a></b> yönelir.
<i>Septiklerin</i> <i>Akademi</i> de etki olan düşüncelerini inceler. Ardından <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html" target="_blank">Platon</a></b>’la tanışır ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platonculuğa</a></b> yönelir. Yeni
Platoncu düşüncelerin adeta Yeni Ahit’le uyumlu olduğunu görür. Bu felsefeden
kendi düşüncesine çok şey katar. Bu durum Platon ile Hristiyanlığın uyumunu hızlandırmıştır.
<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhh4hN2ZskkMeejDXqxBO2XCbq3ClESOz5wvQfGR2yfmRlYZxZWaxt6BqYsWt7Qty-5MZ0Z0i9vJRAFdcXx-7UnfhZuHmFP8sUjz3TRTB3XklItvsmjKA7uN3C-lpJ_37RM3Zhcok48QMGCcXq6Alri7jb2cVclAwgV8Cwq9cqL-qvwqUgsi6938pUQ/s512/St_Augustin_dans_son_cabinet_de_travail.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="512" data-original-width="330" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhh4hN2ZskkMeejDXqxBO2XCbq3ClESOz5wvQfGR2yfmRlYZxZWaxt6BqYsWt7Qty-5MZ0Z0i9vJRAFdcXx-7UnfhZuHmFP8sUjz3TRTB3XklItvsmjKA7uN3C-lpJ_37RM3Zhcok48QMGCcXq6Alri7jb2cVclAwgV8Cwq9cqL-qvwqUgsi6938pUQ/s320/St_Augustin_dans_son_cabinet_de_travail.jpg" width="206" /></a></span></div><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Elbette ki o ilk değildir. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">OrtaPlatonculuk</a> </b>denilen dönemde <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">ApamealıNumenius</a></b> <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Yahudi inancı</a></b> ile
Platon arasında bağ kurmaya çalışmış, Platon’u “<i>Yunanca konuşan bir Musa</i>” olarak <a href="http://www.rabiateyze.com">t</a>arif etmiştir. Aynı şekilde <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Yahudi Philon</a></b> da Yahudi inancı ile
Platon’un görüşlerini uzlaştırmaya çalışmıştır. Yine Yunan Kilise Babalarından <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Justinus</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Athenagoras</a></b> Platonu savunur. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">İskenderiyeliKlement</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b> de <b>Yeni Platonculuk</b> ile Hristiyanlığı
uzlaştırmaya çalışır. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Başta <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a></b> olmak üzere
ortaçağın sonuna doğru <b>Aristoteles</b>
etkisini Batıda göstermeyecektir. Ancak bu iki dönem arası <b>Farabi</b>, <b>İbni Sina</b> gibi
isimler <b>İslam Felsefesi</b> ile Aristoteles’i
savunmaya devam edecektir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus, Roma’da <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">AzizAmbrosius</a></b>’la tanışır. Hristiyan felsefesinin önemli Latin Kilise
Babalarından olan bu isim onu derinden etkiler. 386 yılında Hristiyan olur. Bu
dönemde Kilisenin en önemli savunucusudur. Önceden mensubu olduğu Manicilik, Ariusçuluğa,
o dönemde hızla yayılan <i>Donatizm</i>’e ve
<i>Pelagius</i>’a karşı resmi kilise
öğretisini savunur.<o:p></o:p></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus her şeyden önce bir Hristiyan’dı. O “<i>inanabilmek için anla, anlayabilmek için iman et</i>” görüşünü
savunuyordu. Onun için gerçek kurtuluş sadece bu dinle mümkündü. Ancak o, bazı
düşünürlerin aksine felsefeyi gereksiz görmedi. Özellikle Platoncu felsefe ile
dinini ortak özelliklerini bulmaya çabaladı. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus, bir dönem uzak kalmadığı <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Kuşkucu</a></b> Felsefenin yanıldığını söylemektedir. Ona göre <i>Septikler</i> özellikle Akademi Septiklerin
aksine doğru bilgiye ulaşmak mümkündü. Ona göre insan her şeyden kuşku
duyabilirdi. Ancak kendi varoluşundan kuşku duyamazdı. <i>Si fallor sum</i> yani “kuşku ediyorsam varım” diyen Augustinus, kuşku
duymanın bile var olmanın kanıtı olarak görür. Eğer bir şeyden kuşku duyuyorsam
bu duyguyu düşünen ben varımdır. Bu yüzyıllar sonra <b>Descartes</b>’in ünlü <i>“düşünüyorum
o halde varım”</i> sözünün de habercisidir. Gerçekten de <i>Descartes</i> gibi <b>rasyonel</b>
filozoflara öncülük edercesine, duyuların bilgisine değil aklın bilgisine önem
verir. Augustinus a göre duyusal bilgi bir bilgi türüdür ancak en aşağısıdır.
Bu noktada Platon felsefesiyle uyumlu da davranır. Ona göre duyumsal nesneler
sürekli değişir Bu açıdan değişen şeylerin bilgisi kesin değildir. Platon’un</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ideaları gibi cisimsel olmayan ezeli nesnelerin bilgisi en doğrusudur buna da
akıl yoluyla ulaşabiliriz. Ancak bunu kendi başımıza da yapamayız adeta bir
aydınlanma yaşamamız gerekir. Bu aydınlanma da ancak Tanrı ile gerçekleşir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus göre Tanrının en önemli özeliği değişmezliktir. Bu noktadan
Platon ve Yeni Platoncularla uzlaşır. Ancak eski yunan felsefesinde yoktan var
olma bulunmaz. Antik Yunan Felsefesinde Tanrı evreni yoktan var eden bir
yaratıcı değil adeta bir mimardır. Platon’un belirttiği ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html" target="_blank">Gnostisizmin</a> </b>de kullanmış olduğu Demiurgos ezeli maddelerle adeta
evreni dizayn eder. Augustinus ise Hristiyan inancında olduğu gibi Tanrı’nın
evreni yoktan var ettiğini belirtir. Tanrı’nın önemli özelliklerinden biri
yaratıcı olmasıdır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus’un hayatı boyunca üzerinde durduğu şey <i>kötülük problemidir</i>. Kendisinden sonra gelen <b>Skolastik Felsefede</b> Ortaçağ boyunca bu sorgulamıştır. Augustinus,
iyi bir Tanrı varsa dünyada neden kötülük var sorusunu hep merak etmiştir.
Sonunda mutlak kötülük gibi bir kavramın olamayacağına karar verir. Buna göre
evrende kötülük diye bir kavram olmaz. Çünkü her şeyi yaratan Tanrı iyidir ve
ondan kötülük oluşamaz. O halde kötülük neden var? Augustinus a göre kötülük
ancak iyiliğin yokluğu ile <a href="http://www.onurcoban.com.tr">a</a>çıklanabilir. İyiliğin biraz veya çok az olması ile
kötülük dereceleri oluşur. İyiliğin kaynağı Tanrı olduğuna göre ondan
uzaklaşmak iyiliği azaltır. Bu nedenle kötülüğün kaynağı Tanrı değil bizzat
özgür iradeye sahip insandır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus, <i>Tanrı Devleti</i>
kavramını ortaya atar. Ona göre bu dünyada <i>yeryüzü
devleti</i> bulunur ancak önemli olan Tanrının devletidir. Yeryüzü krallığı
şeytanın, Tanrının krallığı ise İsa’nın krallığıdır. Onun yazmış olduğu <i>Tanrı Devleti</i> kitabı günümüzde de Hristiyan
din okullarında hala okutulur. Augustinus a göre Tanrı Devletini kilise temsil
eder. Özellikle dini konularda kiliseye uymak zorunludur. Bu ileriki yıllarda
Papalık Devletinin gücünün kaynağı bir düşüncedir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus <i>zaman</i> konusundaki
düşünceleri onun felsefe tarihindeki en yetkin isimlerden bir olduğunu
gösterir. Zamanın ne olduğu konusunda o güne kadarki en büyük sorgulamaları
gerçekleştirmiştir. Ancak uzun bir süre sonuca ulaşamaz. Kendi değişiyle “<i>Hiç kimse bana sormazsa biliyorum da, biri
sorup da ona açıklama yapmam gerektiğinde bilmiyorum</i>” der. Günümüzde bile geçerli
döneminden bağımsız bir söz.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus a göre geçmiş bellektir. Şimdiki zaman görünendir. Gelecek
zaman ise beklentidir. Asıl önemli olan şimdiki zamandır. Ancak gelecek ve
geçmiş de vardır. Ona göre zaman öznel bir düşüncedir. Zaman, bellekte hatırlanan
ve gelecek için beklenen insan zihninin bir ürünüdür.</span><span style="text-align: left;">onurcoban</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> Yaratılan bir insanın
ürünü olması onun yaratıldığını gösterir. Zamanın öznelliği insan var oluşunun da
önemini öncüler. Bu açıdan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Descartes</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Kant</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> felsefesinin hazırlığı
gibidir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Ona göre evren zaman içinde değil zamanla birlikte yaratılmıştır. Bu
açıdan Tanrı zamandan da bağımsızdır. Felsefe tarihinde çok sorulan neden Tanrı
tam da o anda evreni yarattı neden daha önce değil sorusunu saçma bulur. Çünkü
o andan önce bir zaman yoktur.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus görüşleri yüzyıllarca Kiliselerin temel görüşü olmuştur.
Günümüzde dahi Yeni Platoncu kaynaklı birçok görüş Hz İsa zamanı ortaya çıktığı
sanılsa da aslında Augustinus’un yapmış olduğu sentez kaynaklıdır. Yine de onun
bazı görüşleri resmen Katolik Kilisesince de tanınmaz. Örneğin Cehenneme ve
Cennete gidecek olan ruhlar için bir zorunluluk yoktur. Tanrı sadece kendi
seçtiği ruhları cennete alacaktır. Cehenneme giden ruhlar Tanrının merhamet
etmedikleridir ve bunu sorgulayamayız. Bu öğreti Hristiyanlığın kurtuluş
öğretisiyle çelişir. Ancak ortaçağda yakılarak öldürülen kişilerin de düşünce kaynağıdır.
Çünkü yakılanlar Tanrının merhamet etmediği ruhlardı Belki de doğrudan inanç
karşıtlarına yapılanları savunmuyordu ancak onu görüşlerinin yüzyıllar sonra
böyle de bir etkisi oldu. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Augustinus, Avrupa’da sonraki 800 yıl boyunca en etkin isim oldu. Onun
görüşleri adeta birer tabu haline gelmesi felsefede bir duraklık başlattı.
Ortaçağın önemli bir kısmında batıda kilise artan gücünü ve baskını hissettirdi
ve özgür düşünce kayboldu. Bu dönemde <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Boethius</a>
</b>ve<b> Sahte Dionisos </b>gibi birkaç
Yeni Platoncu Hristiyan isim çıksa da karanlık bir dönem başladı. Ancak aynı
yüzyıllarda orta doğuda ortaya çıkan <b>İslam
Felsefesi</b> ile Yunan Felsefe geleneği artarak devam etti. <b>Kindi</b>, <b>Farabi</b>, <b>İbni Sina</b> gibi
isimlerle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b> etkisi devam
etti. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<span style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="border: none;"><span> </span><span> </span>İki toplumun
özellikle Haçlı seferleri sonrası etkileşime girmesiyle ortaçağın son döneminde
<b>Skolastik Felsefe </b>ortaya çıktı.<b> Thomas Aquinas, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html">Ioannes Scotus Erigena</a></b>,
<b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotus</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockham’lı William</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">RogerBacon</a>, Albertus Magnus</b></span><b><span lang="EN-US" style="border: none;"> </span></b><span lang="EN-US" style="border: none;">gibi isimlerle Hristiyan
Felsefesi en etkin dönemini yaşadı</span></span></div><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p></div><div><br /></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-2087797512208848312023-06-01T22:53:00.050+03:002023-12-17T15:52:21.804+03:00Origenes<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">35.Bölüm: </span></b><span class="Hyperlink3"><span style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;"><b>Origenes</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span class="Hyperlink3"><i><span style="font-family: inherit;">Yeni Platonculuk ile Hristiyanlığın Buluşması<o:p></o:p></span></i></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US"><span style="font-family: inherit;"> <span> </span></span></span><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Ortaçağ’da </span><b style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">İslam Felsefesi</b><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
ile birlikte en önemli Felsefe akımlarından biri olan </span><b style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a></b><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">, İskenderiye’de bulunan filozoflarca
geliştirilmiştir. Bunların en önemli iki ismi </span><b style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Origenes</b><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">Clement</a></b><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">’dir.
Bu döneme özellikle </span><b style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Patristik Felsefenin</b><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
altın dönemi denir.</span></p><p class="MsoNormal"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1o6Lrlis58vJ4M_Wz6RBcXipcd5dC7WlwAmwzfZu85X0wfAG0RPREJC4FuYdvIdGOcXAF3lf3BnOQtthsip9Hu1EKpBNZltuCuAQ2gbaVqQyPupihwyQO-7hFq9wpFQWq5EqgsyHnOLfRzHgTNxTDNSHI5BS3iv5bybXyDG0hNMvz3x6cmuaRXml3/s312/Origen.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="312" data-original-width="263" height="312" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1o6Lrlis58vJ4M_Wz6RBcXipcd5dC7WlwAmwzfZu85X0wfAG0RPREJC4FuYdvIdGOcXAF3lf3BnOQtthsip9Hu1EKpBNZltuCuAQ2gbaVqQyPupihwyQO-7hFq9wpFQWq5EqgsyHnOLfRzHgTNxTDNSHI5BS3iv5bybXyDG0hNMvz3x6cmuaRXml3/s1600/Origen.jpg" width="263" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Daha önceki bölümlerde belirtildiği gibi Yahudi düşüncesiyle Hristiyan
Düşüncesi bir araya gelerek Patristik Felsefe kendini göstermiştir. Yunanca
konuşan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Yunan Kilise Babaları</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
zamanında özell<a href="http://www.onurcoban.com">i</a>kle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılığın</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
baskın olduğu Roma İmparatorluğunda Hristiyanlar yoğun şiddete maruz
kalmışlardır. Yunan Kilise Babaları, Roma’ya bu yeni dini tanıtmak amacı
güderken din ile felsefeyi bir araya getirmeye çalışmışlardır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Bu dönemde ortaya çıkan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">YeniPlatonculuk</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ’la birlikte </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’un
görüşleri yeniden gündeme gelmiş ve yaygınlık kazanmıştır. Özellikle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Latin Kilise Babaları</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Platonculuk</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ile Hristiyanlığı bir araya getirmeye çabalamıştır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Bu dönemden hemen önce özellikle bir kültür başkenti olan Mısır’daki
İskenderiye’de felsefe çalışmaları yoğunlaşmıştır. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Orta Platonculuk</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, Pagan, Yahudi ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizm</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> yanlıları da burada etkin konumdadır. </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İskenderiye Okulu</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olarak bilinen
Hristiyan okulun en önemli isimlerinden biri Origenes (Origen)’tir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Aynı adı taşıyan <b>Pagan Origenes</b>
ile karıştırılmaması gereken bu filozof <i>İskenderiye
Okulunun</i> kurucularından <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">Klement</a></b>’in
öğrencisidir. Aynı zamanda Yeni Platonculuğun kurucusuonurcoban olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Plotinos</a></b>’un hocası <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Ammonius Saccas</a></b>’ın da öğrencisi olmuştur. Bu nedenle hem Platoncu
gelenek hem de Hristiyanlığı içinde barındırmıştır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">185-254 yılları arasında yaşayan Origenes, o güne kadar yaşamış en
önemli Hristiyan Filozofu olarak görülür. Yunan Kilise Babalarının daha çok din
adamı yönüne nazaran o filozof özelliği de gösteren biridir. Ancak Yunan
Felsefesi ile örtüşen düşünceleri ile zamanla <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Kilise tarihinde</a> hoş
karşılanmamış ve yaşadığı yıllarda ise Roma baskısı ile hapse atılmış ve
işkence ile öldürülmüştür.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Origenes, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Justinus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi ilk
dönem Kilise Babaları gibi Yunan Felsefesi ile Hristiyanlığın uyumunu
<a href="http://www.onurcoban.com.tr">s</a>avunmuştur. Bu konuda </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Celsus</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Geç Dönem Platoncuların</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> eleştirilerine
cevap vermiştir. Origenes’in göre </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’un
görüşleri ile bu yeni din arasında aşılamayacak bir tezatlık yoktur. Yine </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacı</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">larında bazı görüşlerini
destekler.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Origenes, kutsal metinlerin alegorik bir yorumu olduğunu bunu da iyi
eğitimli Hristiyanların anlayabileceğini, böylelikle kelimesel anlamı dışında
tinsel bir anlama da ulaşılabileceğini belirtmiştir. Filozoflar birçok bilgiye
akıl yoluyla ulaşabilirler. Ancak bu asıl tinsel anlama sadece Kutsal Ruhun
yardımı ile ulaşılabilir.</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> </span></p><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg3oq3jKcxypRz02QYyngvO0-_gNMfNeELmDm5D1Hh7TqtFtY5lchoYAbQRO5bRdETgeMFzhK_mbomcJ9MFdOW2JnWuKjTO47cTvt_6H7D1vHLJ4hp8X5Vv58kPd78cVlp83MscSOW7zDedW8XpZbYkobEIWc60yp-1lk8KfnoBkpLYyBrKbl128QXI/s440/Clement_alexandrin.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="440" data-original-width="360" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg3oq3jKcxypRz02QYyngvO0-_gNMfNeELmDm5D1Hh7TqtFtY5lchoYAbQRO5bRdETgeMFzhK_mbomcJ9MFdOW2JnWuKjTO47cTvt_6H7D1vHLJ4hp8X5Vv58kPd78cVlp83MscSOW7zDedW8XpZbYkobEIWc60yp-1lk8KfnoBkpLYyBrKbl128QXI/s320/Clement_alexandrin.jpg" width="262" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;">Origenes’e göre Tanrı tek ve ezelidir. Ancak aynı şekilde Tanrı’nın
sözü, logosu olan İsa’da ezelidir. Ancak aynı şekilde İsa, Tanrı tarafından
yaratılmıştır. Bu bir çelişki değildir. Yine madde de yaratılmıştır ancak “ezeli
olarak” yaratılmıştır. Bunu kabul etmemek maddenin</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com.tr</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> yaratımı öncesi Tanrı’nın
hiç bir şey yapmayan olması sonucunu doğurur ki bu mantıksızdır. Eğer Tanrı İsa
ve maddeyi yaratmayı bir an istediyse bu da karar değiştirdiği ve onun
ezeliğinin değiştiği anlamına gelir. Bu da mantıksız olduğundan her ikisi de
ezeli olarak yaratılmıştır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Stoacılarda</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> maddenin ezeli
olduğunu belirtmesiyle bu görüşe benzer. Ancak onlar aynı olayların ardı ardına
yaşandığı sayısız dünyalara da inanırlar. Origenes’e göre bu olası değildir.
Birbirini takip eden dünyalar var olabilir ancak hepsi birbirinin aynısı olmak
zorun da değildir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Origenes, özgür iradeye özel bir önem verir. Özgür irade kararlarımızı
belirler. İyilik yapmak da bu seçimin bir parçasıdır. Ancak özünde iyilik sadece
üçlemede yani Tanrı, oğul ve kutsal ruhta vardır. Geri kalanlar özü itibari
değil Tanrı’nın vermesi bakımında iyidir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Hristiyan üçlemesini kapsamlı bir incelemesi yapmıştır. Ona göre Baba,
değişmez ve mutlaktır. Ondan çıkan oğul bilgelikti. Kutsal Ruh ise akıllı
varlıklara armağan getirmekteydi.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Origenes, kötü ruhların ebediyen acı çekecekleri bir cehenneme inanmaz.
İnsan ruhu gibi melekler ve hatta Şeytan’da kurtuluşa bir gün ulaşabilir.
Tanrı’nın iyiliği sayesinde hepsi bir gün iyiliğe ka<a href="http://www.onurcoban.net">v</a>uşacaktır. Bu süreç çok
uzun olduğu için birbirini izleyen dünyalar var olması mümkündür. </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Apokatastasis</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olarak bilinen bu
düşünceleri zamanla </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2018/08/pythagoras-pisagor-ve-pythagorascilik.html">Pythagorasçılık</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
ve sapkınlık olarak görülmüştür. Ruhun önceden var olduğunu ve cennetten
yeryüzüne düşerken bedene girdiğini söylemesi ve kendini hadım etmesiyle
tepkileri iyice üzerine almıştır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Yaşadığı dönemde sözü kabul gören bir kişi olsa da, önce 325 yılında
İznik Konsilinde kınanmış, İ.S 5. Yüzyılda toplanan bir konsil ile görüşleri
yasaklanmıştır. Buna rağmen görüşleri </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz
Hieronymus (Aziz Jerome)</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, Nyssa’lı Gregorios, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Sahte Dionisos</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">itirafçı
Maximus</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi isimlerce örnek olunmuştur.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Yine de uzun bir süre görüşleri arka planda kalmış </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Rönesans Felsefes</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">i ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Hümanizm</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
döneminde </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Erasmus</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi isimlerce yeniden
hatırlanmıştır.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US"><span style="font-family: inherit;"> <span> </span></span></span><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Patristik Dönem; </span><b style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Latin Kilise
Babaları</b><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">, tüm Hristiyan Felsefesinin en büyük isimlerinden biri olan </span><b style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html" target="_blank">Augustinus</a>, </b><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">dönemin önemli diğer
isimleri </span><b style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Boethius</a> ve Sahte Dionisos </b><span style="font-family: inherit; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">gibi
isimlerle devam etmiştir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> <span> </span></span><b style="font-family: inherit; text-align: left;"><span lang="EN-US" style="border: none;"> İslam Felsefesi </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;">sonrası ise<b> Skolastik Felsefe, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html" target="_blank">Thomas Aquinas</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html">IoannesScotus Erigena</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>, </span><b style="font-family: inherit; text-align: left;"><span lang="EN-US" style="border: none;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotu</a>s</span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;">, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockham’lı William</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">RogerBacon</a></b>, <b>Albertus Magnus </b>gibi isimlerle devam eder.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-32386935369279817192023-05-22T22:43:00.030+03:002023-12-17T15:52:11.941+03:00İskenderiyeli Clement<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">34.Bölüm: </span></b><span class="Hyperlink3"><span style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;"><b>İskenderiyeli Clement</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: inherit;">İskenderiye Okulu<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i><span style="font-family: inherit;"> </span></i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Ortaçağ’da </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İslam Felsefesi</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
ile birlikte en önemli Felsefe akımlarından biri olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, İskenderiye’de bulunan filozoflarca
geliştirilmiştir. Bunların en önemli iki ismi </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Clement</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’dir. Bu döneme özellikle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Patristik Felsefenin</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
altın dönemi denir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Daha önceki bölümlerde belirtildiği gibi <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Yahudi</a> düşüncesiyle <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan</a>
Düşüncesi bir araya gelerek Patristik Felsefe kendini göstermiştir. Yunanca
konuşan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Yunan Kilise Babaları</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
zamanında özellikle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılığın</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
baskın olduğu Roma İmparatorluğunda Hristiyanlar yoğun şiddete maruz
kalmışlardır. Yunan Kilise Babalar<a href="http://www.onurcoban.com">ı,</a> Roma’ya bu yeni dini tanıtmak amacı
güderken din ile felsefeyi bir araya getirmeye çalışmışlardır.</span></p><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg3oq3jKcxypRz02QYyngvO0-_gNMfNeELmDm5D1Hh7TqtFtY5lchoYAbQRO5bRdETgeMFzhK_mbomcJ9MFdOW2JnWuKjTO47cTvt_6H7D1vHLJ4hp8X5Vv58kPd78cVlp83MscSOW7zDedW8XpZbYkobEIWc60yp-1lk8KfnoBkpLYyBrKbl128QXI/s440/Clement_alexandrin.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="440" data-original-width="360" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg3oq3jKcxypRz02QYyngvO0-_gNMfNeELmDm5D1Hh7TqtFtY5lchoYAbQRO5bRdETgeMFzhK_mbomcJ9MFdOW2JnWuKjTO47cTvt_6H7D1vHLJ4hp8X5Vv58kPd78cVlp83MscSOW7zDedW8XpZbYkobEIWc60yp-1lk8KfnoBkpLYyBrKbl128QXI/s320/Clement_alexandrin.jpg" width="262" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Bu dönemde ortaya çıkan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platonculuk</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
’la birlikte </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’un görüşleri
yeniden gündeme gelmiş ve yaygınlık kazanmıştır. Özellikle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Latin Kilise Babaları</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">,
</span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Platonculuk</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ile Hristiyanlığı bir
araya getirmeye çabalamıştır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Bu dönemden hemen önce özellikle bir kültür başkenti olan Mısır’daki
İskenderiye’de felsefe çalışmaları yoğunlaşmıştır. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Orta Platonculuk</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, Pagan, Yahudi ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizm</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> yanlıları da burada etkin konumdadır. </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İskenderiye Okulu</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olarak bilinen Hristiyan
okulun en önemli isimlerinden biri Klement’dir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İskenderiyeli Klement</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Clement</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">) , 150-215 yılları
arasında yaşamıştır. İskenderiye de dersler</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> vermiş ancak artan baskılar sonucu
Kayseri’ye giderek önemli eserlerini yazmıştır. </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Pedagog</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Protreptikos</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
bunlardan bazılarıdır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Klement, </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Yunan Kilise
Babalarından</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Justin</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi
felsefeye olumsuz olarak bakmaz. Bunun nedeni Felsefenin var olmasını Tanrı istemiştir.
Din gibi felsefede aynı kökenden geliyorsa olumlu yanları vardır. Özellikle </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Logos</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> konusunda felsefeye ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Platon</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’a yakınlaşır. Ayrıca </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Stoacıların</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> birçok görüşünün yanlış
olmadığını belirtir. Ona göre felsefe dine bir hazırlık aşamasıdır. Yüzyıllarca
ortaya konan Yunan Felsefesi toplumları Hristiyanlığa hazırlamıştır. Bu o dönem
için oldukça radikal bir görüştü.</span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> <a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Tertullianus</a>
ve <a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Tatianus</a> </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">gibi birçok din adamı felsefeye tamamen karşıydı.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Klement felsefeye olumlu baksa da önemli olan vahiydir. Kutsal Kitap ve
Tanrının görüşleri temeldir. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">AzizAugustinus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Aziz Anselmus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’da
doruk noktasına ula<a href="http://www.onurcoban.net">ş</a>acak olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><i>Credo ut intelligam</i></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Anlamak için inanıyorum</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">) anlayışının ilk
örneklerini verir. Yine ileride daha da geliştirilecek olan </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Negatif Teolojinin</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ilk örneklerini
vermiştir. Buna göre Tanrı’nın ne olduğunu değil ne olmadığını bilebiliriz.
Çünkü Tanrı insan zihni ve deneyiminin çok üzerinde olduğu için onu bilmemiz ve
açıklamamız imkânsızdır. Eğer açıklayabilirsek onun daha alt bir seviyede
konumlandırmış oluruz. Bu durumda o Tanrı olmaz. Bu da çelişkidir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Klement özellikle Hristiyanlığı kabul edenlerin eğitimi üzerine
düşünmüştür. </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Pedagog</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> adlı eserinde
bunu anlatır. Ona göre eğitmen </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Logos</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’tur.
Logos sayesinde tüm insanlar eşit derecede eğitilebilir. Bu aynı zamanda
herkesin “kurtuluşa” erişebileceği</span><span style="text-align: left;">onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> anlamına gelir. Akıl ve bilme yetisine
verdiği önemi dindarlığın temeli görür. Ona göre akıl, insanı dindarlığa
yöneltir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Klement ’in felsefeye olumlu bakması belki de onun Kilise Tarihindeki
yerini belirlemiştir. Birçok Doğu Kilisesi hala onun aziz olarak görse de
Katolik Kilisesi, 1500’lü yıllardan sonra Ortodoks Kilisesi ise çok daha
önceleri onu bu seviyede görmeyi kesmiştir.</span></p><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1o6Lrlis58vJ4M_Wz6RBcXipcd5dC7WlwAmwzfZu85X0wfAG0RPREJC4FuYdvIdGOcXAF3lf3BnOQtthsip9Hu1EKpBNZltuCuAQ2gbaVqQyPupihwyQO-7hFq9wpFQWq5EqgsyHnOLfRzHgTNxTDNSHI5BS3iv5bybXyDG0hNMvz3x6cmuaRXml3/s312/Origen.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="312" data-original-width="263" height="312" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1o6Lrlis58vJ4M_Wz6RBcXipcd5dC7WlwAmwzfZu85X0wfAG0RPREJC4FuYdvIdGOcXAF3lf3BnOQtthsip9Hu1EKpBNZltuCuAQ2gbaVqQyPupihwyQO-7hFq9wpFQWq5EqgsyHnOLfRzHgTNxTDNSHI5BS3iv5bybXyDG0hNMvz3x6cmuaRXml3/s1600/Origen.jpg" width="263" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’in hocalığını yapan Klement, Patristik Felsefenin önemli isimlerinden
biridir. Patristik Dönem; tüm Hristiyan Felsefesinin en büyük isimlerinden biri
olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a>, </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">dönemin önemli
diğer isimleri </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Boethius</a> ve Sahte
Dionisos </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">gib<a href="http://www.onurcoban.com.tr">i</a> isimlerle devam etmiştir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> <span> </span></span><b style="font-family: inherit; text-align: left;"><span lang="EN-US" style="border: none;"> İslam Felsefesi </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;">sonrası ise<b> Skolastik Felsefe, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html">IoannesScotus Erigena</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>, </span><b style="font-family: inherit; text-align: left;"><span lang="EN-US" style="border: none;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotus</a></span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;">, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockham’lı William</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">RogerBacon</a></b>, <b>Albertus Magnus </b>gibi isimlerle devam eder.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-81774777876951166552023-05-17T22:29:00.040+03:002023-12-17T15:52:01.543+03:00Latin Kilise Babaları<p><b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">33.Bölüm: </span></b><span class="Hyperlink3"><span style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;"><b>Latin Kilise Babaları</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><br /></div><div><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span class="Hyperlink3"><i><span style="font-family: inherit;">Latin Dünyasında Hristiyanlık<o:p></o:p></span></i></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span class="Hyperlink3"><span style="font-family: inherit;"> </span></span><span class="Hyperlink3" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><i>Ortaçağ Felsefesinin</i></span><span class="Hyperlink3" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> en belirgin akımlarından biri olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html" target="_blank">Hristiyan Felsefes</a>i</b>nin önemli
isimlerinden bazıları Latin Kilise Babaları olarak geçen Latince yazan
isimlerdir.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span class="Hyperlink3"><span style="font-family: inherit;"> </span></span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Önceki bölümde anlatıldığı
gibi </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Hristiyan Felsefesi</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> genel
olarak 2 ana bölüme ayrılır. İlki olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Patristik
Felsefe</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> daha çok </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’un
görüşlerini baz alan erken dönem Hristiyanlığı temsil eden, alaylı
diyebileceğimiz din adamlarının baskın olduğu bir dönemken, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Skolastik Felsefe</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’i referans alan ve sistematik bir okul eğitiminden
geçen filozof/din adamların baskın olduğu dönemdir.</span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5QtFQ_yuLQ4N7WjMfwak3Xj772T0Nb7a6_EjFuCvGFCly13ostZSD5jEoKtGxF04SGpMr9s8W-s6WX3m5peCMK00Jn0HVd8aWS-yoeWWzbqenLnpORpJPDILKOw4Y2LoW0EJwrrGiIaTQooWVZ5lah859Kv6dNqlDc015tIqoKa0v7e8AssCHQUmE/s336/AmbroseOfMilan.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="336" data-original-width="306" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5QtFQ_yuLQ4N7WjMfwak3Xj772T0Nb7a6_EjFuCvGFCly13ostZSD5jEoKtGxF04SGpMr9s8W-s6WX3m5peCMK00Jn0HVd8aWS-yoeWWzbqenLnpORpJPDILKOw4Y2LoW0EJwrrGiIaTQooWVZ5lah859Kv6dNqlDc015tIqoKa0v7e8AssCHQUmE/s320/AmbroseOfMilan.jpg" width="291" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span class="Hyperlink3"><span style="font-family: inherit;"> </span></span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Patristik Felsefe</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> daha çok </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Kilise Babaları</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
olarak adlandırılan din adamı/filozoflarca yapılan MS. 2. Yüzyıl ile 8. Yüzyıl arasında
etkin olan bir felsefedir. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılığın</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
etkisindeki Roma İmparatorluğu, özellikle yoksul kesimlerde hızla yayılan bu
yen<a href="http://www.onurcoban.com">i</a> dine karşı çok sert önlemler almıştır. Yaklaşık İ.S. 100.</span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">yıldan itibaren Kilisenin liderleri olan
kişiler bu durumu düzeltmek için çabalamıştır. Bu yeni dinin düşünsel kurucu
liderliğini yapan bu kişilere </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Kilise
Babaları</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> adı verilmektedir. İlk dönemdekilere Yunanca yazdıkları için </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><i><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">YunanKilise Babaları</a></i></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, sonrakilere de </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><i>Latin kilise Babaları</i></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> denmektedir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Özellikle Yunan Kilise
babaları başta İmparator Marcus Aurelius olmak üzere dönemin yöneticilerine bir
nevi mektuplar yazarlar.</span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Bu eserlere </span><b style="font-family: inherit;">Apoloji</b><span style="font-family: inherit;"> yani </span><i style="font-family: inherit;">savunma</i><span style="font-family: inherit;">, yazanlara da </span><i style="font-family: inherit;">Apolojist</i><span style="font-family: inherit;">
ismi verilir. Apoloji yazan Kilise Babaları Hristiyanlığa karşı olan ön yargıyı
yıkmak, bu yeni dinin yanlış olmadığını göstermek özellikle de Roma’nın gücüne
gölge düşürme niyetlerinin olmadığını anlatma gayesi gütmüşlerdir. Hatta hatalı
da olsa zaman zaman eski Roma İmparatorlarının bile Hristiyanlığı savunduğunu
bile ifade edenler çıkacaktır. Buradaki amaç katliam boyutuna gelen baskıları
durdurmak ve bu kurtuluş dinini inananları korumaktır.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Bu dönemde ortaya
çıkan bir başka karşıt görüş </span><b style="font-family: inherit;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizm</a>’dir</b><span style="font-family: inherit;">. Hristiyanlık ile
eski pagan inancının adeta bir sentezi olan bu inanışa çoğu kilise babası
şiddetle karşı ç<a href="http://www.onurcoban.com.tr">ı</a>kmıştır. Gnostisizme karşı dinin doğrularını savunmak için bir
dizi düşünsel faaliyetlere de girmişlerdir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> <span> </span></span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Yine aynı şekilde </span><span class="Hyperlink3" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="DA">gizemci</span></b><span lang="DA"> </span></span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">bir ezoterik anlayış olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Occultism</a>
(Okültizm)</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> anlayışına da karşı çıkılmıştır.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">İ.S 2. Ve 3. Yüzyıla
gelindiğinde artık Latince baskın hale gelmiştir. Felsefe ve kültür konusunda
Yunancanın yerine geçen Latince eserler veren filozofların bir kısmı
Hristiyanlık için de eserler üretmiştir. </span><b style="font-family: inherit;">Latin
Kilise Babaları</b><span style="font-family: inherit;"> olarak bilinen </span><b style="font-family: inherit;">Tertullianus</b><span style="font-family: inherit;">
ve </span><b style="font-family: inherit;">Aziz Ambrosius</b><span style="font-family: inherit;"> bu dönemdeki
önemli isimlerdendir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><b style="font-family: inherit;">Tertullianus (Tertullian) </b><span style="font-family: inherit;">İs. 155-220 yılları arası yaşamış olan
Kartaca doğumlu önemli bir Kilise Babasıdır. Kuzey Afrika’daki o dönemde artan
Hristiyan düşünürlerinden biri</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="font-family: inherit;"> olmasına rağmen düşünceleri nedeniyle Kilise tarafından
kabul görmemiştir. Bu açıdan </span><b style="font-family: inherit;">Tatianus’a
benzerlik gösterir. </b><span style="font-family: inherit;">Yaşamının son dönemlerinde </span><i style="font-family: inherit;">Montanizm</i><span style="font-family: inherit;"> akımına dahil olmuştur.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Tertullianus, </span><b style="font-family: inherit;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizm</a>’e </b><span style="font-family: inherit;">şiddetle karşı çıktığı gibi filozoflara da karşıdır. Ona göre Tanrıyı
sadece gerçek Hristiyanlar anlayabilir. Özellikle katı bir iman inancına
sahiptir. İsa’nın sözü kesin ve nettir. Filozofların sorgulamaları sadece
gerçek inancı zayıflatır. Ona göre Peygamberler Hristiyanların ataları; filozoflar
da sapkınların atasıdır.</span></p><p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEin2UX4k5Adfkh3L-N_hzi8-NaVQDHLmJ15qnptBKr6pc6dNZNA10pAAXT-E3A3fmAKzqy574L_Da8YcoV_54mfmOu2p8FoHQCQVw_kHKF7Y7yLJXn23E-AaR20zEm8cJN17TqS0JMkILSC52705d96NIbUwFWFhzDdU2CSB5r4MHPv1Ll4z0GPF_xK/s240/Hz%20%C4%B0sa.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="240" data-original-width="210" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEin2UX4k5Adfkh3L-N_hzi8-NaVQDHLmJ15qnptBKr6pc6dNZNA10pAAXT-E3A3fmAKzqy574L_Da8YcoV_54mfmOu2p8FoHQCQVw_kHKF7Y7yLJXn23E-AaR20zEm8cJN17TqS0JMkILSC52705d96NIbUwFWFhzDdU2CSB5r4MHPv1Ll4z0GPF_xK/s1600/Hz%20%C4%B0sa.jpeg" width="210" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Tertullianus, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">YunanKilise Babaları</a> gibi yazmış olduğu savunmalarla Hristiyan karşıtlarını
eleştirir. En çok eleştirilen sapkın din törenlerinin gerçek dışı olduğunu,
dinsizlik suçlamasının da hatalı olduğunu belirtir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Yahudi</a> inancı ile Yunan felsefe arasındaki benzerliği dikkat çeken
birçok filozof olmuştur. </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">ApamealıNumenius</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’u </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">“<i>Yunanca konuşan bir Musa</i>”</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olarak
tarif eder. Aynı şekilde </span><span class="Hyperlink3" style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><span lang="DA">İskenderiyeli
Philon olarak da bilinen <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Yahudi Philon</a>
(Filon, Philo) bu tarz benzerliklere dikkat çeker. </b></span></span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Birçok Hristiyan filozofu Platon’un görüşleri ileonurcoban bu dinin benzerliğine
dikkat çeker. Oysa Tertullianus’a göre Filozofların Hristiyan inancına benzer
şeyler söylemiş olmaları sadece bir tesadüftür. Yine de Stoacılardan
etkilendiği kabul edilir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Tertullianus’un en önemli düşüncesi “</span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Credo quia absurdum</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">” (</span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Saçma
olduğu için inanıyorum</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">) düşüncesidir. Söylediği gibi;</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">“Tanrı’nın oğlu çarmıha gerildi. Bundan utanmıyorum, çünkü utanmak
gerekiyor. Tanrı’nın oğlunun ölmüş olması, inanabileceğimiz bir şeydir, çünkü saçmadır
ve gömüldükten sonra dirileceği ise kesindir, çünkü bu imkânsızdır.”</i></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Saçma olduğu için inanıyorum ifadesi sonradan da taraftar bulan bir
düşüncedir. Burada belirtilen saçmalık, doğal olmayandır. Eğer doğal, mantıklı,
herkesin yapabileceği bir şeyler <a href="http://www.onurcoban.net">i</a>se o şeylere inanmak gereksizdir. Oysa mucize
olması için bir şeyin akıl dışı, doğala aykırı yani saçma olması gerekir. Bu
açıdan inanç saçma olanı kabul eder.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz Ambrosius (Ambrose), </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">özellikle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">’u
etkilemesi bakımından önemli bir isimdir. MS. 300’lü yıllarda yaşayan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Yahudi Philon</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> gibi düşünürlerden etkilenmiştir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Milan doğumlu Aziz Ambrosius, felsefeye oldukça mesafeli dursa da
özellikle </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platonculuk</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ’tan
fazlasıyla etkilenmiştir. O ve <a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a>’un Yeni Platoncu görüşleri
Hristiyanlığa taşıması önemlidir. Günümüzdeki din anlayışının kökenleri bu
açıdan Yeni Platonculuğa ve Platon’a kadar götürülebilir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz Ambrosius, düşüncelerini ifade ederken Alegorileri kullanır. Adem
ve Havva hikayesindeki Yılan, elma gibi kavramlar aslında semboliktir. Haz,
akıl, şehvet gibi ifadeler kutsal kitapta sembolleştirilmiştir.</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Birçok farklı kilise Ambrosius’u Aziz olarak kabul etmenin yanında
<a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Katolik Kilisesi</a> ona çok az kişiye verilen Kilise Doktoru unvanı da vermiştir.
Günümüzde sayıları daha fazla olsa da uzun bir süre </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz Hieronymus (Aziz Jerome)</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz
Augustinus</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> ve </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Papa Büyük Gregorius</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
ile birlikte Kilise’nin Dört Doktorundan biri olarak bilinmiştir.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Aziz Ambrosius, Batı Roma İmparatorluğunun o dönemki başkenti
Milano’nun başpiskoposuydu. Bu nedenle zamanla devlette önemli bir güç
kazanmıştı. Özellikle İmparatorlara mektuplar yazmakta, onları desteklemekte
veya eleştirmekteydi. Zamanla İmparatora denk hatta ondan bağımsız bir konuma
çıktı. Örneğin İmparatorun isteği ile </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Arius</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">
yanlılarına bir Kiliseyi vermeyi ret etti. Kendi malını istese emre uyacağını
ama Tanrı’ya ait olanı İmparatora veremeyeceğini söylemesiyle, Ortaçağda baskın
olan Kilisenin Devlete olan üstünlüğü sembolik olarak başlamış oldu.</span></p>
<p class="Gvde" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"> </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Patristik Dönem</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">; </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">İskenderiye Okulu</b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> olarak
da bilinen </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">İskenderiyeli Clement</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Klement</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">) ve </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">, tüm Hristiyan Felsefesinin en büyük isimlerinden biri
olan </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html" target="_blank">Augustinus</a>, </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">dönemin önemli
diğer isimleri </span><b style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html">Boethius</a> ve Sahte
Dionisos </b><span style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">gibi isimlerle devam etmiştir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> <span> </span></span><b style="font-family: inherit; text-align: left;"><span lang="EN-US" style="border: none;"> İslam Felsefesi </span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;">sonrası ise<b> Skolastik Felsefe, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html">IoannesScotus Erigena</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>, </span><b style="font-family: inherit; text-align: left;"><span lang="EN-US" style="border: none;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">Duns Scotus</a></span></b><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;">, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockham’lı William</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">RogerBacon</a></b>, <b>Albertus Magnus </b>gibi isimlerle devam eder.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="border: none; font-family: inherit; text-align: left;"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p></div><div><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><br /></span></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-78010897819892446882023-05-07T16:00:00.049+03:002023-12-17T15:51:48.895+03:00Yunan Kilise Babaları<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">32.Bölüm: </span></b><span class="Hyperlink3"><span style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;"><b>Yunan Kilise Babaları</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 35.4pt;">Patristik Felsefenin Kuruluşu</i></p><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"> </span><span class="Hyperlink3"><i>Ortaçağ Felsefesinin</i></span><span class="Hyperlink3"> en belirgin akımlarından biri olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a></b>nin ilk yıllarında
etkin olan <i>Yunan Kilise Babaları</i>, hem
dinsel hem de felsefi olarak önemli tarihsel birer figür olmuşlardır.<br /><o:p></o:p></span><span class="Hyperlink3"> <br /></span><span class="Hyperlink3"><span> </span><span> </span>Önceki bölümde anlatıldığı
gibi <b>Hristiyan Felsefesi</b> genel
olarak 2 ana bölüme ayrılır. İlki olan <b>Patristik
Felsefe</b> daha çok <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un
görüşlerini baz alan erken dönem Hristiyanlığı temsil eden, alaylı
diyebileceğimiz din adamlarının baskın olduğu bir dönemken, <b>Skolastik Felsefe</b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’i referans alan ve sistematik bir okul eğitiminden
geçen filozof/din adamların baskın olduğu dönemdir.<br /></span><span class="Hyperlink3"> </span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhGhgYvMaXSC6md8Q_qwVfNielzJhmyYp_ENOhjFMglI2ZZEPsDKPn2vje3ktK9OjvFbQJIYa8zigRpRJZoXSkzIcy_u18rG1zwE4WLEFNzAh5OdMPdJbiD9ng_cWPgba4wU8L96zhfnfculJWjIknOVZYNndBZMOq4LC5moh9PQbfqkpHMzA-8NL5c/s500/Kilise%20Babalar%C4%B1.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="423" data-original-width="500" height="271" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhGhgYvMaXSC6md8Q_qwVfNielzJhmyYp_ENOhjFMglI2ZZEPsDKPn2vje3ktK9OjvFbQJIYa8zigRpRJZoXSkzIcy_u18rG1zwE4WLEFNzAh5OdMPdJbiD9ng_cWPgba4wU8L96zhfnfculJWjIknOVZYNndBZMOq4LC5moh9PQbfqkpHMzA-8NL5c/s320/Kilise%20Babalar%C4%B1.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><span class="Hyperlink3"><br /></span><b><span> </span>Patristik Felsefe</b> daha çok <b>Kilise Babaları</b>
olarak adlandırılan din adamı/filozoflarca yapılan MS. 2. Yüzyıl ile 8. Yüzyıl arasında
etkin olan bir felsefedir. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılığın</a></b>
etkisindeki Roma İmparatorluğu, özellikle yoksul kesimlerde hızla yayılan bu
yeni dine karşı çok sert önlemler almıştır. İlginç bir biçimde çoğu felsefi
düşünceye hoşgörü ile yaklaştığı bilinen Filozof imparator <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Marcus Aurelius</a></b> bile Hristiyanların katledilmesini kabul etmiştir.<br /><o:p></o:p> <br /> Yaklaşık İ.S. 100. yıldan
itibaren Kilisenin liderleri olan kişiler bu durumu düzeltmek için
çabalamıştır. Bu yeni dinin düşünsel kurucu liderliğini yapan bu kişilere <b>Kilise Babaları</b> adı verilmektedir. İlk
dönemdekilere Yunanca yazdıkları için <b><i>Yunan Kilise Babaları</i></b>, sonrakilere
de <b><i><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Latinkilise Babaları</a></i></b> denmektedir.<br /><o:p></o:p> <br /> Kilise babaları başta
İmparator Marcus Aurelius olmak üzere dönemin yöneticilerine bir nevi mektuplar
yazarlar. Bu eserlere <b>Apoloji</b> yani <i>savunma</i>, yazanlara da <i>Apolojist</i>
ismi verilir. Apoloji yazan Kilise Babaları <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html" target="_blank">Hristiyanlığa</a> karşı olan ön yargıyı
yıkmak, bu yeni dinin yanlış olmadığını göstermek özellikle de Roma’nın gücüne
gölge düşürme niyetlerinin olmadığını anlatma gayesi gütmüşlerdir. Hatta hatalı
da olsa zaman zaman eski Roma İmparatorlarının bile Hristiyanlığı savunduğunuonurcoban bile ifade edenler çıkacaktır. Buradaki amaç katliam boyutuna gelen baskıları
durdurmak ve bu kurtuluş dinini inananları korumaktır.<br /> <br /> Bu dönemde ortaya
çıkan bir başka karşıt görüş <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html" target="_blank">Gnostisizm</a>’dir</b>. Hristiyanlık ile
eski pagan inancının adeta bir sentezi olan bu inanışa çoğu kilise babası
şiddetle karşı çıkmıştır. Gnostisizme karşı dinin doğrularını savunmak için bir
dizi düşünsel faaliyetlere de girmişlerdir.<br /><o:p></o:p> <br /><span> </span>Yine aynı şekilde <span class="Hyperlink3"><b><span lang="DA">gizemci</span></b><span lang="DA"> </span></span>bir ezoterik anlayış olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Occultism</a>
(Okültizm)</b> anlayışına da karşı çıkılmıştır.<br /><o:p></o:p> <br /> Başlıca <b>Yunan Kilise Babası</b>, <b>Justinus</b>, <b>Tatianus</b>, <b>Meliton</b> ve <b>Athenagoras</b>’tır.<br /> <br /> <b>Justinus</b> (<i>Iustinus, Şehit
Justin</i> ) ilk Yunanca yazan kilise babalarından biridir. İ.S 100-165 yılları
arasında yaşamış olup yazdığı Savunmalarla dikkat çeker. Filistin doğumlu ve
muhtemelen Roma kökenli olan Justinus, ilk önce <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacı</a></b> sonrasında da çok etkilendiği <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un felsefesini benimsedi. Ancak aradığını bulamayarak
Hristiyanl<a href="http://www.onurcoban.com">ı</a>ğı kabul etti. İmparator ve senatoya savunmalar yazmıştır. Ancak
Roma tarafından dinsizlik suçlamasıyla idam edildiğinden Şehit (Martyr) olarak
kabul edilir. Özellikle <i>İlk Apoloji</i> (<i>Premiere Apologie</i>) eseri ile bilinir. Öğrencisi
olan <i>Tatianus</i>’dan çok farklı görüşler
taşır ve öğrencisine göre Kilisede saygın bir hatırası bulunur.<br /> </span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgS9f23hWYjLnGdnOQCluj4HS4iSZ_8egBoLmXq2jgFBzGLBDoLMzd8TjBV7Hhw_d0CJFa1_R5ZoS896lIjwQpWuGBkkytk_-p9xp3J94SUvPiaG3ZLwWdYBL9_JMmIPNr5vzBopDzV_52-vqZSXlXtBef0yxjR15izgTWCSQpc9gPLAiEWBO3AgpfQ/s362/Justin_Martyr.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="362" data-original-width="300" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgS9f23hWYjLnGdnOQCluj4HS4iSZ_8egBoLmXq2jgFBzGLBDoLMzd8TjBV7Hhw_d0CJFa1_R5ZoS896lIjwQpWuGBkkytk_-p9xp3J94SUvPiaG3ZLwWdYBL9_JMmIPNr5vzBopDzV_52-vqZSXlXtBef0yxjR15izgTWCSQpc9gPLAiEWBO3AgpfQ/s320/Justin_Martyr.jpg" width="265" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit;"><br /> Justinus, Platon’un
idealar öğretisine ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sokrates.html">Sokrates</a></b>’in
bilgeliğine oldukça önem verdi. Bunu Hristiyanlık ile bağdaştırmaya çalıştı.
Özellikle Hz İsa öncesi yaşayan insanların durumu hakkındaki görüşleri
önemlidir. İsa’dan önce yaşayanlar doğal olarak Hristiyan değillerdir. Peki o
zaman onlar “kurtuluşu” nasıl sağlanacaktır? Ona göre İsa’nın düşünceleri akıl
yoluyla kavranabilir. Bu akıl <i>Logos’tur</i>.
Tanrısal akıl olan <b>Logos</b> ile Tanrıya
ve onun isteklerine ulaşmak mümkündür. İsa’dan önce yaşayanlarda Logos aracılığıyla
Tanrıya yönelmeleri mümkündür. Bunu başaranlar da kurtuluşa ulaşmıştır. Burada
logos aracılığıyla düşünmenin ve sorgulamanın, kutsallığa yakın olduğunun
vurgulanması önemlidir.<br /> <br /> Justinus, Platon’un
görüşlerini <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Eski Ahitle</a> uyumlu çok yanı olduğunu belirtmiştir. Daha önceleri
ya<a href="http://www.onurcoban.com.tr">ş</a>ayan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Yahudi Philon</a> </b>gibi buna vurgu yapar. Hatta Platon’un Mısır yolculuğunu
belirterek bildiklerini Musa’nın öğretisini devam ettirenlerden aldığını
belirtir.<br /> <br /> Ona göre; Filozofların
akılla Tanrı sözlerini bulması her ne kadar mümkün olsa da yetersizidir. Tam
bilgiye sahip olanlar İsa’dan aktarılan vahiy bilgisine sahip olanlardır. Ancak
Eski Yunan filozoflarının önemli olduğu da bir gerçektir.<br /> <br /> <b>Tatianus</b> (<b>Tatien, Tatian); </b>aslen
<i>Justinus</i>’un öğrencisi olmasına rağmen
ondan oldukça farklı görüşler taşıması nedeniyle Kilise tarafından ret
edilmiştir. Hem Roma hem de Ortadoğu’da geçirdiği süre boyunca hocasının
inancının aksine Yunan Felsefesine önem vermemiş hem bu felsefe hem de Yunan
Mitolojisine şiddetle karşı çıkmıştır. Yunan medeniyetinin üstünlüğü o dönemde
genel kabul edilen bir görüştü. Oysa Tatian buna karşı çıkmış, bilim, felsefe
ve sanat gibi konuları Yunanlıların bulmadığını bunu Hristiyanlardan
aldıklarını varsaymıştır. Elbette tarihsel olarak bu sav doğru değildir. Ancak
Hz İbrahim’den itibaren gelen bir kültürün Hristiyanlıkla a<a href="http://www.onurcoban.com">y</a>nı olduğu
varsayımını da savunması olasıdır. Bu duruma göre Yahudilerden esinlenme söz
konusudur.<br /> <br /> Tatianus’un görüşleri
zamanla çoğu Kilise Babasının karşı olduğu <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizm</a></b>e
kaymıştır. O, evliliği, şarap içmeyi, et yemeği yasaklayan bir tarikat
kurmuştur. Bu tarikata <b>Encratites</b>
(Enkratitler, Perhizciler) adı verilir. Bu tarikata Hristiyan Kilisesi Heretik
damgası vurmuştur. Perhizciler ayinlerde Şarap yerine süt gibi farklı sıvılar
kullanmaktaydılar.<br /> <br /> Hocası gibi o da,
Logos’a önem vermiştir. Ona göre Logos Tanrı tarafından ilk yaratılandır. Adeta
bir meşale gibi çevresini aydınlatır ve bu aydınlatma ile Tanrı, düşünceyle
bilinebilir. Onu Platon’un <i>Demiurgosu</i>
ile özdeşleştirmiştir.<br /> <br /> Tatianus özellikle
Süryani Kilisesi için önemli olmuştur. Onun uyum anlamına gelen <i>Diatessaron</i> adlı eseri dört incili bir
araya getirme çabasıdır. Bu eser Süryanilerde uzun süre tek İncil olarak
kullanılmıştır.<br /><o:p> <br /></o:p> <b>Meliton (Sardisli
Melito) </b>Sardis doğumlu olup özellikle
yazdığı Apolojilerle tanıdır. Günümüzde kısmen bulunan ve imparator <b>Marcus Aurelius’a</b> yazılan Savunmasında
Roma ile Hristiyanlığın ortak bir geçmişi olduğu, ilk imparator <i>Augustus</i>’un bizzat bu dini benimsediği,
bu sayede o dönem İmparatorluğun en parlak dönemi olduğunu yazar. Aynı metinde <b>Marcus Aurelius</b>’un da bu dini kabulonurcoban etmesi gerektiğini belirtir. Ancak bu varsayımları tarihsel olarak gerçek
dışıdır. Yine de Meliton baskı gören Hristiyanların rahat etmesi için
çabaladığı bir gerçektir. Bunun dışından Paskalya gibi dinsel konularda çeşitli
araştırmalar yapmıştır.<br /><o:p></o:p> <br /> <b>Athenagoras, </b>yazdığı savunma ile <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Marcus Aurelius</a>’</b>un baskısını azaltmaya çalışmıştır. Özellikle
Hristiyanların dinsiz olduğu suçlamalarına karşı bu dinin öğretilerini
göstermek istemiştir. Yunan felsefesini kabul etmese de ona uzak değildir.
Platon’un bazı görüşlerinin Hristiyanlığa yakın olduğunu belirtir. Ayrıca Vahiy
’in önce geldiğini belirtse de aklında önemini yok saymamıştır.<br /> <br /> İlk dönem Yunan Kilise
Babaları görülebileceği gibi daha çok Hristiyanlığın kuruluşu için çabalayan
erken dönem din adamı/filozoflardır. </span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><i><br /></i></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><i>Patristik
Dönem</i>; <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Latin Kilise Babaları</a></b>, <b>İskenderiye Okulu</b> olarak da bilinen <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">İskenderiyeli Clement</a></b> (<i>Klement</i>) ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b><a href="http://www.onurcoban.com">,</a> tüm Hristiyan Felsefesinin en büyük isimlerinden biri
olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a>, </b>dönemin önemli
diğer isimleri <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html" target="_blank">Boethius</a>, , Gramerci
Yahya </b>olarak bilinen<b> Johannes
Philoponus (Yahya En-Navyi) </b>ve <b>Sahte
Dionisos </b>gibi isimlerle devam etmiştir.<br /><o:p></o:p> <br /><b> <span> </span>İslam Felsefesi </b>sonrası ise<b> Skolastik Felsefe, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">ThomasAquinas</a>, <a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html">Ioannes Scotus Erigena</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b>,
<b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">DunsScotus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockham’lı William</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">Roger Bacon</a></b>, <b>Albertus Magnus </b>gibi isimlerle devam
eder.<br /><o:p></o:p> <br /><span lang="EN-US" style="border: none;"> Elbette tarihsel olarak sonra gelse
de Hristiyanlığı etkileyen <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platonculuk</a></b>
ve en önemli ismi <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Plotinus</a></b> dönemin
önemli akımıdır.</span></span></div></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="border: none;"><br /></span></span></div><div style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><p class="MsoNormal" style="text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-indent: 0px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-indent: 0px;"></div><div style="text-indent: 0px;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="GvdeA" style="text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"></span></p><p class="Gvde" style="text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p><div><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><br /></span></div></div><div><br /></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-35476359453225613692023-04-30T23:51:00.016+03:002023-12-17T15:51:36.777+03:00Hristiyan Felsefesi - Ortaçağ Felsefesi, Patristik Felsefe, Skolastik Felsefe<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">31.Bölüm: </span></b><span class="Hyperlink3"><span style="border: none; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;"><b>Hristiyan Felsefesi ’ne Girişi –Ortaçağ Felsefesi, Patristik Felsefe,
Skolastik Felsefe</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></div><div><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span class="Hyperlink3"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: inherit; mso-ansi-language: TR;">Din ve Felsefenin Birleşmesi<o:p></o:p></span></i></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="text-indent: 35.4pt;">Felsefe tarihinin en önemli ve en uzun
dönemlerinden biri </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Ortaçağ Felsefesi</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
olarak adlandırılan ve baskın olarak Semavi Dinlerin etkisinde olan dönemdir.
Ortaçağ olarak adlandırılan yaklaşık MS 500-1500 yılları arasında gerçekleşen
felsefi döneme genel olarak </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Ortaçağ
Felsefesi</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> adı verilir. Ancak bu 1000 yıllık dönem tek bir felsefe sistemine
ait olan bir dönem de değildir.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Ortaçağ, günümüzde bakıldığında kimi zaman haklı
kimi zamansa haksız bir biçimde “</span><i style="text-indent: 35.4pt;">karanlık
dönem</i><span style="text-indent: 35.4pt;">” olarak adlandırılmıştır. Bunun en önemli nedeni yüzyıllar süren
felsefe ve siyasi istikrar döneminden sonra gelen uzun süreli karamsar bir
dönemdir. Gerçekten de merkezi bir güç olan ve bilinen Dünyanın neredeyse
tamamına hükmeden Roma İmparatorluğu, günümüzdeki Avrupa halklarını oluşturacak
olan, o günkü barbarlarca yağmalanmış, önce ikiye bölünmüş sonra da </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Batı Roma İmparatorluğu</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> yıkılmıştır. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Doğu Roma</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ise Latin özelliğini kaybetmiş
ve Yunan kültürünün bir parçası haline gelmiştir. Bu ayrımdan hemen önce
yaşanılan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Helenistik Dönem</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> bir süre
felsefi yükselişi sürdürse de zamanla artan savaşlar, salgın hastalıklar,
barbar istilaları sonucu artan siyasi istikrarsızlıklar gibi nedenlerle Ortaçağ
sanat ve bilim konusunda gelişme gösteremeyen bir döneme girmiştir.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Bu dönemde eski dinlerin yerini hızlıca alan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyanlık</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> giderek baskınlaşmış ve
kiliseler aracılığıyla siyasi, sanat ve düşünce dünyasının tek hakimi olarak
batıda üstünlük kurmuştur. Gerçekten de eski Roma topraklarında neredeyse resmi
felsefe olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html" target="_blank">Stoacılık</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> önemini
kaybetmiş, Hristiyan Felsefesi tek güç haline gelmiştir.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Ortaçağ felsefesi olarak düşünüldüğünde doğuda
farklı bir durum yaşanmaktadır. Ortadoğu da ortaya çıkan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İslam</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> kültürü eski Yunan kültürünün izinden gitmiş bilim ve
felsefede Batının hayal bile edemeyeceği ölçüde gelişmiştir. Ayrı b<a href="http://www.onurcoban.com">i</a>r bölüm
konusu olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İslam Felsefesi</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> özellikle
karanlık kabul edilen batı ortaçağından ayırmak gereklidir. Örneğin </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> yüzyıllarca batıda
unutulmuşken doğuda kitapları üzerine şerhler yazılmaktadır. Batı, Aristoteles’i
Yunancadan değil Arapçadan Latinceye tercüme etmiştir.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Ortaçağ, kara veba, savaşlar, Kilisenin baskısı,
dini dogmalarla yakılan insanlar, özgür olmayan düşünce ortamı gibi karanlık
bir dönem geçirse de felsefe açısından biraz da haksızca yargılanır. Felsefe, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Antik Yunan</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Antik Roma</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi artık sokaklarda, agoralarda yapılmaz. </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html" target="_blank">Platon</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Akademisi</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi okullar etkisini kaybetmiş sonunda kapatılmıştır.
Felsefe artık din adamlarının uğraştığı Kiliselerde var olan bir etkinliktir.
Ancak bu etkinlik hiç de yok sayılacak basit bir etkinlik değildir. Genel
olarak </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyan Felsefesi</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> olan bu
felsefe sadece bir </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Din Felsefesi</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> de
değildir. Önemli filozofların ayrı ayrı belirtileceği bölümlerden önce genel
bir değerlendirme de yapmak gerekir.</span></span></p><p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjl4Fjl5VCcFJoi5mUMvpY16IZiCkfXP0Q9ywNSXq_l9cR8wUlwe3lcrwRSdxYEDbLt99_F9LXQIucblZW9lj4GX7nU1hWgzNfqxTwjO3Yvs4c--vc2k3L7qPvBDEh_R6mBf8A7HbVs_C0W7KUUeREKhYpkqGE3EWRaKu24ba0AgvfZ8_Dmvaz30K6o/s240/Hz%20%C4%B0sa.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: inherit;"><img border="0" data-original-height="240" data-original-width="210" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjl4Fjl5VCcFJoi5mUMvpY16IZiCkfXP0Q9ywNSXq_l9cR8wUlwe3lcrwRSdxYEDbLt99_F9LXQIucblZW9lj4GX7nU1hWgzNfqxTwjO3Yvs4c--vc2k3L7qPvBDEh_R6mBf8A7HbVs_C0W7KUUeREKhYpkqGE3EWRaKu24ba0AgvfZ8_Dmvaz30K6o/s1600/Hz%20%C4%B0sa.jpeg" width="210" /></span></a></div><span style="font-family: inherit;"><br /><span style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span></span><p></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyan Felsefesi sadece ortaçağa ait değildir.
Doğal olarak </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hz. İsa</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’nın doğumundan,
500. yüzyıla kadar da etkin bir düşünce geleneği de olmuştur. Hristiyan
Felsefesi genellikle iki bölümde incelenir. </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Patristik Felsefe</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Skolastik
Felsefe</b><span style="text-indent: 35.4pt;">… Her ikisi de doğal olarak Hristiyan dinini çıkış noktası alsa da
özünden birçok farklılık içerir. Diğer bir önemli nokta da bu iki dönem arası
yaklaşık 500 yıl süren </span><i style="text-indent: 35.4pt;">İslam Felsefesi</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
döneminin de varlığıdır.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyan
Felsefesini anlamak için Hristiyan dinini ve tarihinin de kısaca ele almak
gerekir. Ardından beslendiği diğer alanlara ve genel olarak felsefesine
bakılabilir.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyanlık
dünyanın büyük bir kısmına yayılan 3 semavi dinden biridir. Hristiyanlara göre
Museviliğin adeta bir devam bir tamamlayıcısıdır. Yahudiler için ise kabul
edilmez. Müslümanlar için ise İslam’dan önceki bir aşamadır ve Yahudiliğin
ardılıdır. Hristiyan kutsal kitabı </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Kitabı
Mukaddes</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> olarak bilinir. Bu kitap iki ana bölüme ayrılır. </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Yeni Ahit</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Eski Ahit</b><span style="text-indent: 35.4pt;">… Yeni Ahit daha genel bir ifade ile </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İncil</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, Eski Ahit’te genel bir isimlendirme ile </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Tevrat</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’tır. Yeni Ahit ve Eski Ahit’in için ayrıca çok sayıda kitap
bulunur.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Ortadoğu’da
yaşayan bir halk olan Yahudilerin tarihi çoğunlukla kutsal kitap Tevrat
kökenlidir. Yüzlerce y<a href="http://www.onurcoban.net">ı</a>l Ortadoğu’da yaşadıktan sonra kutsal metinlerde
anlatıldığı üzere </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Hz Yusuf</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’un
idareciliğindeki Mısır’a yerleşilmiştir. Burada geçen yüzyıllar sonrası Firavun
baskısı artmış ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hz Musa</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
önderliğinde Filistin’e gelinmiştir. Burada bir krallık kurulmuş </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hz Davud</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hz Süleyman</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> zamanlarında en parlak zamanlarını yaşamışlardır. Ancak
daha sonra ikiye bölünen Yahudi krallığı önce Asur daha sonrada </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Nebukadnezar</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> zamanı </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Babil</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> tarafından işgale uğramıştır. Özellikle </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Babil Sürgünü</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> olarak bilinen ve çoğu Yahudi’nin Babil’e zorunlu göç
ettirildiği dönem Yahudi dini ve kültürü ciddi bir değişim geçirmiştir. Babil
Sürgünü sonrası Kudüs’e geri dönen Yahudiler burada bir süre daha bağımsız veya
Roma İmparatorluğunun bir eyaleti olarak yaşamışlardır.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span>Bu
yüzlerce senelik dönemde çoğu kişinin aşina olduğu, erkeğin topraktan
yaratılması, kadının erkeğin kaburga kemiğinden yaratılması, ilk
günah (yasak elmanın yenmesi), ilk kardeş katli( Kabil ve Habil), Hz.
Yusuf’un hikayesi, Hz. Musa’nın yolculuğu, Samson ve Delilah, Hz. Yunus ve
balık hikayesi, Hz. Davut ve Goliath savaşı, Hz. Süleyman’ın zenginliği, Babil
sürgünü, kutsal tapınak, kutsal sandık ve kutsal
tabletler gibi unsurlar oluşmuştur.</span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> <span> </span><span> </span></o:p></span>Yahudilikte kutsal kitap sadece Müslümanlarca kabul edilen <b>Tevrat</b> değildir. 3 semavi din
de <i>Musa</i>’ya vahiy yoluyla verilen
kitabı kabul eder. Buna <i>Tevrat</i> ismi verilir ve 5 bölümdür. Bu
yüzden “Musa’nın beş kitabı” da denir.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span> </span><span> </span>Bu bölümler <i>Yaratılış</i>, Ç<i>ıkış</i>, L<i>evililer</i>, S<i>ayılar</i> ve T<i>esniye'</i>dir. Yahudilikte bu
beş kitaba <b>Torah</b> veya <b>Tora</b> adı da verilir. Üç dinde
buraya kadar aynı görüştedir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="color: black; font-family: inherit; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span> </span>Yahudi</i> ve <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Hristiyanlarca</i> ilk beş kitap kutsal kitabın sadece bir
bölümüdür. Torah, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Neviim</i>(Peygamberler)
ve <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ketuvim</i> kutsal kitabı
oluşturur ve buna Yahudiler <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Tanah</b> adını
verir. Hristiyanlar ise farklı bir düzenleme yapsalar ve bazı metinleri kabul
etmeseler de çoğunu onaylar ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Eski
Ahit</b> ismini verirler.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span><span> </span>Müslümanlarca 4 kutsal kitaptan biri olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Zebur</b> ayrı bir kitapken, diğer iki din için aslında Tanah'ın
bir parçasıdır. Tanah onlarca kitaptan oluşur. Hz. Davut, Hz.
Süleyman gibi</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span> peygamberlerin hikayeleri burada anlatılır. Müslümanlarca bu
kitaplar kabul edilmez ancak içeriğindeki bazı olayla ve peygamberler kabul
edilir.</span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span> </span><span> </span>Ancak Yahudilikte kutsal
kitap burada kalmaz. Bir de <i>Talmud</i> vardır.
Talmud, Tevrat (Tanah) ı yorumlayan bir Yahudi geleneğidir. Yahudilik için en
geniş kutsal kaynaktır.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="color: black; font-family: inherit; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span><span> </span>Kısaca genişten dara gidersek Talmud-Tanah-Tevrat(Torah/Musa’nın beş kitabı)
şeklinde bir kutsal eserlere inanılır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="border: none; mso-padding-alt: 0cm 31.0pt 31.0pt 31.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span> Yahudi toplumu kendisi dışındaki toplumlara
kapalı olduğundan genel olarak bir Yahudi Felsefesinden bahsedilemese de
özellikle kutsal kitap üzerine çalışan birçok düşünür olmuştur. Özellikle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un
etkisiyle Felsefe ve Yahudiliği birleştirmek isteyen filozoflar var olmuştur.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-indent: 47.2px;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> <span> </span></o:p></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Bunlardan biri olan</span><b style="text-indent: 35.4pt;"> <a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Apamealı Numenius</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> Mısır ve Hint gibi doğu düşünce geleneği ile
Yahudi inancının Platon felsefesi ile bağlantısını kurmaya çabalar. </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Platon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’u </span><b style="text-indent: 35.4pt;">“<i>Yunanca konuşan bir Musa</i>”</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
olarak tarif eden bu düşünür, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Eski Ahit</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
veya </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tevrat</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’ın Platon’un görüşlerine
uyumlu olduğunu söyleyerek ileriki yıllarda hem </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyan Felsefesi</b><span style="text-indent: 35.4pt;">nin hem de </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İslam
Felsefesi</b><span style="text-indent: 35.4pt;">nin yapacağı Antik Yunan düşünce geleneği ile uyum sağlamanın ilk
izlerini gösterir.</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span><span style="text-indent: 35.4pt;">İskenderiyeli Philon olarak
da bilinen </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Yahudi Philon</a> (Filon, Philo)</b><span style="text-indent: 35.4pt;">,
İ.Ö. 25- İ.S 45 yılları arasında yaşamıştır. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Numenius</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi o da Yahudi inancı ile Platon’un görüşlerini
uzlaştırmaya çalışmıştır. Philon için din (Yahudilik) felsefeden daha üstündür
ancak Yunan temelli felsefe de benzer şeyler söylemesiyle önemlidir. Her
ikisinin de benzer olması ikisinde aynı kaynağa yani Yahudi Tanrısına
dayanmasının bir sonucudur. </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hz. Musa</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’nın
vahiy yoluyla edindiği bilgilere </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Platon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
akıl yoluyla ulaşmıştır. Ancak bu akıl da Tanrının bir yaratımıdır. Bu nedenle
benzerlik vardır. Bu görüş Din ve Felsefeyi uzlaştırma açısından önemlidir. Bu
uzlaştırma çabası ilerleyen yüzyıllarda hem </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyan Felsefesi</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">AzizAugustinus</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">) hem de </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İslam Felsefesi</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
(</span><b style="text-indent: 35.4pt;">İbni Sina, Farabi</b><span style="text-indent: 35.4pt;">) de de taraftar
bulacaktır.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Philon</i></span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"> için, Platon’un dediği gibi, fiziki evren ideaların, Tanrısal aklın bir
kopyasıdır. Ona göre Tanrı evreni yaratmıştır ve bu yaratım sırasında tüm madde
kullanıldığından evren tektir.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Ancak Tanrı veya onun
yarattığı </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tanrısal akıl</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> madde ile
ilişkili olmamalıdır. Eğer olursa onun mükemmelliği zarar görür. Bu durumu
şöyle açıklar. Tanrı ve Tanrısal akıl, fiz<a href="http://www.onurcoban.com">i</a>ki madde dünyası ile aracı
kullanarak ilişkiye girer. Yahudilerin melek, Yunanlıların daimonları gibi bu
aracılar ile yaratım süreci işler. Ancak bu aracıların varlığı evrende
kötülüğün de olmasına neden olmuştur. Bu görüş kısmen Platon’un </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Timaios</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’unda ve </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tevrat</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’ta bulunur.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Ortaçağ’ın önemli düşünürü </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İbn-i Meymun</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Maimonides</i><span style="text-indent: 35.4pt;">) </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Aristoteles</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
ile Yahudi düşüncesini bir araya getirmeyi amaçlamıştır. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">İkinci Musa</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ya da isminin baş harfleri olan RAMBAM şeklinde
anılmaktadır. Kendisi gibi birçok Yahudi filozof, İslam Felsefesinin altın
çağında bu coğrafyada çalışmalarda bulunmuşlardır.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Bir diğer Yahudi düşünür
ise 18. Yüzyılda yaşayan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Moses
Mendelssohn</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’dur. Özellikle </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Baruch
Spinoza</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi Yahudi düşünürleri etkilemiştir.</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span><b> Hz İsa</b> Yahudi toplumunda ortaya çıkan
bir peygamberdir. Kendi ifadesine göre aslında Yahudi Yasasını yok etmeye değil
onu yenilemeye gelmiştir. Tevrat ve diğer tüm kutsal kitapları kabul etmiş sık sık
ondan alıntılar yapmıştır. Ancak artık kendisi ile Mesih ortaya çıkmış ve yeni
bir <i>Müjde</i> sunulmuştur. Ancak çoğu Yahudi lideri bunu kabul etmemiş ve birçok
baskı sonrası Roma valisini de ikna ederek Hz. İsa yargılanmış ve çarmıha
gerilmiştir.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span> Hz. İsa yaşamı boyunca birçok taraftar toplamış ve birçok
mucizeyi gerçekleştirdiğine inanılmıştır. Özellikle onun ilk inanları olan <b>12 Havari,</b> İsa sonrası bu yeni dini
Yahudilerin dışında da yaymaya çalışmışlardır. Roma Kilisesinin kurucusu ve
doğal olarak da <b>Katolik</b>liğin
kurucusu olarak görülen <b>Aziz Petrus</b>
en önemli havarilerden biridir. <b>Aziz
Pavlus</b> ise özellikle bu yeni dinin evrenselleşmesini sağlayan isimdir.
Kutsal kabul edilen mektuplarında görüleceği üzere sünnet, domuz eti gibi
konularda Yahudilerin yasasına yabancıların uymayabileceği kararını aldırtmış
buda toplumların daha hızlı bu yeni dine geçmesine neden olmuştur.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> <span> </span><span> </span></o:p></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyanlığın kutsal kitabı,</span><b style="text-indent: 35.4pt;"> Yeni Ahit</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> in ilk dört kitabına </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İncil</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ismi verilir. Yaygın kullanımda tüm Yeni Ahit için de İncil
kullanılabilir. Aynı </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Tevrat</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Musa’nın beş kitabı</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Torah</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Tanah</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi birbirinin yerine kullanıldığı da olur. Daha dar
anlamlı İncil, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Hz. İsa</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’nın
hayatının anlatıldığı bir biyografidir. Bu dört kitap </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Matta</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Markos</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Luka</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Yuhanna</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> dır. Yeni Ahit’in kalanları ise havarilerin
mektuplarıdır.</span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span><span> </span>Aslında dört kitap hemen hemen aynı şeyi anlatır ki zaten benzer onlarca kitap
arasından en doğrusu bunlar denilerek seçilmiştir. Bunların doğrudan vahiy kaynaklı
olmadığını</span><span style="text-align: left;">onurcoban</span> Kiliseler aslında kabul eder. (Yeni Ahit’in <i>Vahiy Kitabı</i> ayrı tutulur) İncil’in
amacı yaşananları anlatmaktır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="color: black; font-family: inherit; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span><span> </span>Hristiyan inancında bu kitaplar Hz. İsa sonrası yazılsa da kutsal kabul edilir.
Yahudiler Yeni Ahit i yok sayarlar. Müslümanlar ise -tartışmalar olsa da- Allah
tarafından Hz. İsa’ya bir kitap verildiğini ama bunun bozulduğunu kabul
ederler.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="color: black; font-family: inherit; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>Günümüzde var olan İnciller aslında Hz. İsa’nın hayat hikâyesidir. Bu dört
kitapta da paralel şekilde olaylar anlatılır. Kimi zaman neredeyse birebir
metinlerle kimi zaman da farklı cümlelerle aynı öyküleri anlatır.
Özellikle <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sinoptik İnciller</i> kabul
edilen Matta, Markos ve Luka aslında aynı kitap gibidir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="color: black; font-family: inherit; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span><span> </span>Hz. İsa’nın Tanrının oğlu olması sürekli vurgulanır. Hatta onun Tanrı olduğu
defalarca belirtilir. Bu da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">İznik
Konsilinin</i> etkisidir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="color: black; font-family: inherit; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span> </span>En önemli konulardan biri <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Vaftizci
Yahya</b> dır. Hz. İsa sürekli ona olan hayranlığını vurgular. Eski yasada
belirtildiği gibi Yahya ve kendisi gelmesi müjdelenen kişidir.<br />
<br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span> </span><span> </span><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html" target="_blank">Gnostisizm</a></b> etkisi ile var olan
birçok İncil ve mektupların ayıklanması gerektiği düşünülmüştür. Bu nedenle
100. yıldan itibaren resmi kanon listeleri yayınlanır. Günümüzdeki son
halindeki bazı mektuplar bu listelere dahil edilirken bazıları kabul
edilmiyordu. En son haline ise MS <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>325
yılında İznik Konsili ile belirlenmiştir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> <span> </span></o:p></span>Bu metinler Hristiyanlığın
temeli olduğu gibi aynı zamanda Hristiyan Felsefesinin de temel metinleri
olması bakımından önemlidir.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> <span> </span><span> </span></o:p></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyan düşüncesi doğal olarak öncelikle ilahiyat
alanında gelişmiştir. Yahudi kültürü ile yavaş yavaş kopuş yaşamış ve zamanla
Ortadoğu kaynaklı birçok kültürle etkileşime girmiştir. Günümüzde tartışılan
birçok konu (Hz İsa’nın 25 Aralık da doğması gibi) kaynağı Ortadoğu pagan kültürü
olması tesadüf değildir. Özellikle Bizans döneminde bu etkileşim özellikle
desteklenmiştir. İznik Konsili ile birlikte de <i>Arius</i>'un öğretileri ret edilmiş
ve günümüzdeki halini almıştır.</span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="color: black; font-family: inherit; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;">Hristiyan düşüncesi ilk 100 yıl, daha çok bu dinin
yayılması amacı gütmüştür. Havarilerin etkin olduğu bu ilk dönemde tam olarak <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Hristiyan Felsefesinden</i> söz edilemez. Bu
dönemde hakim olan Roma İmparatorluğu ve onun neredeyse resmi felsefesi <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılıktır</a></b>. Daha az etkin olsa da <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Kuşkuculuk</a></b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikurosçuluk</a></b> da taraftar toplamıştır. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Platon</b>’un etkisinde olan düşünürlerde hala yaygındır. Burada ilginç
olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Yeni Platonculuk</a></b>’tur. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ammonius Saccas</b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Plotinos</b>’un başlattığı bu akım Hristiyanlıktan neredeyse 200 yıl
sonra ortaya çıkması nedeniyle<a href="http://www.rabiateyze.com">,</a> günümüzden bakıldığından bu dinden etkilenmiş
sanılabilir. Oysa tam tersi Hristiyanlık, Yeni Platonculuk ’tan çok
etkilenmiştir. Hristiyanlığın en önemli isimlerinden <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html" target="_blank">Aziz Augustinus</a></b>; Plotinos için “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Biraz
geç yaşasaydı ve birkaç söz değiştirseydi Hristiyan olacaktı</i>” der. Ayrıca
Vatikan’da Plotinos’un lahdi bulunur. Bu da Katolik Kilisesi tarafından, pagan
olsa da, Plotinos’a önem verildiğini gösterir.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhI36QvkkTYaXpCB77kRwmcLHlepjgG3V0YVc5Y3TQjko9l_ftLen6OA-aNepTDrF-uwxiqOri7pSXbIDOUK3vQSzA1lGi4zo9h3GA2uq8cZ10DTwtGvnQyVQOQUGBDis2r9wVqK6lUFIk7ggzRQj1SQzJOiQ1Onmf4Dv6P2LQCvJmo8niIjE6ntgKU/s213/Platon.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: inherit;"><img border="0" data-original-height="213" data-original-width="200" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhI36QvkkTYaXpCB77kRwmcLHlepjgG3V0YVc5Y3TQjko9l_ftLen6OA-aNepTDrF-uwxiqOri7pSXbIDOUK3vQSzA1lGi4zo9h3GA2uq8cZ10DTwtGvnQyVQOQUGBDis2r9wVqK6lUFIk7ggzRQj1SQzJOiQ1Onmf4Dv6P2LQCvJmo8niIjE6ntgKU/s1600/Platon.jpeg" width="200" /></span></a></div><span style="font-family: inherit;"><br /><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><br /></span></span><p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Başlangıçta <b>Platon</b>’un
Ortaçağ sonunda <b>Aristoteles</b>’in büyük
etkisinin yanında, <i>Logos</i> gibi
kavramlarla </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2015/02/herakleitos.html">Herakleitos</a></b></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"> ’un, Platon’a etkisiyle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2018/08/pythagoras-pisagor-ve-pythagorascilik.html" target="_blank">Pythagoras</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2019/05/parmenides.html">Parmenides</a></b>
’in de etkisi yok sayılamaz.</span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="color: black; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: TR; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><span style="mso-tab-count: 1;"> <span> </span></span></span><span>Hristiyan felsefesi, Felsefe tarihinde iki bölüm olarak incelendiğini
belirtmiştik. Bunlardan biri olan <b>Patristik
Felsefe</b> daha çok <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Kilise Babaları</a></b>
olarak adlandırılan din adamı/filozoflarca yapılan MS. 2. Yüzyıl ile 8. Yüzyıl arasında
etkin olan felsefedir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="mso-bidi-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-style-textoutline-outlinestyle-align: center; mso-style-textoutline-outlinestyle-compound: simple; mso-style-textoutline-outlinestyle-dash: solid; mso-style-textoutline-outlinestyle-dpiwidth: 1.0pt; mso-style-textoutline-outlinestyle-join: miter; mso-style-textoutline-outlinestyle-linecap: flat; mso-style-textoutline-outlinestyle-pctmiterlimit: 400.0%; mso-style-textoutline-type: none;"><o:p> </o:p></span><span> </span><span> </span><i>Hz. İsa</i><span> sonrası havarilerin çabasıyla yayılan Hristiyan düşüncesi
büyük zorluklarla karşılaşmıştır. Toplu katliamlar ve baskı dönemi ile geçen bu
yıllarda Hristiyanlık öncelikle kendisini savunma amacı gütmüştür. Stoacılığın
etkisindeki Roma İmparatorluğu özellikle yoksul kesimlerde hızla yayılan bu
yeni dine karşı çok sert önlemler almıştır. İlginç bir biçimde çoğu felsefi
düşünceye hoşgörü ile yaklaştığı bilinen Filozof imparator </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Marcus Aurelius</a></b><span> bile Hristiyanların katledilmesini kabul etmiştir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span> <span>Yaklaşık İ.S. 100. yıldan
itibaren Kilisenin liderleri olan kişiler bu durumu düzeltmek için
çabalamıştır. Bu yeni dinin düşünsel kurucu liderliğini yapan bu kişilere <b>Kilise Babaları</b> adı verilmektedir. İlk
dönem Yunanca yazdıkları için <b><i><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Yunan Kilise Babaları</a></i></b>, sonrakilere
de <b><i><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Latinkilise Babaları</a></i></b> denmektedir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Kilise babaları başta
İmparator Marcus Aurelius olmak üzere dönemin yöneticilerine bir nevi mektuplar
yazarlar.</span><span> </span><span>Bu eserlere </span><b>Apoloji</b><span> yani savunma, yazanlara da </span><i>Apolojist</i><span> ismi verilir. Apoloji yazan Kilise
Babaları Hristiyanlığa karşı olan ön yargıyı yıkmak, bu yeni dinin yanlış
olmadığını göstermek özellikle de Roma’nın gücüne gölge düşürme niyetlerinin
olmadığını anlatma gayesi gütmüşlerdir. Hatta hatalı da olsa zaman zaman eski
Roma İmparatorlarının bile Hristiyanlığı savunduğunu bile ifade edenler
çıkacaktır. Buradaki amaç katliam boyutuna gelen baskıları durdurmak ve bu
kurtuluş dinini inananları korumaktır.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> <span> <span> </span></span></o:p></span><span>Bu dönemde ortaya
çıkan bir başka karşıt görüş </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizm</a></b><span>’dir.
Hristiyanlık ile eski pagan inancının adeta bir sentezi olan bu inanışa kilise
babaları şiddetle karşı çıkmıştır. Gnostisizme karşı dinin doğrularını savunmak
için bir dizi düşünsel faaliyetlere de girmişlerdir.</span><span style="text-align: left;"><span>www.onurcoban.com</span></span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="mso-spacerun: yes;"> <span> </span></span></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Yine aynı şekilde gizemci</span><b style="text-indent: 35.4pt;"> </b><span style="text-indent: 35.4pt;">bir
ezoterik anlayış olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Occultism</a>
(Okültizm)</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> anlayışına da karşı çıkılmıştır.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Bu dönemin önde gelen
isimleri </span><b>Yunan Kilise Babaları</b><span>
olarak da bilinen </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Justinus</a></b><span>, </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Tatianus</a></b><span>, </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Meliton</a></b><span> ve </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Athenagoras</a></b><span>’tır.
</span><b>Latin Kilise Babaları</b><span> olarak bilinen
</span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Tertullianus</a></b><span> ve </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/latin-kilise-babalar.html">Aziz Ambrosius</a></b><span> diğer önemli isimlerdir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> <span> </span><span> </span></o:p></span><span>Patristik dönemde daha
felsefeye yönelik isimler ortaya çıkmıştır. </span><b>İskenderiye Okulu</b><span> olarak da bilinen bu dönemin en önemli iki ismi </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/iskenderiyeli-clement.html">İskenderiyeli Clement</a></b><span> (</span><i>Klement</i><span>) ve </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/origenes.html">Origenes</a></b><span>’tir. Zamanın felsefe alanında en önemli yerlerden biri
olan İskenderiye ve orda hızla yükselen </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">YeniPlatonculuk</a></b><span>, Hristiyan Felsefesinin oluşmasına yardımcı olmuştur. </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span>’un görüşlerini referans alan ve </span><b>Plotinos</b><span> başta olmak üzere bu akıma
bağlı filozoflarca oluşturulan bu yeni düşünce günümüzdeki Hristiyanlığı bile
şekillendirmiştir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Kuşkusuz sadece
dönemin en büyük ismi değil tüm Hristiyan Felsefesinin en büyük isimlerinden
biri olan </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Augustinus</a></b><span> bu yıllarda
etkisini göstermiştir. Onun Hristiyan Felsefesinde belirleyici rolü
tartışılmazıdır.</span></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgX4EuPrf0HSxbi-dN3z9dTfygMLyeUdnIXTEzzrtYN8A-pSATgyj3NqOMn2kEnNkABViI97VzPBassDM7ihHQeRQJnFKi9V6ROxQEWalQRmgTE8KK2GaZtyr_M7NkmoSOWWOhUKOSrNYZHXBoppwfqvDbZGZLfE2bRSFdW9MJWEln1c7C4rR9SGxss/s1070/Augustinus.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: inherit;"><img border="0" data-original-height="1070" data-original-width="800" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgX4EuPrf0HSxbi-dN3z9dTfygMLyeUdnIXTEzzrtYN8A-pSATgyj3NqOMn2kEnNkABViI97VzPBassDM7ihHQeRQJnFKi9V6ROxQEWalQRmgTE8KK2GaZtyr_M7NkmoSOWWOhUKOSrNYZHXBoppwfqvDbZGZLfE2bRSFdW9MJWEln1c7C4rR9SGxss/s320/Augustinus.jpg" width="239" /></span></a></div><span style="font-family: inherit;"><br /><span><br /></span></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><i>Kapadokya Okulu</i><span> olarak bilinen Anadolu’da </span><b>Platon</b><span> ile Hristiyanlık arası adeta bir köprü vazifesi gören </span><b>Aziz Basileios</b><span>, </span><b>Nazianzoslu Gregorios</b><span> ve </span><b>Nyssalı
Gregorios</b><span> önemlidir. </span><i>Aziz Basileios</i><span>,
</span><i>Ariusçuluğa</i><span> karşı çıkmasıyla bilinir.
Özellikle Baba, oğul ve kutsal ruh konusunda çalışmalar yapmıştır. </span><i>Aziz veya Nazianzoslu Gregorios</i><span>, Yunan
düşüncesine ve akla önem verir. Basileios’un kardeşi </span><i>Nyssalı Gregorios</i><span> ise </span><b>Yeni
Platonculuğa</b><span> yakın görüşleri ve mistik teolojisi ile tanıdır.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Dönemin önemli diğer
isimleri </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html" target="_blank">Boethius</a></b><span> dönemin en büyük
filozoflarından biri olarak görülür.</span><span>
</span><span>Ayrıca </span><b>Sahte Dionisos, <a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">GramerciYahya</a> </b><span>olarak bilinen</span><b> Johannes
Philoponus (Yahya En-Navyi) </b><span> </span><span>da bu
dönemde yaşamıştır. </span><i>Sahte Diyonizos</i><span>
Hz. İsa’nın hemen sonra yaşadığına inanılan ancak yapılan incelemelerde
eserlerini İ.S. 5-6 yüzyılda yazdığı anlaşıldığından </span><i>Sahte</i><span> (</span><i>Pseudo</i><span>)</span><span> </span><span>ismi verilen bir yazardır. Özellikle </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/08/yeni-platonculuk.html">Proclos</a></b><span>’un görüşlerinden etkilendiği
kabul edilir. </span><i>Gramerci Yahya</i><span> ise eserleri
</span><b>İslam</b><span> döneminde okunan bir isimdir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Ayrıca </span><b><i>Romalı
Hipolit</i> (Hippolytus), <i>İrinaios</i>
(İrenaeus) , <i>Antakyalı Lukianos</i>
(Lucian) <a href="http://www.onurcoban.com">,</a> <i>Sevillalı İsidore</i>, <i>Aziz Maksimos (İtirafçı Maksimus), Aziz
Hieronymus (Aziz Jerome), İoannes Hrisostomos (Altın Ağızlı Yuhanna/John
Chrysostom) ve Papa Büyük Gregorius</i></b><span> gibi teolog ve filozoflar etkin
olmuşlardır.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>600’lü yıllardan
itibaren ise ortaçağ karanlığı ismine uyacak şekilde bu felsefe geleneği adeta
kendini tekrar etmeye başlamıştır. Artık Hristiyanlık baskın dindir. Geçmişte
kendisine yapıldığı gibi karşıt dini ve felsefi görüşleri şiddetle bastırma
eğilimindedir. Bilimsel gelişmelerinde durduğu bu dönemde Avrupa adeta karanlık
bir döneme girer.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Oysa Ortadoğu’da
bambaşka bir durum vardır. Yeni ortaya çıkan İslam hızla yayılmakta, fetihler
sonucu büyük bir imparatorluk haline gelmektedir. Özellikle Abbasi döneminde
antik yunan kültürü Süryaniler aracılığıyla bu yeni kültüre dahil edilmiş, Yunanca
ve Süryanice çeviri hareketleriyle başta Aristoteles olmak üzere felsefe İslam
felsefesine dönüşmüştür. İslam felsefesi sade Müslümanların değil bölgede
yaşayan Yahudi ve Hristiyanlarında içinde olduğu altın bir döneme girmiştir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Ortadoğu ile etkileşim
önce daha kısıtlı olarak, Haçlı seferleriyle de daha büyük boyutta olmuştur.
Zamanla Avrupalı düşünürler Arapça eserleri tercüme ederek Aristoteles ve
Avrupa’da silinmiş olan diğer filozofları yeniden hatırlamıştır. Bu yeni bir
Hristiyan Felsefesi geleneğini başlatmıştır: </span><b>Skolastik Felsefe…</b></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Skolastik Felsefe
kelime olarak okullu demektir. Buradan kasıt ilahiyat okullarında eğ<a href="http://www.onurcoban.com.tr">i</a>tim almış
çoğu din adamı olan düşünürlerin yapmış olduğum felsefedir. Patristik felsefe
daha alaylı bir anlayış güderken skolastikler okulludur. Patristik felsefe </span><b>Platon</b><span>’un görüşlerine daha çok ağırlık
verirken Skolastikler </span><b>Aristoteles</b><span>
den etkilenmiştir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Skolastik felsefe
sadece din felsefesi değildir. Mantık gibi günümüzde değeri daha iyi
anlaşılmaya başlanılan birçok konuda olgun eserler üretilmiştir. Ayrıca </span><b>Boethius</b><span>’un başlatmış olduğu </span><b>Tümeller Tartışması</b><span> gibi felsefe
tarihinin en önemli tartışmasına da sahne olmuştur. Ancak hala belli bir
zümreye ait olduğu da gerçektir.</span></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhUsui3XGXFqGT8-byrQumTkCXJKIdVWrgmxbGpQ2o_V4f7VlE3gQnNBcZHzHziN4kbzyLVX91UOVDrqhPhS88iKZd-u1-gUhcAltZsvpY6TDYwOn8DfgcQ3VhC2LabV4Okudm0iqPRqGYudbjltEJ8jNzsJEZCIBV9ofISf-QewfaKyAISnYpZeTUb/s288/Thomas%20Aquinas.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: inherit;"><img border="0" data-original-height="175" data-original-width="288" height="175" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhUsui3XGXFqGT8-byrQumTkCXJKIdVWrgmxbGpQ2o_V4f7VlE3gQnNBcZHzHziN4kbzyLVX91UOVDrqhPhS88iKZd-u1-gUhcAltZsvpY6TDYwOn8DfgcQ3VhC2LabV4Okudm0iqPRqGYudbjltEJ8jNzsJEZCIBV9ofISf-QewfaKyAISnYpZeTUb/s1600/Thomas%20Aquinas.jpeg" width="288" /></span></a></div><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Bu dönemin en önemli
ismi kuşkusuz </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Thomas Aquinas</a></b><span> dır.</span></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> Dönemin diğer önemli
isimleri; <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/johannes-scottus-eriugena.html">Ioannes Scotus Erigena</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a></b>,
<b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/abelardus.html">Abelardus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/bonaventura.html">Bonaventura</a></b>, </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/duns-scotus.html">DunsScotus</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/11/ockhaml-william.html">Ockham’lı William</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/09/roger-bacon.html">Roger Bacon</a></b>, <b>Albertus Magnus </b><span>ayrı ayrı da
incelenmesi gereken filozoflardır.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Ayrıca; </span><i>Roscelinus</i><span>, </span><i>Lafranc</i><span>, </span><i>Henry of ghent</i><span>, </span><i>Meister Eckhart</i><span>, </span><i>Jean Buridan</i><span> gibi isimler de etkin olmuşlardır.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Skolastik Felsefe
yaklaşık 1400’lere kadar etkin olmuştur. Ancak </span><b>Rönesans</b><span> ve </span><b>Reform</b><span>
hareketleri sonrası kilisenin baskın gücünün kaybetmesi, bilimsel gelişmelerin
ya<a href="http://www.onurcoban.com.tr">ş</a>anmasıyla modern topluma geçilmeye başlaması; Hristiyan Felsefesi genel
olarak etkisini kaybetmiştir.</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p> </o:p></span><span> </span><span>Bu dönemin önemli bazı
isimlerini ayrı ayrı incelemek daha anlaşılır olacaktır.</span></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif;"><br /></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif;"><br /></span></p><u></u></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-2670618926198112892023-03-04T20:09:00.005+03:002023-03-13T21:46:44.515+03:002023 Oscar'ları 95. Akademi Ödülleri<p><span style="text-align: justify;">2023 yılında verilecek olan
95. Oscar Adaylarına bir bakış.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Bu sene de aday filmleri
izleyerek kendimce bir tahminde bulundum. Tüm kategorilerde hem ödülü kazanma
ihtimali olan filmi, olası ikinci tahminimi, sürpriz adayı ve kendi favorimi de
ayrıca belirtim. İlgisi çeken olursa yararlansın kendim içinde ödül töreni
sonrası bir yarışma olsun. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Bazılarını ayrıntılı bazılarını
da kısaca inceledim. Spoiler uyarısını da baştan vereyim. Dileyenler sadece
tahmin bölümüne bakabilir.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u>En İyi Film Ödülü:<o:p></o:p></u></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a>: 1930 yılının en
iyi film Oscar’ını da <a href="https://www.imdb.com/name/nm0587277?ref_=ttawd_awd_2"><span face=""Verdana",sans-serif" style="background-color: white; background: white; color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Lewis Milestone</span></a> yönetiminde aynı
eser kazanmıştı. Film bu sefer Almanca olarak çekilmiş ve netflix desteği var.
Açıkçası yeniden çevrimlere hele çok ünlü filmlerin yeniden yapılmasına baya ön
yargım vardır. Yeni filmin popüler olması eski başyapıtın unutulmasını sağlar
gibi gelir bana. Ancak bu film cidden güzel olmuş. Zaten 9 Oscar adaylığı ne
kadar güçlü olduğunu gösteriyor. Yılın favorisi.<o:p></o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhn6BZBaJLsYTMuFaZ3zSSLKd2X0qE8DTkZaa6p709hx8u0lY-U1x-SBqvt0gncl0QCwfsGKkEdIw03kqncCAv3mpicXEk95Me00f6LeT_y_G4Gk9-xs-bF_kPXbJIkG4PzJvzlwR_-E0HJaoVH0yNn3HEEOY4EsBk9XK3LeFgOJuti9ti4skfofLr5/s266/Bat%C4%B1%20Cephesi.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="266" data-original-width="190" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhn6BZBaJLsYTMuFaZ3zSSLKd2X0qE8DTkZaa6p709hx8u0lY-U1x-SBqvt0gncl0QCwfsGKkEdIw03kqncCAv3mpicXEk95Me00f6LeT_y_G4Gk9-xs-bF_kPXbJIkG4PzJvzlwR_-E0HJaoVH0yNn3HEEOY4EsBk9XK3LeFgOJuti9ti4skfofLr5/s1600/Bat%C4%B1%20Cephesi.jpeg" width="190" /></a></div><br /><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1630029/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Avatar: The Way of Water</span></b></a>: Teknik anlamda kusursuz
olsa da bence en iyi film seviyesinde pek değil. İlk avatar da olağanüstü
değildi ancak teknik anlamda kesinlikle bir devri değiştirdi. İlk filmin en iyi
film Oscar’ını alması kimseyi şaşırtmazdı ancak bu filmi için aynısını
diyemeyiz.</p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Elvis</span></b></a>:
Bir biyografi ve müzik filmi olarak gayet güzel. Kendi adıma daha düz ilerleyen
bir filmi tercih ederdim ancak <span class="MsoHyperlink"><span face=""Verdana",sans-serif" style="background-color: white; background: white; color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0525303/?ref_=tt_ov_dr"><span style="color: #136cb2;">Baz Luhrmann</span></a> </span></span>da belli bir tarzı
var. 8 Oscar adaylığı bence biraz fazla (ki Elvis Presley hayranı olarak
söylüyorum) ancak baya bir ödül alacaktır. Bu kategoride sürprizin sürprizi…<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Everything Everywhere All at Once</span></b></a>: Yılın en
ilginç filmlerinden biri. Çok seven de var çok karışık bulanda. Teknik anlamda
bence de çok başarılı. En iyi film Oscar’ını hak ediyor. Ama ben 4. Sırada
görüyorum şansını.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt11813216/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Banshees of Inisherin</span></b></a>: Aslında tam bir ödül
filmi. Akademinin de seveceği tarzda. Muhtemel ödülleri toplayacaktır. Bence
olağanüstü değil ama 3 favoriden biri kesinlikle.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14208870/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Fabelmans</span></b></a>: <span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000229/?ref_=tt_ov_dr"><span style="color: #136cb2;">Steven Spielberg</span></a> </span></b></span>in kendi
hayatından esinlenen bir film. Filmin sinemaya hayran bir genci anlatması
efsane <span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Nuovo Cinema Paradiso ile</span></b></span>
kıyaslanmasına neden oluyor. Spielberg olmasa bu kadar popüler olur muydu soru
işareti. Yine de en güçlü 3 adaydan biri.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a> : Tom Cruise cidden başarılı
bir iş yapmış, açıkçası kimsenin beklemediği kadar iyi olmuş. 6 Oscar’la da
bunu kanıtlıyor. Yine de popüler film olması nedeniyle ödülleri toplayacağını
sanmıyorum. Korkum sıfır ödülle kalması. İşi zor ancak bu sene benim en keyif
alarak izlediğim film olduğu da gerçek.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt7322224/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Triangle of Sadness</span></b></a>: 3 dalda Oscar adayı olarak
aslında iyi film olduğunu gösterdi ama şansı neredeyse hiç yok.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14444726/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Tár</span></b></a>: <span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000949/?ref_=tt_cl_t_1"><span style="color: #136cb2;">Cate Blanchett</span></a> </span></b></span>in alıp
götürdüğü fazlasıyla entelektüel bir film. Kimileri içinse inanılmaz sıkıcı.
Ödül kazanacaktır ancak en iyi filmi alma şansı bence yok.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt13669038/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Women Talking</span></b></a>: 2 dalda aday oldu ancak ödül
alması çok zor.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><span color="windowtext" style="text-decoration: none; text-underline: none;">All Quiet on
the Western Front</span></a> </i><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Açıkçası <a href="https://www.imdb.com/title/tt11813216/?ref_=ev_nom"><span color="windowtext" style="text-decoration: none; text-underline: none;">The Banshees
of Inisherin</span></a>, <a href="https://www.imdb.com/title/tt14208870/?ref_=ev_nom"><span color="windowtext" style="text-decoration: none; text-underline: none;">The Fabelmans</span></a>
ve <a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><span color="windowtext" style="text-decoration: none; text-underline: none;">Everything
Everywhere All at Once</span></a> dan biri seçilirse kimse sürpriz oldu demez.
Ancak Batı Cephesinde Yeni Bir şey Yok 1930 yılında Oscar kazanmıştı. Aynı
şekilde bu yılda kazanması ilginç olur. Akademi bu tarz nüansları sever.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt11813216/?ref_=ev_nom"><span color="windowtext" style="text-decoration: none; text-underline: none;">The Banshees
of Inisherin</span></a></i><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Açıkçası Batı Cephesinde Bir şey
yok olmazsa bu filmi daha şanslı görüyorum. Ancak The Fabelmans ile bu film
neredeyse eşit seviyede aday. Bakalım…<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><span color="windowtext" style="text-decoration: none; text-underline: none;">Everything
Everywhere All at Once</span></a></i><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Favori 4 filmden biri olsa da
diğer üçüne göre en sürprizi bu. Yine de kazanırsa olağanüstü bir sürpriz
denmez.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim: </b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><span color="windowtext" style="text-decoration: none; text-underline: none;">All Quiet on
the Western Front</span></a></i><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><span color="windowtext" style="text-decoration: none; text-underline: none;">Everything Everywhere All at Once</span></a></i></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">-------<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Erkek Oyuncu:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm2581521/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Austin Butler</span></b></a>:<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0631490/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Bill Nighy</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000409/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Brendan Fraser</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0268199/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Colin Farrell</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm8958770/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Paul Mescal</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVgML4V34rhej0bqiqp_ZmcvGBvQr4yqHKzt8U8bHuEMBAngkrZZTrRALOgPV9bMeHjxw6Mnq5lNp22wi7BbQjogQSwXV7pGpXw9VNLBDkFQa6HtLHxlXwG3iTPeTdShbIjzvWpSAiDtlz4FyxOyi-GxTbBdUMPKqIjEGCB7aCS-9Em_RNDogWbjLd/s268/whale.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="268" data-original-width="188" height="268" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVgML4V34rhej0bqiqp_ZmcvGBvQr4yqHKzt8U8bHuEMBAngkrZZTrRALOgPV9bMeHjxw6Mnq5lNp22wi7BbQjogQSwXV7pGpXw9VNLBDkFQa6HtLHxlXwG3iTPeTdShbIjzvWpSAiDtlz4FyxOyi-GxTbBdUMPKqIjEGCB7aCS-9Em_RNDogWbjLd/s1600/whale.jpeg" width="188" /></a></div><br /><p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori: </b><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000409/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Brendan Fraser</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Açıkçası zor bir tercih ama
Fraser cidden iyi oynamış. Ben biraz da saygıdan dolayı ödülü alabileceğini
düşünüyorum.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday: </b><a href="https://www.imdb.com/name/nm0268199/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Colin Farrell</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Ödülü kazanmasına kimse hayır
demez. Cidden güzel oynamış.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm2581521/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Austin Butler</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Kimilerine göre sürpriz değil
aslında favori. Ki bu sene ödülleri topladı. Belki çok sevilen Aftersun
filminden Paul Mescal sürpriz aday olabilirdi. Ancak ben Elvis’le Austin Butler
diyorum.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim: </b><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000409/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Brendan Fraser</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Colin Farrell ile gidip geldim
ama tercihim Fraser oldu. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000409/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px; text-decoration: none; text-underline: none;">Brendan Fraser</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">---<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Kadın Oyuncu<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm1869101/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Ana de Armas</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm2057859/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Andrea Riseborough</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000949/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Cate Blanchett</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0931329/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Michelle Williams</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000706/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Michelle Yeoh</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEij7P56LMsC8KA0RWO9-SaARC6ajVNW_96pfhMkTGyMyWBtNoqrxndP3lqva3iJnrEsV7c8FH2zNO59wpo81lCALJ-SDntbgtsOMOF1v2Bb1mC01OcWb_mkm7-djN5Bja_zKnqTc1q31eAoJt0ICxlRuI_gUlKcdG3BFMstLuXsWvcN6OR5Iiz2WehI/s259/tar.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="194" data-original-width="259" height="194" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEij7P56LMsC8KA0RWO9-SaARC6ajVNW_96pfhMkTGyMyWBtNoqrxndP3lqva3iJnrEsV7c8FH2zNO59wpo81lCALJ-SDntbgtsOMOF1v2Bb1mC01OcWb_mkm7-djN5Bja_zKnqTc1q31eAoJt0ICxlRuI_gUlKcdG3BFMstLuXsWvcN6OR5Iiz2WehI/s1600/tar.jpeg" width="259" /></a></div><br /><p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm0000949/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Cate Blanchett</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Bence banko aday… Cidden sıkıcı denilerek eleştirilen bir
filmi alıp götürmüş.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm0931329/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Michelle Williams</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Kendi adıma çok sevemedim ama
kazanma şansı var.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz: </b><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000706/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Michelle Yeoh</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">Filmi çok sevsem de Yeoh’un
oyunculuğuna çok ısınamadım. Yine de yılların saygısı ödül şansını artırıyor.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/name/nm0000949/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Cate Blanchett</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000706/?ref_=ev_nom" style="text-align: justify;"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Michelle Yeoh</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Yardımcı Erkek
Oyuncu:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm4422686/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Barry Keoghan</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0322407/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Brendan Gleeson</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm3109964/?ref_=ev_nom"><span style="color: #136cb2;">Brian Tyree Henry</span></a><o:p></o:p></span></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Judd Hirsch<o:p></o:p></span></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Ke Huy Quan<o:p></o:p></span></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><o:p><span style="text-decoration: none;"> </span></o:p></span></b></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpGOGa-kbmLWrkLOVh3h1_9P0v4keT8v_IU-HK1AW7jwqtXTaybB_zPC0Jq56bmXrD11VaYjw2tvVbPQolnTEPxN6H7V-OnU9PMWYlEBOcSFGC7RwQhiVPE-tFlN7jGQW3KVXVrFnNJXSimDjWUbCMXgirihodliuJHBH5s9Fd-PZS345JsAQrxxVn/s275/brendan.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="183" data-original-width="275" height="183" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpGOGa-kbmLWrkLOVh3h1_9P0v4keT8v_IU-HK1AW7jwqtXTaybB_zPC0Jq56bmXrD11VaYjw2tvVbPQolnTEPxN6H7V-OnU9PMWYlEBOcSFGC7RwQhiVPE-tFlN7jGQW3KVXVrFnNJXSimDjWUbCMXgirihodliuJHBH5s9Fd-PZS345JsAQrxxVn/s1600/brendan.jpeg" width="275" /></a></b></div><b><br /></b><p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm0322407/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Brendan Gleeson</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Henry dışında 4 adayında Oscar şansı olduğu ilginç kategori
ki 2 aday tek bir filmden.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm0002139/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Judd Hirsch</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Rolü filmde çok az ama cidden iyiydi.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm0702841/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Ke Huy Quan</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Bence diğer 3 favoriden daha iyi değildi ama nedense
Keoghan’a göre daha şanslı duruyor.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/name/nm4422686/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Barry Keoghan</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal">Ben açıkçası bu dalda en çok Keoghan’ı beğendim. Yine de
şansı var ama işi zor.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/name/nm0702841/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Ke Huy Quan</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Yardımcı Kadın
Oyuncu:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar</b>:<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000291/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Angela Bassett</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm2186865/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Hong Chau</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000130/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Jamie Lee Curtis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0174403/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Kerry Condon</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm3513533/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Stephanie Hsu</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p> </o:p></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5AgiEgAepAoFLkCP-nQCjhREKx_aVpzraLnL1LihFYhGD7DCoM5ELt3k5s504R8S2IWYiUgvHSKMfe_X1FOa5PQbQ180mVOzE5sQdBeeWg57fiJWjPiokXqpqfuHptar3BqPwlqrwj-fjk8NB8-pRC-Xf7V8BdKzBAiBztp7gp-unhjE2WGXQeWzL/s326/banshee.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="154" data-original-width="326" height="151" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5AgiEgAepAoFLkCP-nQCjhREKx_aVpzraLnL1LihFYhGD7DCoM5ELt3k5s504R8S2IWYiUgvHSKMfe_X1FOa5PQbQ180mVOzE5sQdBeeWg57fiJWjPiokXqpqfuHptar3BqPwlqrwj-fjk8NB8-pRC-Xf7V8BdKzBAiBztp7gp-unhjE2WGXQeWzL/s320/banshee.jpeg" width="320" /></a></b></div><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><br /></b><p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm0174403/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Kerry Condon</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Bafta yı kazanmasıyla bir adım öne geçti.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday: </b><a href="https://www.imdb.com/name/nm3513533/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Stephanie Hsu</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Şansı oldukça yüksek<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm0000130/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Jamie Lee Curtis</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/name/nm0000130/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Jamie Lee Curtis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Açıkçası ben en çok onu sevdim. Cidden başarılıydı.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/name/nm0000130/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Jamie Lee Curtis</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Yönetmen:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span class="event-widgetsnominee-name"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #424242; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm3453283/?ref_=ev_nom"><span style="color: #136cb2;">Daniel Kwan</span></a></span></b></span><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #424242; font-size: 10pt; line-height: 107%;">, <span class="event-widgetsnominee-name"><b><a href="https://www.imdb.com/name/nm3215397/?ref_=ev_nom"><span style="color: #136cb2;">Daniel Scheinert</span></a><o:p></o:p></b></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm1732981/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Martin McDonagh</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm1128037/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Ruben Östlund</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Steven Spielberg<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/name/nm0276062/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Todd Field</span></b></a><o:p></o:p></p>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjID2TAbqcH2gikQYMCq33DZtOM75eqQPTCZ9I6BZPMLdq9NzucQzc6oeHwWexVe8mFf4oyZ3BEP3H3mqxJ9QqTm7hcu2dMWEsHso5LCTChmJeTBL3HkfLo5exrzFphE_87F3z6lsIKw6tbSVD-fb72vArzoOhLsYq67OO5rvgYGYvRAFrd1sdzZ38X/s260/steve.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="260" data-original-width="194" height="260" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjID2TAbqcH2gikQYMCq33DZtOM75eqQPTCZ9I6BZPMLdq9NzucQzc6oeHwWexVe8mFf4oyZ3BEP3H3mqxJ9QqTm7hcu2dMWEsHso5LCTChmJeTBL3HkfLo5exrzFphE_87F3z6lsIKw6tbSVD-fb72vArzoOhLsYq67OO5rvgYGYvRAFrd1sdzZ38X/s1600/steve.jpeg" width="194" /></a></div><br /><p class="MsoNormal"><b>Favori:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Steven Spielberg</span></b></p>
<p class="MsoNormal">Açıkçası en iyisi değil ama kendi hayatından esinlenen bir
film olması Spielberg’in şansını artırıyor.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/name/nm1732981/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Martin McDonagh</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b><span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #424242; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> </span></b></span><span class="event-widgetsnominee-name"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #424242; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm3453283/?ref_=ev_nom"><span style="color: #136cb2;">Daniel Kwan</span></a></span></b></span><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #424242; font-size: 10pt; line-height: 107%;">, <span class="event-widgetsnominee-name"><b><a href="https://www.imdb.com/name/nm3215397/?ref_=ev_nom"><span style="color: #136cb2;">Daniel Scheinert</span></a><o:p></o:p></b></span></span></p>
<p class="MsoNormal">Belki Toldd Field’i de buraya koyabilirdik.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Steven Spielberg</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal">Yalan yok bu ödülü kazanmasını biraz torpilli olarak ben de
istedim.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <span class="event-widgetsnominee-name"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #424242; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;"><a href="https://www.imdb.com/name/nm3453283/?ref_=ev_nom"><span style="color: #136cb2;">Daniel Kwan</span></a></span></b></span><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #424242; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">, <span class="event-widgetsnominee-name"><b><a href="https://www.imdb.com/name/nm3215397/?ref_=ev_nom"><span style="color: #136cb2;">Daniel Scheinert</span></a></b></span></span></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Orijinal
Senaryo:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><br />
<b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Everything Everywhere All at Once<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt11813216/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Banshees of
Inisherin</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14208870/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Fabelmans</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt7322224/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Triangle of Sadness</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14444726/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Tár</span></b></a><o:p></o:p></p>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcHSDISmW70-6xS-Z4Ws5jDTn3xik5jW7wrl4qmVlzAJ09WTbQhW8oQvxfl35R_sePoeyJLGzVW3VFc3nlW4M61aqEMIApLiND01PkKJjNsmgDCO9TaCAk2Y0GcY5QFaPdI2tMrRQg91U0qT5_AcQeGDCSJxbAsq_vazvZbku_9l07JHUcFdY38Bo8/s277/banshee%202.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="277" data-original-width="182" height="277" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcHSDISmW70-6xS-Z4Ws5jDTn3xik5jW7wrl4qmVlzAJ09WTbQhW8oQvxfl35R_sePoeyJLGzVW3VFc3nlW4M61aqEMIApLiND01PkKJjNsmgDCO9TaCAk2Y0GcY5QFaPdI2tMrRQg91U0qT5_AcQeGDCSJxbAsq_vazvZbku_9l07JHUcFdY38Bo8/s1600/banshee%202.jpeg" width="182" /></a></div><br /><p class="MsoNormal"><br /></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori: </b><a href="https://www.imdb.com/title/tt11813216/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Banshees of
Inisherin</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Konu çok güzel bence senaryo vasat<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt14208870/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Fabelmans</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Orijinal mi emin değilim.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt14444726/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Tár</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Olağanüstü bir senaryo yok ama diyaloglar çok iyi.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<br />
<b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Everything Everywhere All at Once<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal">Yine olağanüstü değil orijinalliği de tartışılır.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Everything Everywhere All at Once</span></b></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Uyarlama
Senaryo:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt11564570/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Glass Onion</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt9051908/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Living</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt13669038/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Women Talking</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Bence banko…<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt11564570/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Glass Onion</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px; text-decoration: none; text-underline: none;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt13669038/?ref_=ev_nom">Women Talking</a> (bence tam ters köşe oldu)</span></b></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Sinematografi:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14176542/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Bardo, False Chronicle of a Handful of Truths</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Empire of Light<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14444726/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Tár</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> All Quiet on the Western Front</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Elvis</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt14176542/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Bardo, False Chronicle of a Handful of Truths</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> All Quiet on the Western Front</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">All Quiet on the Western Front</span></b></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Kurgu:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Everything Everywhere All at Once</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt11813216/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Banshees of
Inisherin</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14444726/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Tár</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Everything Everywhere All at Once</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Elvis</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Everything Everywhere All at Once</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Top Gun’a da hayır demezdim. En azından oscar kazanması
için.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Everything Everywhere All at Once</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Yapım
Tasarımı:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:</b><br />
<b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front<o:p></o:p></span></u></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1630029/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Avatar: The Way of Water</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt10640346/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Babylon</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14208870/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Fabelmans</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> All Quiet on the Western Front</span></u></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Açıkçası buraya The Fabelmans’da olurdu.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt10640346/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Babylon</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> All Quiet on the Western Front</span></u></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">All Quiet on the Western Front</span></u></b></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Kostüm:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt10640346/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Babylon</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Black Panther: Wakanda Forever<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Everything Everywhere All at
Once<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt5151570/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Mrs. Harris Goes to Paris</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZNGRgl0fDLco_Nn5rifqPhtljTkP_5NugfZpGHBwDC5QIz011gJewaQMg1og5J7Ym9P0Yj-2K7Ni2FTSqieIy6xfGzfGqgPtyYDtACRbSnn3nkJv6VqrwE8Qjam9eQADW--rxB9PChvyFFz2wPbztmWuZ0X7vbYrDTImftl3RaSdNLvpCbdmgxgiE/s273/Elvis.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="184" height="273" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZNGRgl0fDLco_Nn5rifqPhtljTkP_5NugfZpGHBwDC5QIz011gJewaQMg1og5J7Ym9P0Yj-2K7Ni2FTSqieIy6xfGzfGqgPtyYDtACRbSnn3nkJv6VqrwE8Qjam9eQADW--rxB9PChvyFFz2wPbztmWuZ0X7vbYrDTImftl3RaSdNLvpCbdmgxgiE/s1600/Elvis.jpeg" width="184" /></a></div><br /><p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Bence ilk sırada değil ama favori gözüküyor.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Black Panther: Wakanda Forever</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt10640346/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Babylon</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Everything Everywhere All at Once</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Black Panther: Wakanda Forever</span></b></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Ses:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1630029/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Avatar: The Way of
Water</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1877830/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Batman</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggDG8PP3UudFspq_XyswAIZwqZRd0ZRj9sN-jkt5J0MojNGNSaUuVRc4M9ac3Al-RM4rA_d8uRJVBAsm7Nf8cbPkkECAhvNW9wBTpw8GC0cKiY4qneyRa_UqzSi4gK3YRQT-9NOxs5bDdNU6so2XwfngBe9tPGju6W0VHNxnXMGH_ux4LoiLeqegSh/s273/top%20gun.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="184" height="273" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggDG8PP3UudFspq_XyswAIZwqZRd0ZRj9sN-jkt5J0MojNGNSaUuVRc4M9ac3Al-RM4rA_d8uRJVBAsm7Nf8cbPkkECAhvNW9wBTpw8GC0cKiY4qneyRa_UqzSi4gK3YRQT-9NOxs5bDdNU6so2XwfngBe9tPGju6W0VHNxnXMGH_ux4LoiLeqegSh/s1600/top%20gun.jpeg" width="184" /></a></div><br /> <p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1877830/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Batman</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Nedense az adaylıklarından biri.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Top Gun: Maverick</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Makyaj ve Saç Tasarımı<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:</b><br />
<b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><span style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: rgba(185, 185, 185, 0.1); float: none; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;">All Quiet on the Western Front</span><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Black Panther: Wakanda Forever</span><o:p></o:p></u></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1877830/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Batman</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt13833688/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Whale</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt13833688/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Whale</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1877830/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Batman</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Bence en güçlü adaylığı<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt3704428/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Elvis</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt13833688/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Whale</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">The Batman’de diyebilirdim.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt13833688/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px; text-decoration: none; text-underline: none;">The Whale</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Orijinal Müzik:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt10640346/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Babylon</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Everything Everywhere
All at Once</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt11813216/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Banshees of
Inisherin</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14208870/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Fabelmans</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt10640346/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Babylon</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt11813216/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Banshees of
Inisherin</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">All Quiet on the Western Front</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi şarkı:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:</b><br />
<b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><span style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: rgba(185, 185, 185, 0.1); float: none; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;">Black Panther: Wakanda Forever</span><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt6710474/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Everything Everywhere All at Once</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt8178634/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">RRR</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt5850650/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Tell It Like a Woman</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Top Gun: Maverick</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Black Panther: Wakanda Forever</span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal">Rihanna cidden fark yaratmış. Filmin en güçlü adaylığı<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Top Gun: Maverick</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Kesinlikle filmin en güçlü adaylığı alırsa Lady Gaga ile
buradan Oscar’ı alacak<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt5850650/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Tell It Like a Woman</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Diğer 2 aday olmasa <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şansı olurmuş.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Black Panther: Wakanda Forever</span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal">En zorlandığım kategorilerden biri. Top Gun’ın <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Oscar alması için Lady Gaga derdim ki cidden
güzel şarkı. Ama Rihanna çok iyi.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;"><a href="https://www.imdb.com/title/tt8178634/?ref_=ev_nom">RRR</a> (hiç beklemiyordum)</span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">--<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Özel Efekt:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1016150/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1630029/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Avatar: The Way of Water</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt9114286/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Black Panther: Wakanda Forever</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1877830/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Batman</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a><o:p></o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifJ3uu53ksD0zonVstJgohw04MB_Ql5lbqPaaM87HCgKq0flZLqqzR2zmFGyFPz2vxsNC2_DYCURWgl29HfWy-874VrTxskAK8SvnI9fAJtPoykQcK8Gk-qA6m2s6fNclv7PbXcUr9uV8XclLKbq5BhXadCcjQyL-3mY6ZKfN7x28tqamY7FesewrA/s269/avatar.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="269" data-original-width="188" height="269" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifJ3uu53ksD0zonVstJgohw04MB_Ql5lbqPaaM87HCgKq0flZLqqzR2zmFGyFPz2vxsNC2_DYCURWgl29HfWy-874VrTxskAK8SvnI9fAJtPoykQcK8Gk-qA6m2s6fNclv7PbXcUr9uV8XclLKbq5BhXadCcjQyL-3mY6ZKfN7x28tqamY7FesewrA/s1600/avatar.jpeg" width="188" /></a></div><br /><p class="MsoNormal"><br /></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1630029/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Avatar: The Way of Water</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Banko<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1745960/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Top Gun: Maverick</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt1877830/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Batman</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt1630029/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Avatar: The Way of Water</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Farklı bir film alması yılın sürprizi olur.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt1630029/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Avatar: The Way of Water</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Belgesel:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt16377920/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">A House Made of
Splinters</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt16377862/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All That Breathes</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt21374850/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All the Beauty and the Bloodshed</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt16227014/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Fire of Love</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt17041964/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Navalny</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt16227014/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Fire of Love</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Netflix desteği var arkasında<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt17041964/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Navalny</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt16377862/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All That Breathes</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt16227014/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Fire of Love</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt17041964/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Navalny</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p>--</p><p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Animasyon<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Guillermo del Toro's Pinocchio</span><o:p></o:p></u></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Marcel the Shell with Shoes On</span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt3915174/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">Puss in Boots: The Last
Wish</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt9288046/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Sea Beast</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt8097030/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Turning Red</span></b></a><o:p></o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj9JBA8gCPH-tw8ywxs5-ewrB8tNLpbF3hj4yC_3GoxtDdQFVWyQ7xp-1xVMkKsMxFSP041EKPD736fYEsTF68IwQSySsSETyE0jh9Xuu95NZH_NuPlei71JUBqRKTQANJvljw5kE_zNdxmG6GHH4I5-CwN5sVCK51zDnZrsMrvk-QSmTtIaEDsrLTs/s275/pino.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="275" data-original-width="183" height="275" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj9JBA8gCPH-tw8ywxs5-ewrB8tNLpbF3hj4yC_3GoxtDdQFVWyQ7xp-1xVMkKsMxFSP041EKPD736fYEsTF68IwQSySsSETyE0jh9Xuu95NZH_NuPlei71JUBqRKTQANJvljw5kE_zNdxmG6GHH4I5-CwN5sVCK51zDnZrsMrvk-QSmTtIaEDsrLTs/s1600/pino.jpeg" width="183" /></a></div><br /><p class="MsoNormal"><br /></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Guillermo del Toro's Pinocchio</span><o:p></o:p></u></b></p>
<p class="MsoNormal">Emek olduğu çok açık ama en iyi mi bilemem. Bence bu senenin
adayları biraz zayıf…<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt8097030/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Turning Red</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt9288046/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Sea Beast</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Guillermo del Toro's Pinocchio</span></u></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">Guillermo del Toro's Pinocchio</span></u></b></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Kısa Animasyon<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><u><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">An Ostrich Told Me the World Is
Fake and I Think I Believe It</span><o:p></o:p></u></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt19781688/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Ice Merchants</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt17663790/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">My Year of Dicks</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt22667880/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Boy, the Mole, the Fox and the Horse</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt20240228/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Flying Sailor</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b><br /></b></p><p class="MsoNormal"><b>Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt22667880/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Boy, the Mole, the Fox and the Horse</span></b></a></p><p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Neredeyse banko.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt19781688/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Ice Merchants</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt20240228/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Flying Sailor</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt22667880/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Boy, the Mole, the Fox and the Horse</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt22667880/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">The Boy, the Mole, the Fox and the Horse</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">---<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Kısa Film:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt14625872/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">An Irish Goodbye</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Ivalu</span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt12566792/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Night Ride</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt20215392/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Pupils</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt22763378/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Red Suitcase</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKtNlLdwIVrDKzKD_X8sLmfWD1_N7WFGuDK9hmsftDqXhtVvysR3HF0Vemcq3a2OGoX21YLH2FX-ppvvUf5otWuCykC88AQxkHqeNMn-j1NYb_em74qQkXmJoJ96ch67YWpNuYES4Nhs8XLvAzuS7TrdsTMIIAk0Cbu4s4-vVsuZrl0z8pdeLkmBW6/s273/pupils.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="184" height="273" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKtNlLdwIVrDKzKD_X8sLmfWD1_N7WFGuDK9hmsftDqXhtVvysR3HF0Vemcq3a2OGoX21YLH2FX-ppvvUf5otWuCykC88AQxkHqeNMn-j1NYb_em74qQkXmJoJ96ch67YWpNuYES4Nhs8XLvAzuS7TrdsTMIIAk0Cbu4s4-vVsuZrl0z8pdeLkmBW6/s1600/pupils.jpeg" width="184" /></a></div><br /><p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt20215392/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Pupils</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt14625872/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">An Irish Goodbye</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt22763378/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Red Suitcase</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt20215392/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Pupils</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Cidden hoş bir yapım.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt14625872/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">An Irish Goodbye</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal">--<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Kısa Belgesel:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt17162620/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Haulout</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt15026956/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">How Do You Measure a Year?</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt20784118/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Stranger at the Gate</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt23628262/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Elephant Whisperers</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt16379454/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Martha Mitchell Effect</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt23628262/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Elephant Whisperers</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt17162620/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Haulout</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt20784118/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Stranger at the Gate</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b>
<a href="https://www.imdb.com/title/tt23628262/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%; text-decoration: none; text-underline: none;">The Elephant Whisperers</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><a href="https://www.imdb.com/title/tt23628262/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px; text-decoration: none; text-underline: none;">The Elephant Whisperers</span></b></a></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p>--</p><p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">En İyi Yabancı Film:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Adaylar:<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">All Quiet on the Western Front</span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt15301048/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Argentina, 1985</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Close</span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt19652910/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Eo</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><a href="https://www.imdb.com/title/tt15109082/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">The Quiet Girl</span></b></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKEPh1rNy6RcP6anmQeDSc6QHNFbwgNmDuhhyFqxQo9aH8Fy70KLV_7QlIuLNg-LhRNHjPrmm5oHbmKGlEJ1sraxKZeIdw4i-I8rXDL814U8bAVxbQdXSYmB5bad5JDk0yN5ntwbiIYUkWps_auPBoxt5G-WXQfSO2Iq2NIDhW7rahr3382NshpHGq/s272/arg.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="272" data-original-width="185" height="272" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKEPh1rNy6RcP6anmQeDSc6QHNFbwgNmDuhhyFqxQo9aH8Fy70KLV_7QlIuLNg-LhRNHjPrmm5oHbmKGlEJ1sraxKZeIdw4i-I8rXDL814U8bAVxbQdXSYmB5bad5JDk0yN5ntwbiIYUkWps_auPBoxt5G-WXQfSO2Iq2NIDhW7rahr3382NshpHGq/s1600/arg.jpeg" width="185" /></a></div><br /><p class="MsoNormal"><br /></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Favori:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> All Quiet on the Western Front</span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal">Açıkçası en zor ödülden biri… 4 filmin şansı var ama en iyi
film dahil çok sayıda adaylık alan bu film sanırım banko. Gerçi her adaylık
ayrı ayrı değerlendiriliyor. Diğerleri kazanabilir mi belli olmaz tabi.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">2.Aday:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> Close</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sürpriz:</b> <a href="https://www.imdb.com/title/tt15301048/?ref_=ev_nom"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;">Argentina, 1985</span></b></a><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal">Eo’da buraya dahil edilebilir.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kişisel Tercihim:</b><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"> All Quiet on the Western Front</span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal">Açıkçası All Quiet on the Western Front olmasa
Argentina 1985 derdim. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kazanan</b>: <o:p></o:p><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 14.266666px;">All Quiet on the Western Front</span></b></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p> </o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p> </o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span class="MsoHyperlink"><b><span face=""Verdana",sans-serif" style="color: #136cb2; font-size: 10pt; line-height: 107%;"><o:p><span style="text-decoration: none;"> </span></o:p></span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p> </o:p></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p></p><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-45851386509533447962022-08-06T17:30:00.004+03:002023-10-21T19:49:03.613+03:00Yeni Platonculuk<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">30.Bölüm: </span></b><span class="Hyperlink3"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;"><b>Yeni
Platonculuk</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><i><span style="font-size: x-small;">www.onurcoban.com</span></i></div><div><i><span style="font-size: x-small;"><br /></span></i></div><div><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><i>Hristiyan Felsefesinin Kökeni<o:p></o:p></i></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3">Felsefe
tarihinin en önemli akımlarından bir olan <b>Yeni
Platonculuk</b>, Platon’un düşüncelerinin geliştirilip <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan</a>lık başta olmak
üzere birçok felsefi ve dini akımı derinden etkileyen bir düşünce sistemidir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Yeni Platonculuk</i></span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"> ismi aslında etkin olduğu
İ.S. 3. Yüzyıldan çok sonraları bu düşünce tarzını açıklayabilmek için
konmuştur. Bu akımın en önemli ismi olan <b>Plotinos</b>
ve diğerleri aslında kendilerini <i>Platoncu</i>
olarak görmekteydiler. Bir önceki bölümde belirtildiği gibi <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un <i>Akademisinin</i> izinden giden filozoflar yüzyıllar içerisinde farklı
görüşleri benimsemişlerdi. Özellikle bir dönem Platonculuk <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Şüpheciliğin</a></b> merkezi haline gelmiştir. Ancak b<a href="http://www.onurcoban.com">i</a>r süre sonra <i>Septiklikten</i> uzaklaşan Platoncular
yeniden etkin olmaya başlamışlardır.</span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhL5k-2-HsL7bQ20qpuGDRNi9469IEjVn1luUTHP2kfdBMLkBd9sqovJk7c8xlX7qlZXzD0kYHpevoRCqa-nBgLAUxq_GtCQTQycNSqmgPm7gQCeN9L9MYnmvhjkyr87NMeKmofw3E6NtdftnP1wPbERu9tXCPk3KR3YhhvyvTqCHcGXF5SenPt7hGv/s227/Plotinos.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="227" data-original-width="190" height="227" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhL5k-2-HsL7bQ20qpuGDRNi9469IEjVn1luUTHP2kfdBMLkBd9sqovJk7c8xlX7qlZXzD0kYHpevoRCqa-nBgLAUxq_GtCQTQycNSqmgPm7gQCeN9L9MYnmvhjkyr87NMeKmofw3E6NtdftnP1wPbERu9tXCPk3KR3YhhvyvTqCHcGXF5SenPt7hGv/s1600/Plotinos.jpg" width="190" /></a></div><p></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"> </span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html" target="_blank">Epikurosçuluk</a></b></span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılık</a></b>’ın etkin olduğu bu dönemde <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Orta Dönem Platoncular</a></b> olarak isimlendirilen filozoflarla birlikte,
<b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html" target="_blank">Yeni Pisagorculuk</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Yeni Aristotelesçilik</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Galen</a></b> gibi hekim filozoflar ortaya
çıkmıştır. Yine bu dönemde <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Yahudilik</a></b>
ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyanlık</a></b> etkin din olmaya
başlamaktaydı.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Tüm
bu akımların etkisiyle özellikle </span><i style="text-indent: 35.4pt;">İskenderiye</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’de
felsefe altın günlerini yaşamaktaydı. Roma İmparatorluğu, Stoacılık konusunda
baskın bir duruş sergilese de zaman zaman farklı görüşler ortaya çıkmakta ancak
kimi zaman da sert bir şekilde bastırılmaktaydı. i.s 204 yılında Mısır’da doğan
</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Plotinos</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, dönemin önemli felsefecisi
olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Ammonius Saccas</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’dan dersler
almıştır. Söylenene göre Saccas, Plotinos’u ilk gördüğünde “işte aradığım adam
bu” demiştir. Saccas’tan eğitimini tamamladıktan sonra Roma İmparatoru </span><i style="text-indent: 35.4pt;">3. Gordiannus</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ile doğru seferine
katılmak istemiştir. Bu sayede İran ve Hindistan felsefelerini inceleyecektir.
Ancak İmparatorun öldürülmesiyle sefer yarıda kalır. Ardından Roma’ya gider ve
orada dersler vermeye başlar. Hatta </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Platonopolis</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
adlı yeni bir felsefi kent kurmayı hayal eder.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Sadece
sözlü derlser veren hiç yazmayan Plotinos’un düşüncelerini öğrencisi </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Porfirios (Porphyrios) </b><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">kaleme alır. Plotinos’un </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Dokuzluklar</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Enneadlar</b><span style="text-indent: 35.4pt;">)
olarak bilinen en önemli kitabı bu şekilde günümüze ulaşır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Plotinos
başta olmak üzere Yeni Platoncu felsefeye bakıldığında günümünüz
Hristiyanlığına benzer çok şey görülebilir. Ancak sanılanın aksine Yeni
Platoncular Hristiyanlıktan değil Hristiyanlık Yeni Platonculuktan
etkilenmiştir. Hristiyanlık 2 yüzyıl daha eski olsa da, düşünce anlamında ilk
yüzyıllar henüz sistemli bir yapıya ulaşmamıştır. İlk dönem H<a href="http://www.onurcoban.com">r</a>istiyan din
adamları daha çok Roma baskısını azaltmaya çalışan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Kilise Babalarıdır</b><span style="text-indent: 35.4pt;">. Oysa Yeni Platonculuk sonrası bu din aynı
zamanda felsefi bir geleneğe de sahip olur. Yüzyıllar sonra </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İslam Felsefesinin</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> de Antik Yunandan
etkilendiği gibi <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan felsefesi </a>de Antik felsefe geleneğine çok şey borçludur.
Hristiyanlığın en önemli isimlerinden </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">AzizAugustinus</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">; Plotinos için “</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Biraz geç
yaşasaydı ve birkaç söz değiştirseydi Hristiyan olacaktı</i><span style="text-indent: 35.4pt;">” der. Ayrıca Vatikan’da
Plotinos’un lahdi bulunur. Bu da Katolik Kilisesi tarafından, pagan olsa da Plotinos’a
önem verildiğini gösterir.</span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWGIinti-FDMUiJxBHMxXGerffTFiDn-moSzeDX4zrHq4K1-HvFOfk-PD8aFkZE-9iPM9SRGL6hylG25GzrqAbktCgTRT63PYq5bCs4zkDXAFvG5h6bITAISVTe0ZOy-zCw3d_FznksfvT0RaOph4neaxc-PcQ0E_Gh58sn0AIYUXpf4OcfOPnPldH/s599/Yeni%20Platonculuk.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="599" data-original-width="599" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWGIinti-FDMUiJxBHMxXGerffTFiDn-moSzeDX4zrHq4K1-HvFOfk-PD8aFkZE-9iPM9SRGL6hylG25GzrqAbktCgTRT63PYq5bCs4zkDXAFvG5h6bITAISVTe0ZOy-zCw3d_FznksfvT0RaOph4neaxc-PcQ0E_Gh58sn0AIYUXpf4OcfOPnPldH/s320/Yeni%20Platonculuk.jpg" width="320" /></a></div><br /><span style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Yeni
Platonculuk bir kurtuluş öğretisidir. Aynı dinlerde olduğu gibi bu dünyada
nasıl yaşamamız ve öbür dünyada nasıl kurtulacağımızı anlatır. Bunu ilahiyattan
çok felsefionurcoban terminoloji ile açıklamaya çalışır. Yeni Platoncular çoğunlukla
pagandır. Ancak görüşleri hem </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Yahudilik</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
hem de </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyanlık</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> için önemliydi.
Elbette sonrasında </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İslam</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> için de.
Plotinos, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Stoacıların</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Epikurosçuların</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> hatalı olduklarını
düşünüyordu. Stoacıların her şeyin Tanrı olduğu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Panteist</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> yapısına ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">materyalist</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
bulduğu <a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikuro</a>s’a karşıydı.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Yeni
Platoncular kurtuluşun Tanrıya ulaşmak olduğunu düşünüyorlardı. Ancak bu çok
zordur. Maddi bedenden ayrılarak <a href="http://www.onurcoban.com">yüce</a> bir varlığa ulaşmak için ahlak ve felsefi
anlamda çok gelişmek gerekirdi. Oldukça disiplinli bir süreç sonunda kişi bir </span><b style="text-indent: 35.4pt;">esrime</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ile kendini aşabilir. Bu esrime
sonucu varlık Tanrıyı hisseder, adeta onu görür.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Meditasyon</i></span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;">, kendinden geçme,
yaratıcıya ulaşma konusu hem tarih boyunca hem de günümüzde kökenlerini buralardan
alır. Kilise öğretileri, çilecilik, İslam Tasavvufu, tarihsel olarak daha eski
olsa da günümüzde popüler olan Nirvana’ya ulaşmak, Budist öğretiler vs…</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Plotinos,
</span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2018/08/pythagoras-pisagor-ve-pythagorascilik.html">Pisagor</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">dan oldukça etkilenmiştir. Ancak o Platon gibi geniş bir
felsefe alanıyla ilgilenmemiştir. O daha çok </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Metafizik</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ile ilgilenir. Ona göre metafiziğin 3 unsuru vardır. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Bir</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tin</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
ve </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Ruh</i><span style="text-indent: 35.4pt;">… Bu sonraki yüzyıllarda Hristiyanlığın
üçleme<a href="http://www.rabiateyze.com">s</a>ine benzese de bazı farklılıklar içerir. </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Bi</b><span style="text-indent: 35.4pt;">r her şeyin en yukarısında bulunan tanrıdır. O tüm varlıkları
aşar. Ona yüklemler yükleyemeyiz. O sınırsız ve sonsuzdur. Ona bütün diyemeyiz.
Çünkü bütünle Bir’e sınır çizmiş oluruz. O her sınırı aşar. Dil ile onu ifade
edemeyiz. Çünkü kelimeler onu anlatmada yetersizdir. Platon’un “<a href="http://www.onurcoban.net">iyi</a>” ideasının
adeta Tanrılaşmış halidir.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Tanrı
nedeni olamayan ilk nedendir. Her şeyi o yaratır. Ancak yaratılan her şeyin
toplamı da değildir. Onlardan bağımsızdır. Bu din felsefesinde </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Panteizm</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi kavramlarla sıklıkla
tartışılan bir konudur. Tanrı varlıklardan aşkındır. Onun ne olduğunu söyleyemeyeceğimiz
için ancak ne olmadığını söyleyebiliriz. Onun varlık olduğunu, düşündüğünü,
istediğini söyleyemeyiz çünkü bu onu hem sınırlar, hem diğer varlıklara
benzetir hem de “aşağı” olan varlıklarla ilişkili olduğunu gösterir. Daha
önceki bazı filozofların da dediği gibi mutlak iyi olan bir şey kötü bir varlıkla
ilişkisi olursa (dokunursa, düşünürse) onun mutlak iyiliği zarar görür. Ancak
bu tam olarak Aristoteles’in her şeyden uzakta duran Tanrısı gibi de değildir.</span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXqf9QNAqvdGrP3_9G0WlIS-hKcNqLnQH4HOawwg8oS5LvMsqFRHoH0wA71Jdyq_fp2blFPH6OhJ94X0KVVsan57-Fdj5tyKaqJUVdTwtEoNxba2fVeLYxEW1g9-nk8zYx8JGJAZd6abmiIu7lZOnaVPeOKEuTwC4XuBE225J2YMFg8REdcktN3JIY/s213/Platon.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="213" data-original-width="200" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXqf9QNAqvdGrP3_9G0WlIS-hKcNqLnQH4HOawwg8oS5LvMsqFRHoH0wA71Jdyq_fp2blFPH6OhJ94X0KVVsan57-Fdj5tyKaqJUVdTwtEoNxba2fVeLYxEW1g9-nk8zYx8JGJAZd6abmiIu7lZOnaVPeOKEuTwC4XuBE225J2YMFg8REdcktN3JIY/s1600/Platon.jpeg" width="200" /></a></div><br /><span style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">İşte
bu noktada özellikle Tanrı yaratırken bunun nasıl olduğuna bir çözüm olarak
Platon’un </span><i style="text-indent: 35.4pt;">idealarından</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> etkilenir.
Platon’un </span><b style="text-indent: 35.4pt;">iyi ideası</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> adeta bir </span><i style="text-indent: 35.4pt;">güneştir</i><span style="text-indent: 35.4pt;">. Onunonurcoban.com ışınları tüm ideaları
aydınlatır. Plotinos ’da bu benzetmeyi kullanır. Var olan her şey adeta bir
güneş olan Tanrı’nın güneş ışıklarından gelir. Nasıl ki güneş ışıkları Güneşe
özdeş değilse Tanrının ışıkları da Tanrıyı tam olarak temsil etmez. Buna “</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Sudur</b><span style="text-indent: 35.4pt;">” denir. (</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Emanation, Türüm</i><span style="text-indent: 35.4pt;">) Var olan her şey Tanrıdan adeta “</span><b style="text-indent: 35.4pt;"><i>taşar</i></b><span style="text-indent: 35.4pt;">”.
Bu taşan şeyler yani </span><i style="text-indent: 35.4pt;">sudur etmek</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
varlığın var olma sebebidir. Ancak bu taşma sırasında Tanrı artmaz, azalmaz.
Onun birliği devam eder. Tanrı için bu taşanların bir önemi yoktur. Ancak </span><i style="text-indent: 35.4pt;">sudur eden</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> varlıklar var olmalarını
Tanrıya borçlu olduklarından ona bağımlıdır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Bu
düşünce ortaçağ boyunca din felsefesini de etkiler. Tanrıya en yakın olanlar
daha değerli ona uzak olanlar daha değersizdir. </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Farabi</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi filozoflar </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Bir</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’i
inceler. Bir isimlendirilmesinin kökenleri de elbette </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2018/08/pythagoras-pisagor-ve-pythagorascilik.html">Pythagoras</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’tır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><b>Zihin</b></span><span class="Hyperlink3"> veya <i>Nous</i>,
Birden sonra gelir. Nous adeta bir ışıktır. Biri varlık olarak sınırlandıramadığımız
için ayrıca ilk varlıktır. Zihin Platon’un ideaları gibidir. Ancak bu idealar
Tanrının zihnidir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><b>Ruh</b></span><span class="Hyperlink3">, Nous’dan türer. Bu hiyerarşide daha aşağılarda
olmasına neden olur. Maddi olmasa da maddi ile ilişkisi nedeniyle bir köprü
gibidir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><b>Madde</b></span><span class="Hyperlink3"> en aşağıda bulunur Maddi olduğu için kusurlu ve
kötü olsa da Platon gibi onu değersiz kabul etmez. Sonuçta Birden gelen bir hiyerarşiyi
gözler önüne sermesi bakımından bir güzelliği vardır. Bunu sanat anlayışında da
gösterir. Platon sanatı, örneğin resmi değersiz bulur. Çünkü gerçek olan masa
ideasıysa, masa adeta bir gölgedir. Masanın resmi ise gölgenin gölgesidir. Oysa
Yeni Platoncular için her ne kadar gölge de olsa, içinde gölge ideasının
yansıması vardır. Değeri az olabilir ama değersiz değildir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Plotinos’dan
sonra Yeni Platonculuk etkisini kaybetmez. Onun öğrencileri olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Amelius</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Porfirios</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> önemlidir. Porfirios Dokuzlukların kaleme alınmasına
yardım etmesiyle dikkat çeker. Ayrıca </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İslam
Felsefesinin</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> temel kaynak kitap olarak kullandığı </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İsaguci</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’nin yazarıdır. Bu kitap Aristoteles </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Mantık</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’ına bir giriş kitabıdır ve yüzyıllarca Ortadoğu’nun en
önemli kitaplarından biri olmuştur. Bu kitabı filozof </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html" target="_blank">Boethius</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> Latinceye çevirmiş ve <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesinde</a> </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tümeller sorununun</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> en önemli
eserlerinden biri olmuştur.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"><b>İamblichus</b></span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"> (İamblichos) İ.S. 245-330
yılları arasında yaşamıştır. Plotinos ve hocası Porfirios’un aksine o, dini
felsefenin üstüne koyar. <b>Proclos</b> da
teolojinin önemli olduğunu ve bazı sayı gibi mistik şeylerin Tanrıya ulaşmaya
yardımcı olduğunu söyler. Plotinos her şeyden önce akılcı antik yunan felsefe
sistemini temsil eder. Ancak İamblichos’dan sonra Suriye taraflarında ki Yeni
Platonculuk dogmatik dinlere benzemeye başlar.www.onurcoban.com</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Zamanla
Platon’un Atina’daki </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Akademisi</i><span style="text-indent: 35.4pt;">,
İskenderiye ile birlikte Yeni Patonculuğun en önemli yerlerinden biri olur. İlk
yeni Platoncu başkan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Atinalı Plutarkhos</b><span style="text-indent: 35.4pt;">,
</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Proclos</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Syrianus</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Damascius</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> bu
filozoflara örnektir. İmparator </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Jüstinyen</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
Platondan beri devam eden Akademiyi 529 da kapatmasıyla bu anlayış sona erer.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Proclos</b></span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;">, Platon’un eserlerinin gizli anlamları olduğunu
ve bunu ancak kendini geliştiren filozofların anlayabileceğini söyler. Yazdığı <i>Teolojinin Unsurları</i> (<i>Saf iyi Üzerine, Liber de causis</i>) adlı
eser birçok İslam Filozofu tarafından hatalı bir şekilde Aristoteles’in
sanılmış, yine <b>Usulucya</b> olarak
bilinen ve <i>Enneadlar</i>dan etkilenerek yazılan
eser de aynı kaderi paylaşmıştır. Proclos’un eserini Liber de Causis adıyla Latinceye
çeviren <b>Cremonalı Gerard</b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/10/aquinolu-thomas.html">Aziz Thomas</a></b> bu gerçeği ortaya
koymuşlardır. Hatalı da olsa Proclos, İslam dünyasında felsefeyi etkilemiş,
hatta Aristo ve Platon arasında bir uzlaşı çabasına konu olmuştur.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">İskenderiye’de
ise </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hierocles</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hermeias</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve oğlu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Ammonius</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
isimleri önemlidir. Müslümanların İskenderiye’yi fethetmesi sırasında okulun başında
</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Stephanus</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> yer alır. Fetih sonrası
okul kapatılır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Atina
Okulu gizemciliğe ve dine daha önem verirken İskenderiye okulu bilime daha
dazla önem verir.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Yukarda
sayılan isimler dışında </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Chrysaorinus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">,
</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Gedalius</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Dexippus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Sallustius</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İsodorus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hypatia</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Larissalı Domnius</b><span style="text-indent: 35.4pt;">,
</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Marinus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Olympiodorus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Simplicius </b><span style="text-indent: 35.4pt;">gibi
isimler vardır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span class="Hyperlink3" style="text-indent: 35.4pt;">Ayrıca
Hristiyan olmakla birlikte Yeni Platoncu izler taşıyan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/boethius.html" target="_blank">Boethius</a></b> ve </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Gramerci Yahya</b></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"> olarak bilinen <b>Johannes Philoponus (Yahya En-Nahvi)</b> bu
dönemin ünlü ismidir.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Yeni Platonculuk, önce </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Gnostikler</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> daha sonra da Hristiyanlıkla mücadele etmiştir. Ancak
Katolik Kilisesinin güçlenmesi ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html" target="_blank">PatristikHristiyan Felsefe</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">sinin oluşmasıyla güç kaybetmiştir. Zamanla kendi
görüşleri Patristik felsefe ile kaynaşmıştır. Platon’un yüzlerce yıllık
geleneği bu sayede daha dinsel bir anlayışla ele alınmıştır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Dönemde
yükselişe geçen ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">gizemci</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> bir
ezoterik anlayış olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Occultism</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Okültizm</b><span style="text-indent: 35.4pt;">)</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Aedesius</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
gibi Yeni Platonculuğa yakın isimlerle etkileşim halindedir. Gerçek ve açık
anlayışın ardındaki sırları bulmaya çalışan bunu da büyü gibi unsurların
kullanılmasıylaonurcoban yapan okültist isimlerden </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Sosipatra</b><span style="text-indent: 35.4pt;">,
</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Maximus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Heraiscus</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Asclepiades</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Yeni Platoncularla çağdaştır. Eski mistik
</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Pisagorculuk</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi ezoterik unsurlar
Yeni Platonculuk ’ta da vardır. Söylenen göre </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Ammonius Saccas</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> dan öğrendiği gizli unsurları </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Plotinos</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> herkese anlatmamıştır. Bu aynı Pythagoras’ın öğrencilerine
uyguladığı üstat öğrenci sırrı anlayışına benzer.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="font-family: inherit;"><span style="text-align: left;">Plotinos
her ne kadar Yunan adı taşısa da aslen Mısırlıdır. Diğer Yeni Platoncularda
çoğunlukla Ortadoğu kökenlidir. Ancak düşünce tarzı bakımında Yeni Platonculuk
Antik Yunan Felsefesin devamı gibidir. Bu nedenle Antik Dünyanın son felsefesi
olarak görülür. Bundan sonra dinin daha ön plana geçtiği Ortaçağ felsefesi
başlayacaktır.</span> </span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-90467857852599606272022-07-24T22:33:00.007+03:002023-06-17T22:47:05.516+03:00Orta Platonculuk ve Dönemin Diğer Akımları<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">29.Bölüm: </span></b><b><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;">Orta Platonculuk ve Dönemin Diğer Akımları :Yeni
</span></b><span class="Yok"><b><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;">Pythagorasçılık</span></b></span><b><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;">, Yeni
Aristotelesçilik, Yahudi-Platoncu Sentez, Galen vs) </span></b><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><i><span style="font-size: x-small;">www.onurcoban.com</span></i></div><div><i><span style="font-size: x-small;"><br /></span></i></div><div><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><i><span style="mso-ansi-language: TR;">Platonculuğun izleri…<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="text-indent: 35.4pt;">İ.Ö. 1 yüzyıl ile İ.S 3.
Yüzyıl arasında Platon’un görece etkin olduğu döneme </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Orta Platonculuk</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Orta Geç
Dönem Platonculuk</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> veya </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Geç Dönem
Platonculuk</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> adı verilir. Dönemin baskın felsefesi </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Stoacılık</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> olmakla birlikte </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Akademi</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
kaynaklı </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Kuşkuculuk</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Epikurosçuluk</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> hala önemlidir. Ayrıca
Roma’nın İmparatorluk çağında Ortadoğu kaynaklı dinler de etkisini göstermeye
başlamıştır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span><span style="text-indent: 35.4pt;">O dönemde kadim bir din
olan </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Yahudilik</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, Platoncu bazı
filozoflar ile felsefe ve dinde adeta bir sentez kurulmasına neden olmuştur.
Ayrıca yeni ortaya çıkan </span><i style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyanlık</a></i><span style="text-indent: 35.4pt;">
da yavaş yavaş din ve düşünce alanında yayılmaya başlamıştır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Aynı dönemde
Aristotelesçi filozoflar, izinden gittikleri </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Aristoteles</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’in eserlerini yorumlamaya devam edecekler ancak
etkileri daha az olacaktır. </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Pisagor</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un
izinden giden </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Yeni Pythagorasçılar</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
ise adeta </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Yeni Platonculuğun</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
habercisi olacaklardır. Bu farklı ak<a href="http://www.onurcoban.net">ı</a>mların bir arada olduğu dönemde </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Galen</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi Romalı hekim filozoflar, Kiliseden
oldukça farklı düşünceleri ile </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Gnostik</b><span style="text-indent: 35.4pt;">ler,
Kuşkuculuktan uzaklaşarak yeniden dogmatik felsefeye dönen </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Platoncular</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> etkin olacaklardır. Ayrıca Yahudilik kökenli düşünce
geleneği de filozoflar arasında kendisine yer bulmaya başlayacaktır.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Antik çağın en önemli
akımlarından biri olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2018/08/pythagoras-pisagor-ve-pythagorascilik.html">Pythagorasçılık</a></b>
(<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Pisagorculuk</i>) üstat olarak görülen <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Pythagoras</i>’ın (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Pisagor</i>’un) düşüncelerini içeren yarı mistik yarı felsefi bir
düşünce geleneğiydi. Önceki bölümlerde belirtildiği gibi Pythagoras’ın
felsefesi başta <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b> olmak üzere
kendisinden sonra gelen birçok filozofu derinden etkilemişti.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTTyaOXiiGs-kJt77tyEdRfRWZoK70DHB4_LWUPwXr63xtIxuBbXrpt6tPe7Bf2ZztG9wdzgrnFNpF2izD5l6ma7GXtwK73qhouTahbumYVsL-BFT7Lx_JZ1GeTbLQBc6EbQux0Cg3iLuESmlz3HN7UhVP5OS48_OtXpLtFM7KzPSeej2aCHpefP2E/s213/Platon.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="213" data-original-width="200" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTTyaOXiiGs-kJt77tyEdRfRWZoK70DHB4_LWUPwXr63xtIxuBbXrpt6tPe7Bf2ZztG9wdzgrnFNpF2izD5l6ma7GXtwK73qhouTahbumYVsL-BFT7Lx_JZ1GeTbLQBc6EbQux0Cg3iLuESmlz3HN7UhVP5OS48_OtXpLtFM7KzPSeej2aCHpefP2E/s1600/Platon.jpeg" width="200" /></a></div><br /><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Arada geçen yüzyıllar
boyunca Platon etkisiyle bu düşünceler dolaylı olarak varlığını korusa da, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Septikler</a></b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html" target="_blank">Stoacılar</a></b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html" target="_blank">Epikurosçuların</a></b>
daha ön plana geçmesiyle bir süre geri planda kalmıştır. Adeta Roma’nın resmi
felsefesi olan Stoacılığın baskı olduğu bir dönemde yaklaşık M.Ö 1. Yüzyılda
Pisagorculuk yeniden hatırlandı.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Yeni Pisagorculuk</span></b><span style="mso-ansi-language: TR;"> denilen bu dönem görece etkili olmasa da
kendisinden sonra gelecek olan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Yeni
Platonculuğu</i> oldukça fazla etkiledi. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Plotinos</b>’un
ileriki yüzyılda hem felsefeyi hem de dolaylı olarak Hristiyanlığı etkilediği
düşünülürse, durumun önemi daha iyi anlaşılır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Yeni Pythagorasçılık,
genel olarak varlıkların en tepesine <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tanrı</i>’yı
koyarlar. Onlar için ikinci sırada <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Akıl</i>
daha sonra da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ruh</i> yeralır. Bu
sıralama ileride Yeni Platonculuk’da daha detaylı görülecektir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Orta dönem Platonculukla</span></i><span style="mso-ansi-language: TR;"> kimi zaman iç içe geçen bu düşünce akımının ilk
temsilcisi <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b>’nun da yakın
arkadaşı olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Nigidius Figulus</b>’tur.
Figulus, Stoacılık ile Pisagorculuğun unsurlarını bir araya getirmeye çalıştı.
Bu nedenle kendi çağında da oldukça eleştirilmişti.Onurcoban Senatör ve Praetor olarak
Roma Cumhuriyetinde önemli bir siyasi figürdü. Ancak Sezar’ın tek adam haline
gelmesi ile muhalif olan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Cicero</i>, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Varro</i> ve <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Figulus</i> gözden düştü.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Tyanalı Apollonius</span></b><span style="mso-ansi-language: TR;"> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Apollonios</i>)
ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Gadesli Moderatus</b> diğer önemli
Yeni Pisagorcu düşünürlerdir. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Apollonios,</i>
İ.Ö 3. - İ.S 97 yılları arası yaşayan ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hz.İsa</a></b> ile aynı dönemde yaşaması bakımından da önemli bir isimdir. Hz. İsa ile
benzer bir yaşam ve mucizelere sahip olduğunun belirtilmesi uzun süre bu iki
kişinin aynı kişi mi olduğu sorusunu sordurmuştur. İtalya’dan Kuzey Afrika’ya, Ortadoğu’dan
Hindistan’a kadar değişik coğrafyaları gezmiş olan bu filozof, hem 4. Yüzyılda
Roma’da hem de çok uzun yıllar sonra <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Aydınlanma çağı</i></b>nda Hristiyanlığa
karşı bir figür olarak kullanılmıştır. Ortaçağda ise bu söylentiler nedeniyle Kilise
tarafından adeta istenmeyen adam ilan edilmiş ve izleri silinmeye
çalışılmıştır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Apamealı
Numenius</b> ise Mısır ve Hint gibi doğu düşünce geleneği ile <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Yahudi</b> inancının Platon felsefesi ile
bağlantısını kurmaya çabalar. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Platon</b>’u
“<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Yunanca konuşan bir Musa</i>” olarak
tarif eden bu düşünür, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Eski Ahit</i> veya
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tevrat</i>’ın Platon’un görüşlerine
uyumlu olduğunu söyleyerek ileriki yıllarda hem <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesi</a></b>n<a href="http://www.onurcoban.com">i</a>n hem de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İslam
Felsefesi</b>nin yapacağı Antik Yunan düşünce geleneği ile uyum sağlamanın ilk
izlerini gösterir. Aynı şekilde Orta Platoncu dönemin önemli düşünürü <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Yahudi Phio</i> da buna örnektir.<o:p></o:p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Numenius, en üste <i style="mso-bidi-font-style: normal;">En yüksek Tanrı</i> var olduğunu kabul eder.
Ancak onun altında da ikinci bir Tanrı olduğunu bunu adeta Platon’un yaratıcı
Tanrısı <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Demiurgos</b> ’un olduğunu
belirtir. Bu görüş ilerleyen yüzyıllarda kendisine farklı akımlarda taraftar
bulacaktır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwEOgPC3qCSrxqAxLZhm0p1IwuBYoEcogzViQJF6h-oCZrVKh5xcQlzb4RzUeutUjUh0SxIql9U9pB5djMd0l9FsPYn0Ut6EuS_f5txd5ywpUgv6qV-9nt9BEaQTG_jfhX8vCqSaPH3_ldfIyf4R8j1QqoUbelnk5yGK9AnP9_7-rIJ45n9Zcn8GK0/s1606/Aristotle.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1606" data-original-width="1200" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwEOgPC3qCSrxqAxLZhm0p1IwuBYoEcogzViQJF6h-oCZrVKh5xcQlzb4RzUeutUjUh0SxIql9U9pB5djMd0l9FsPYn0Ut6EuS_f5txd5ywpUgv6qV-9nt9BEaQTG_jfhX8vCqSaPH3_ldfIyf4R8j1QqoUbelnk5yGK9AnP9_7-rIJ45n9Zcn8GK0/s320/Aristotle.jpg" width="239" /></a></div><br /><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Görüldüğü gibi
Stoacılığın baskın olduğu bir çağda Hristiyanlığın da yavaş yavaş yükselişe
geçmesiyle düşünce akımlarında değişiklikler olmaktadır. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Yeni Aristotelesçilik</b> olarak da isimlendirilen ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’in izinden giden geç dönem
bazı filozoflar da vardır. Aristoteles’in tüm eserlerini ilk kez belli bir
sıraya sokan ve günümüze ulaşmasına yardım eden <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Rodoslu Andronikos</b> ve önemli Aristoteles yorumcusu olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Afrodisiaslı İskender</b> (Aleksandros /
İskender Afrodisi) Lise’nin görüşlerini savunmaya devam ederler. Ancak Afrodisiaslı
İskender özellikle Tanrı hakkındaki görüşleriyle Aristoteles’ten ayrılarak Yeni
Platoncu Plotinos’a yön verir. Afrodisiaslı İskender’in hocası olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Messeneli Aristocles</b> de bu dönemin
isimlerinden biridir.<o:p></o:p></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Dönemin önemli
düşünürlerinin birçoğu ise <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Platoncu</i>
olarak kendilerini ifade ederler. Ancak daha önceki bölümlerde belirtildiği
gibi Platon’un kurduğu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Akademi</b> onun
görüşlerini savunsa da dönem dönem farklı akımların etkisine de girmiştir.
Bunların en önemlileri <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Kuşkuculuktur</a></b>.
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Septisizm</i> olarak ifade de edilen bu
dönemde Akademi adeta Şüphecilerin merkezi haline gelmiştir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Ancak ilerleyen
yüzyıllarda </span><span class="Hyperlink1"><span style="mso-ansi-language: TR; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";">Askalon</span></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span class="Yok"><span dir="RTL" face=""Arial Unicode MS",sans-serif" lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: TR;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>’</span></span><span class="Hyperlink1"><span style="mso-ansi-language: TR; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";">lu Antiokhos</span></span><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"> o dönemde baskın olan
Stoacılığın da etkisiyle Akademiyi yeniden kuşkuculuktan uzaklaştırmıştır. Bu
duruma <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b> ve yine bir akademi
üyesi olan </span></span><span class="Hyperlink1"><span style="mso-ansi-language: TR; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS";">Ainesidemos </span></span><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">şiddetle karşı çıkar.
Ainesidemos için bu yeni düşünce </span></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span class="Yok"><span dir="RTL" face=""Arial Unicode MS",sans-serif" lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: TR;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>“</span></span><span class="Yok"><i><span style="mso-ansi-language: TR;">Stoacılıkla dövüşen bir Stoacılıktır</span></i></span><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">” Bu karşı çıkışı nedeniyle
Ainesidemos okuldan ayrılmış ve İskenderiye</span></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span class="Yok"><span dir="RTL" face=""Arial Unicode MS",sans-serif" lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: TR;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>’</span></span><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">ye giderek <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Son Dönem Septikliğini</i>
kurmuştur.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">Bu
dönemden sonraki Platonculara <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Orta Dönem,
Orta Geç Dönem veya Geç Dönem Platonculuk</i> adı verilir. Dönemin baskın anlayışı
hala Stoacılık olsa da Yeni Platonculuğun habercisi olan bu dönem önemlidir.
Ancak nedense Felsefe Tarihlerinde bu 1-2 yüzyıllık zaman dilimi atlanır.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCKOLyg8tCzfF7eeARuss3twJqJZcsGtk0zH0LtxQZgHHeVCLWfNtqT25QgoaXDsAl4dYKYX9WDryhr7OlrKWAuEBNibF7RgRdoHmce0Ow3nS0pnpTUAd3c9-rlk-dgNwrUFnXLnYtdDLtrWaeCJQ13NAWBjNPYAlkLQX2aGKpc1xlAYEyVhEFlJQs/s614/Philon.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="499" data-original-width="614" height="260" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCKOLyg8tCzfF7eeARuss3twJqJZcsGtk0zH0LtxQZgHHeVCLWfNtqT25QgoaXDsAl4dYKYX9WDryhr7OlrKWAuEBNibF7RgRdoHmce0Ow3nS0pnpTUAd3c9-rlk-dgNwrUFnXLnYtdDLtrWaeCJQ13NAWBjNPYAlkLQX2aGKpc1xlAYEyVhEFlJQs/s320/Philon.jpeg" width="320" /></a></div><br /><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3">Dönemin
en önemli ismi <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Yahudi Philon (Filon,
Philo) </b>’dur. İskenderiyeli Philon olarak da bilinen bu düşünür İ.Ö. 25- İ.S
45 yılları arasında yaşamıştır. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Numenius</i>
gibi o da Yahudi inancı ile Platon’un görüşlerini uzlaştırmaya çalışmıştır.
Philon için din (Yahudilik) felsefeden daha üstündür ancak Yunan temelli
felsefe de benzer şeyler söylemesiyle önemlidir. Her ikisinin de benzer olması
ikisinde aynı kaynağa ya<a href="http://www.onurcoban.com">n</a>i Yahudi Tanrısına dayanmasının bir sonucudur. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hz. Musa</b>’nın vahiy yoluyla edindiği
bilgilere <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html" target="_blank">Platon</a></b> akıl yoluyla
ulaşmıştır. Ancak bu akıl da Tanrının bir yaratımıdır. Bu nedenle benzerlik
vardır. Bu görüş Din ve Felsefeyi uzlaştırma açısından önemlidir. Bu uzlaştırma
çabası ilerleyen yüzyıllarda hem <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">HristiyanFelsefesi</a></b> (<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/06/augustinus.html">Aziz Augustinus</a></b>) hem
de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İslam Felsefesi</b> (<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbni Sina, Farabi</b>) de de taraftar
bulacaktır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Philon</span></i></span><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"> için, Platon’un dediği gibi, fiziki evren
ideaların, Tanrısal aklın bir kopyasıdır. Ona göre Tanrı evreni yaratmıştır ve
bu yaratım sırasında tüm madde kullanıldığından evren tektir.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">Ancak
Tanrı veya onun yarattığı <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tanrısal akıl</i>
madde ile ilişkili olmamalıdır. Eğer olursa onun mükemmelliği zarar görür. Bu
durumu şöyle açıklar. Tanrı ve Tanrısal akıl, fiziki madde dünyası ile aracı
kullanarak ilişkiye girer. Yahudilerin melek, Yunanlıların daimonları gibi bu
aracılar ile yaratım süreci işler. Ancak bu aracıların varlığı evrende kötülüğün
de olmasına neden olmuştur. Bu görüş kısmen Platon’un <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Timaios</i>’unda ve <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tevrat</i>’ta
bulunur.<o:p></o:p></span></span><span style="text-align: left;"><span style="color: white;">www.onurcoban.com</span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">İs.
50-120 yılları arasında yaşayan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Plutarkhos
(</b>Plutarhos) özellikle “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Paralel
Hayatlar</i>” adlı kitabı ile bilinir. Bu kitabı günümüze eksik olarak
ulaşmıştır. Bu kitapta Yunan ve Roma’nın önemli kişilerinin hayatını paralel
bir şekilde inceler. Plutarkhos bütün dinlerin aslında aynı olduğunu,onurcoban.com aynı
Tanrıya inanıldığını belirtir. Gerek Yunan, Gerek Mısır gerekse Yahudilik
aslında benzerlikler gösterir. Sonraki yüzyıllarda Din eleştirisi için
kullanılan bu düşünceyi, Dini ve felsefenin uyumunu savunmak için kullanır. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">Ona
göre Tanrı her şeyin en üstünde yer alır. Dünyadaki kötülüklerin kaynağı olarak
Tanrıyı görmek Tanrı kavramına aykırıdır. Ona göre bu kötülüklerin nedeni yine
aracı varlıklardır. Ayrıca kötülük kaynağı olan iyiliğin zıttı bir evren ruhunun
var olduğunu söyler.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">İ.S.
2. Yüzyılda yaşayan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Albinus</b>, en
üstte bulunan Tanrı’nın evreni doğrudan yaratmadığını belirtir. Ona göre evren,
Tanrı’nın “kendi düşüncesini düşünmesi” sırasında var olmuştur. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Aristoteles</i> ve <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Platon</i>’un Tanrı anlayışının bir sentezi olan bu düşünceye göre,
Aristoteles’in “kendisinden başka şeyi düşünmeyen” Tanrısı ve Platon’un <i style="mso-bidi-font-style: normal;">idealarının</i> birleşimi ile evren
yaratılmıştır.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-ansi-language: TR;">Apuleius</span></b></span><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Herodes
Atticus</b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Aulus Gellius</b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Surlu Maximus</b> diğer geç dönem Platoncu
filozoflardır. Ayrıca daha sonraki zamanda Yeni Platonculuğu kuran Plotinos’un
hocası <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ammonius Saccas</b>’da hem
Platoncu hem de Yeni Platonculuk içinde değerlendirilebilir.</span></span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> Onun bir başka
öğrencisi </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Pagan Origen</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (Diğer ünlü </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Origen</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ile karıştırılmaması gerekir) ve
</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Cassius Longinus</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> diğer Platoncu
isimlerdir.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgByegdtX2Oy1fyKlrqODxBhry2ONhByKuTTOlz-kBYeM6ihQf9miUOD7caowg7bZ9ZKo6wGTcCBvCijrrnbgP8U71666cK5aVtM_O4k-8jmcBQtBniE9PLlnjP4ag8g9ID02IRJt9aH8rFca2yNC9rfvMgsy9PgnxPWEZTJv7EmTcCTl8fF49FdB4o/s802/Galen.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="802" data-original-width="640" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgByegdtX2Oy1fyKlrqODxBhry2ONhByKuTTOlz-kBYeM6ihQf9miUOD7caowg7bZ9ZKo6wGTcCBvCijrrnbgP8U71666cK5aVtM_O4k-8jmcBQtBniE9PLlnjP4ag8g9ID02IRJt9aH8rFca2yNC9rfvMgsy9PgnxPWEZTJv7EmTcCTl8fF49FdB4o/s320/Galen.jpg" width="255" /></a></div><br /><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3">Bu
dönemde önemli düşünürlerin bir kısmı ise aynı zamanda <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tıp</i> uzmanı olan hekimlerdir. Birçok <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hekim</b> aynı zamanda felsefe ile uğraşmış bu bakımdan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">İbni Sina</b> gibi İslam Tıp ve Filozof
uzmanlarını etkilemişlerdir. Bunların en önemlisi olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Galen</b> (Galenos) İslam Dünyasında <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Calinus</i> ismiyle bilinir. Bergamalı olan Galen, gladyatörlerden
imparatorlara kadar geniş bir hasta grubuna bakmıştır. Tıp alanında <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ahlat-ı erbaa</i> olarak bilinen
hastalıkların vücuttaki dört sıvı (kan, balgam, safra, kara safra) kökenli
olduğu teorisini geliştirmiştir. Hristiyan olmasa da görüşleri Kilise ile
uyumlu olması nedeniyle Kilise tarafından ileriki yüzyıllarda savunulan bir
isim olmuştur. Galen tek tanrı inancına uzak olmamakla birlikte daha çok
Platon’un m<a href="http://www.rabiateyze.com">i</a>mar Tanrısını savunmuştur. Ancak Ahlak alanında hem Hristiyan hem
de sonraki yüzyıllarda İslam Filozofları içersin de destek bulmuştur. Özellikle
hekim de olan İslam Filozofları Galen’e büyük önem vermiştir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;">Görüldüğü
gibi bu dönemde birçok felsefi düşünce bir arada var olmuştur. Ancak
Hristiyanlığın güç kazanmasından önce Yeni Platonculuk felsefe tarihinde öne
çıkmıştır.<o:p></o:p></span></span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><br /></span></span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"><span style="mso-ansi-language: TR;"><br /></span></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink3"></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p><i><span style="font-size: x-small;"></span></i></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-2221906073391982332022-02-13T17:43:00.002+03:002022-07-24T22:53:56.664+03:00Cicero<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">28.Bölüm: </span></b><span class="Yok"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><b>Cicero</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><i><span style="font-size: x-small;">www.onurcoban.com</span></i></div><div><i><span style="font-size: x-small;"><br /></span></i></div><div><p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><i>Roma’nın eklektik
felsefesi</i><i style="text-indent: 35.4pt;"> </i></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Roma
tarihinde önemli bir yeri olan <b>Cicero</b>,
siyasetten edebiyata kadar çeşitli alanlarda çalışmalar yapmış önemli bir
devlet adamıdır. O, sadece Cumhuriyetten İmparatorluğa geçilirken yaşanan
çalkantılı bir dönemde Roma’nın kaderinde etkili bir rol oynamamış, aynı
zamanda felsefe alanında da yetkin eserler vermiştir. Bu açıdan hem siyasi hem
de felsefe tarihinde önemli bir figürdür. <o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"><i>Marcus Tullius Cicero</i></span><span class="Yok">, M.Ö. 106-43 yılları arasında
yaşamıştır. Bu dönem güçlü bir Cumhuriyet olan Roma’nın bir imparatorluğa
evrildiği ve iç çekişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Varlıklı bir ailede doğan
Cicero oldukça iyi bir eğitim alır. İleride felsefesine etki edeceği <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacı</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html" target="_blank">Epikurosçu</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Septik</a></b>
Akademi filozoflarından dersler alır. Felsefenin dışında hukuk ve hatiplik
konularında da eğitilir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjvVx3xVEKJ2hUuqHlnSJEwgH4WnrFlxPr_bH9H1X9Nslp3P4naHKa8nhzg7MB9vyplMepoMlh-cgbJSFbd58gSiKslxCIYNC0526gpCiK0hpmdMoNw1wB0O1pb7_zLsJHNos6aWgLiZclkh4kJbaL_kHP6Qf-VtJpAGTcP1U94z5Byp2BdjgG1_wXk=s510" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="300" data-original-width="510" height="188" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjvVx3xVEKJ2hUuqHlnSJEwgH4WnrFlxPr_bH9H1X9Nslp3P4naHKa8nhzg7MB9vyplMepoMlh-cgbJSFbd58gSiKslxCIYNC0526gpCiK0hpmdMoNw1wB0O1pb7_zLsJHNos6aWgLiZclkh4kJbaL_kHP6Qf-VtJpAGTcP1U94z5Byp2BdjgG1_wXk=s320" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><br /><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Bir süre
avukatlık yapan Cicero, hatiplik yeteneği ile dikkat çekerek hızlıca yükselir.
Henüz genç yaşındayken diktatör <i>Sulla</i>’nın
tepkisini çeker. Artan baskılar sonucu Roma’dan ayrılarak At<a href="http://www.onurcoban.com">i</a>na’ya gider.
Burada Akademinin başındaki </span><span class="Hyperlink1"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Antiokhos</a></b></span><span class="Yok"> dan, epikurosçu </span><span class="Hyperlink1"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html" target="_blank">Sidonlu Zenon</a></b></span><span class="Yok">’dan dersler alır. Ardından Rodos’da Stoacı <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Posidonius</a></b>
derslerine girer. Ayrıca daha sonraki yıllarda </span><span class="Hyperlink1"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Paidros</a></b></span><span class="Hyperlink3"> </span><span class="Yok"><i>(Phaedrus), </i></span><span class="Hyperlink1"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Larissalı Philon</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Diodotos</a></b> gibi farklı görüşlerdeki filozofların
öğrencisi olmuştur. Yakın arkadaşı </span><span class="Yok"><b><o:p></o:p></b></span><b style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-indent: 47.2px;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html">Nigidius Figulus</a> </b><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-indent: 47.2px;"><i><a href="https://www.onurcoban.com/2022/07/orta-platonculuk-ve-donemin-diger-akmlar.html" target="_blank">Orta Dönem Platonculuğun</a></i> önemli isimlerinden biridir.</span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Sulla’nın
ölümü ardından 2 yıl süren bu eğitimini tamamlar ve Roma ya geri döner. Cumhuriyete
bağlı olan Cicero bu dönemdewww.onurcoban.com devlet içinde görev almaya başlar. Sonunda <i>Consul</i> olur. Bu sırada consul olmak
isteyen <i>Lucius Sergius Catilina</i>
silahlı bir girişim dener. Ona karşı yapmış olduğu konuşma ile Cicero bu
girişimi önlediği gibi “Vatanın babası” unvanı kazanır. <o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Ardından
Catilina’nın sorgulanmadan öldürülmesi emrini verir. Ancak bir süre sonra
iktidarı ele geçiren <i>Pompeius</i>, <i>Crassus</i> ve <i>Caesar</i> ilk <i>triumvirliği</i>
(Üçlü yönetim) kurar. Bu yönetimin çıkardığı bir senato kararı ile yargılamadan
ölüm cezasını verenlere sürgün cezası verilir. Açıkça Cicero için hazırlanan bu
kanunla sürgüne gönderilir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Sürgün
sonrası af edilerek yeniden Roma’ya geri döner. Bu dönemde Üçlü Yönetim altında
görevler alsa da inanmadığı bu siyasi ortamdan uzaklaşmak ister. Siyasetten
uzak kaldığı bu dönemde felsefeye yönelir ve bu alanda eserler yazar. <o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Sezar’ın
üçlü yönetimi yıkıp tek adam haline gelmesi ve ömür boyu yönetimi ele geçirmesi
bu dönemde gerçekleşi<a href="http://www.onurcoban.com">r</a>. Ancak Sezar’ın Senatoda öldürülmesi ile Roma yeniden
karışır. Yeniden siyasete dönen Cicero yönetimde söz sahibi olmak isteyen <i>Marcus Antonius</i> a karşı Caesar’ın yeğeni
ve evlatlık oğlu ileride de <i>Augustus</i>
adıyla İmparator olacak olan <i>Octavianus</i>’
u destekler. Ancak Octavianus, Lepidus ve Marcus Antonius un uzlaşma sağlayarak
ikinci triumvirliği kurmasıyla Cicero tüm desteğini kaybeder. Yakalanarak idam
edilir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Cicero
eserlerinde o dönemin önemli felsefe akımlarının düşüncelerini de bize aktarır.
Bu açıdan bakıldığında kitapları önemli birer felsefe tarihi eserleridir.
Cicero’nun amacı aslında tam olarak bu değildir. O, kendi düşüncelerini ortaya
koyarken karşıt ve benzer düşünceleri de okuyucusuna sunmak ister. Bunu mümkün
olduğunda tarafsız bir biçimde sunmaya çalışır. Eserleri daha çok diyalog
şeklinde yazar. Ancakwww.onurcoban.com bunlar Platon’un aksine, karşılıklı kısa konuşmalar
şeklinde değil, uzun ve sıralı birer konuşma şeklindedir. Örneğin; <i>Tanrıların Doğası</i> adlı kitabında her bir
bölümde bir konuşmacının görüşlerini anlatır. Bunlar o dönemin önemli akımları
olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Kuşkuculuk</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılık</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikurosçuluk</a>’</b>ı savunan filozofların konuşmalarıdır. Her bir
bölümde bu akımların görüşleri kendi ağızlarından anlatılır. Ayrıca ilk
bölümlerde ise adeta <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>’in <i>Metafizik</i> kitabında yaptığı gibi, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2011/07/felsefeye-bir-baks-3bolum-doga.html">Thales</a>’</b>den başlayarak <b><a href="https://www.onurcoban.com/2011/07/felsefeye-bir-baks-3bolum-doga_16.html">Anaksimandros</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2012/09/anaksimenes.html">Anaksimenes</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2018/08/pythagoras-pisagor-ve-pythagorascilik.html">Pythagoras</a></b>,
<b><a href="https://www.onurcoban.com/2019/05/parmenides.html">Parmenides</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2019/10/Empedokles.html" target="_blank">Empedokles</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sofistler-protagoras.html">Protagoras</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2019/12/Leukippos-ve-Demokritos.html">Demokritos</a></b> gibi isimlerinde görüşlerini
anlatır. <o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Cicero
felsefesi <i>kuşkuculuk</i> akımına oldukça
yakındır. Ancak çoğu felsefe tarihi onun felsefesini <i>eklektik</i> (seçmeci) olarak görür. Kuşkuculuktan oldukça etkilense de
döneminin adeta resmi Roma felsefesi olan Stoacılık’dan da izler taşır. Hatta daha
mesafeli olduğu Epikurosçuluk’dan da…<span style="color: white;">www.onurcoban.com</span><o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Cicero,
birçok kez kendisini <b>Akademi</b>
taraftarı olarak sunar. Bilindiği gibi <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un
kurmuş olduğu Akademi zamanlar <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html" target="_blank">Piron</a></b>’un
(</span><span class="Hyperlink3"><i>Pyrrhon</i></span><span class="Hyperlink3">)</span><span class="Yok"> izinden giderek septiklerin adeta en önemli
kaynağı durumuna gelmiştir. Cicero da birçok konuda onlar gibi düşünür. Cicero
bilgi açısından septiktir. Ancak ahlak konusunda Stoacılara daha yakın bir
konum gösterir. Özellikle Epikurosçulara ahlak konusunda karşıdır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok">Hayatının
çoğunu siyaset ile geçiren Cicero, felsefe ile daha çok inzivaya çekildiği bir
dönemde eserler vermiştir. Ancak bizzat kendisinin söylediği üzere hayatı
boyunca felsefe ile ilgilenmiştir.</span><i><o:p></o:p></i></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><i> </i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEhYTvs_Q1vcXx-OiFWeKtkkvQDDyBOovf5hPZZu74j6TQVpGNCbNTohmaiCi32haCzi-tnVoWPqGjKKPda9H5KxuVHSY6p4_VhJzf6xf4Crdt9J4KFZu2Xwlhw_oKlLMw6jN58lmFwGPS-gp87Q7jHVI_33NUaPEh3zwm_rHgwROEY2gc39MDoHe6aW=s634" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="352" data-original-width="634" height="178" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEhYTvs_Q1vcXx-OiFWeKtkkvQDDyBOovf5hPZZu74j6TQVpGNCbNTohmaiCi32haCzi-tnVoWPqGjKKPda9H5KxuVHSY6p4_VhJzf6xf4Crdt9J4KFZu2Xwlhw_oKlLMw6jN58lmFwGPS-gp87Q7jHVI_33NUaPEh3zwm_rHgwROEY2gc39MDoHe6aW=s320" width="320" /></a></i></div><i><br /></i><p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;">Cicero, insana verdiği
önemle diğer birçok filozoftan ayrılır. Ona göre insan eğitimli, kültürlü ve
ahlaken dürüst olmalıdır. İnsana verdiği bu önem eğitimi de içerir. Tüm
zamanların <a href="http://www.onurcoban.com">e</a>n önemli hatiplerinden olan Cicero konuşma sanatının önemini ve
ideal bir insanın buna sahip olması için eğitilmesi gerektiğini belirtir.<o:p></o:p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;">Aynı zamanda avukat olan
Cicero hukuk alanına da önem verir. Ona göre ideal bir Roma vatandaşı hukuk
konusunda da kendisini geliştirmesi gerekir. Cicero felsefe, tarih, konuşma
sanatı ve hukuk gibi konuların birbirini tamamladığını söyler.<o:p></o:p></p>
<p class="GvdeA" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">İnsana verdiği önemle özellikle ortaçağ sonrası Rönesans felsefesinde
ortaya çıkacak olan </span><i style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">Hümanizme</i><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> bir
nevi ilham kaynağı da olur.</span></p></div><div><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;"><br /></span></div><div><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Arial Unicode MS"; mso-fareast-language: EN-US;"><br /></span></div><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-11489904617331055512021-11-22T22:30:00.006+03:002023-08-10T21:53:28.360+03:00Stoacılık<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">27.Bölüm: </span></b><span class="Yok"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><b>Stoacılık</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><i><span style="font-size: x-small;">www.onurcoban.com</span></i></div><div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"><i>Krallardan kölelere kadar geniş bir kitlesi olan
Felsefe…<o:p></o:p></i></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Helenistik
Felsefenin </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Septikler</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikurosçular</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’dan sonraki bir diğer
önemli okulu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Stoacılık</b><span style="text-indent: 35.4pt;">tır. Adeta
Roma İmparatorluğunun resmi felsefesi haline gelmesi ile diğer iki okuldan daha
etkili olmuş denebilir. Özellikle sonradan </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">HristiyanFelsefesine</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> katmış oldukları ve günümüzde dahi etik alanında hala popüler
olması Stoacılığın önemini artırmıştır.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Stoa felsefesi</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> M.Ö. 300 yıllarında ortaya
çıkıp M.S 200’lü yıllara kadar etkisini sürdürerek oldukça uzun bir dönem
popülerliğini korumuştur. Bu uzun sürede doğal olarak bazı noktalarda değişim
göstermiştir.</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpd5P7y2yehSNEWEs4VsECfeG3xrUDKaGrv3aE7dixUuFvQcvoC189FK92AUC_GLshmABLOvNQtVr5NkRd-tERKGjW6L4xKICukX5dIXrcPMrMY6w9aznWqoM2aCY69LrUu4sbe7AO2L0/s900/emperor-marcus-aurelius-roman-school.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="600" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpd5P7y2yehSNEWEs4VsECfeG3xrUDKaGrv3aE7dixUuFvQcvoC189FK92AUC_GLshmABLOvNQtVr5NkRd-tERKGjW6L4xKICukX5dIXrcPMrMY6w9aznWqoM2aCY69LrUu4sbe7AO2L0/s320/emperor-marcus-aurelius-roman-school.jpg" width="213" /></a></div><br /><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoa
Felsefesi genellikle 3 döneme ayrılır. İlk dönemde Stoacılığın kurucusu olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Kıbrıslı Zenon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Kleanthes</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Khrysippos</b><span style="text-indent: 35.4pt;">;
orta dönemde </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Panaitios</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Posidonius</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (Poseidonios) ; son dönemde
ise </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Seneca</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Epiktetos</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Marcus Aurelius</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
gibi isimler ön plana çıkar. Roma döneminde yaşayan </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Epiktetos</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’un bir köle, </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Marcus
Aurelius</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’un ise İmparator olması bu felsefenin ne kadar geniş bir kitleyi
kapsadığının en güzel örneğidir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Ne
yazık ki Roma döneminden önceki Stoacıların eserlerinin çoğu kayıp durumdadır.
Daha önceki bölümlerde olduğu gibi </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Diogenes
Laertius</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> sayesinde
onlar hakkında ayrıntılı bilgiye sahibiz. Ayrıca </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Septik</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Sextus Empiricus</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un
da eserlerinden oldukça bilgi edinmekteyiz.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacıların
kurucusu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Kıbrıslı Zenon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’dur. İ.Ö.
332yılında Kıbrıs’a doğan Zenon daha sonra Atina’ya taşınmıştır. Anlatıldığına
göre burada bir kitapçıda </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Ksenophon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un
</span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sokrates.html">Sokrates</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> hakkında yazdıklarını gö<a href="http://www.onurcoban.com">r</a>ür
ve felsefeye ilgi duymaya başlar. Kitapçıya “bu felsefecileri nerede
bulabileceğini” sorar. Kitapçı o sırada oradan geçmekte olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/kinik-okulu.html">Kinik Okulu</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> mensubu </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><i>Krates</i></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’i
gösterir. Krates’in peşine takılan Zenon onun öğrencisi olur. Ancak Kiniklerin
“abartılı” davranışlarına tam anlamıyla katılmaz. Ardından </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un Akademisinin başında olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Stilpon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Ksenokrates</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Polemon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un derslerine katılır.</span><span style="text-align: left;"><span style="color: white;">www.onurcoban.com</span></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Sonunda
kendi okulunu kurar. Ders verdiği yer bir sundurmanın (</span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Stoa</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">) altıydı. Bu nedenle ona
ve öğrencilerine <i>Stoacılar</i> denmeye
başlandı. <i>İslam Felsefesinde</i> Revak kelimesi
nedeniyle <b>Revakiyyun</b> <i>(Revakiye</i>) olarak anılmaları da bu
yüzdendir. Atina’da oldukça popüler olan Zenon’u <i>Büyük İskender</i> sonrası hükümdarlardan biri olan <i>Antigonos</i>’da takip ediyordu.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Kleanthes</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, Kıbrıslı Zenon’un ölümünden sonra okulunun
başına geçen önemli, bir filozoftur. Assoslu olan Kleanthes, yaklaşık İÖ
331-İÖ. 233 yılları arasında yaşamış ve Atina’da hayatını kaybetmiştir. Oldukça
güçlü ve eski bir boksör olduğu söylenen bu filozofun gündüzleri su
kuyularından su çekerek hayatını kazandığı geceleri ise Zenon’un derslerine
devam ettiği belirtilir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Khrysippos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, Kilikya bölgesinde doğan
ve uzun mesafe koşuculuğu gibi atletik özellikleri olan bir Stoacı Filozoftur.
İlk dönem Stoacılar içinde en önemlilerinden biri olan Khrysippos, para
kazanmak için yaşamayı gülünç bulur. Ona göre yaşamak, haz duymak gibi şeyler
önemli değildir. Bu nedenle para kazanmaya da çalışmak saçmadır</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8xl9u8IAA268MNm8HfzHbzJuNMI4bkFaCsckyd8P9Rx0-LnF_JiNgwkgcvCB7kVLOnXYZUQcHzvpxVQGe0UJz77SgkEkDWFVelblDtHKCYhkNn_2pVUOyXyJM0GjeXoiftGE7Fg8dWos/s1310/Chrysippus.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="743" data-original-width="1310" height="181" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8xl9u8IAA268MNm8HfzHbzJuNMI4bkFaCsckyd8P9Rx0-LnF_JiNgwkgcvCB7kVLOnXYZUQcHzvpxVQGe0UJz77SgkEkDWFVelblDtHKCYhkNn_2pVUOyXyJM0GjeXoiftGE7Fg8dWos/s320/Chrysippus.jpg" width="320" /></a></div><br /><span style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Khrysippos,
Septik <b>Arkesilaos</b>’un derslerini
dinlemiş ancak bu görüşleri beğenmemiştir. Hocaları Zenon ve Kleanthes’in
kuramlarını daha da geliştirmiş adeta okulun ik<a href="http://www.onurcoban.net">i</a>nci kurucusu olmuştur.
Yüzyıllar boyunca “<i>Khrysippos olmasaydı,
Stoacılık olmazdı</i>” görüşü Felsefe Tarihinde hakim bir söz olmuştur.
Diyalektik konusunda en önemli isimlerden biri haline gelmiş, mantık alanında
çalışmalarda bulunmuştur.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Diogenes
Laertius, Khrysippos’un 700 den fazla eseri olduğunu söyleyerek oldukça üretken
olduğunu vur<a href="http://www.onurcoban.com">g</a>ular. Bu konuda <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikuros</a></b>
ile adeta bir yarış içine girmiştir. Ancak Epikuros’un kendi konusunda
belirttiğimiz gibi Epikuros hiç alıntı yapmazken Khrysippos oldukça fazla
alıntı yapar. Bu da eserlerinin hem çok hem de hacimli olmasına neden olur. Öyle
ki anlatıldığı üzere <i>Euripides</i>’in <i>Medea</i> adlı eserini neredeyse birebir
alıntılayarak kitap yazması, bu eseri okuyan birine ne okuduğunu soranlara, “Khrysippos’un
Medeas’sı” cevabını verdiği söylenir. Gülmekten öldüğüne dair söylenti günümüze
kadar ulaşması bakımından ilginçtir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink1" style="text-indent: 35.4pt;">Babilli Diogenes</span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, özellikle yaşadığı bir
gezi ile Felsefe Tarihine geçmiştir. Atinalılar, Roma’ya şehre konan bir cezayı
hafifletmek üzere bir heyet gönderir. Bu heyetin içinde dönemin 3 önemli okulu
olan <i>Aristotelesçi</i> <i>Lise</i>, <i>Septik ve Platoncu</i> Akademi ile Stoacı Okula ait 3 temsilci de
gönderilir. <b>Aristoteles</b> geleneğini </span><span class="Hyperlink1" style="text-indent: 35.4pt;">Kritolaos</span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, Akademiyi <b>Karneades</b>
temsil ederken Stoacılığı Diogenes temsil eder. Bu gezide asıl ilgiyi Karneades
çeker. O, ilk gün bir konuyu hararetle savunur ve Romalıların takdirini toplar.
Ertesi gün ise ilk gün savunduğunun tam tersini savunur ve yine Romalıların
beğenisini kazanır. Bu olay Kuşkucu Felsefenin önemini gösterir. Aynı heyette
yer alan Diogenes ise Roma’yı muhtemelen Stoacılıkla ilk kez tanıştırır. </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Orta
Stoacılık olarak bilinen dönem bu akımın roma ile ilişkisi ile başlar. Rodoslu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Panaitios</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> yaklaşık İÖ 185 yılında
doğar. Roma’ya yerleşmiş ve Stoa Okulun başına geçmiştir. Panaitios erken dönem
Stoacıların bazı görüşlerine katılmaz. Özellikle evrensel dönüş kuramını
onaylamaz. Bu kurama göre evren sürekli bir yıkım-yeniden kuruluş döngüsü
içerindedir. Evren adeta büyük bir yangına maruz kalacak ve küllerinden yeniden
kurulacaktır. Bu yüzden aynı insanlar yeniden yaşayacaklardır. Ona göre ruh
bedenle birlikte yok olur. Stoacı fizik anlayışından uzaklaşmış ve P<a href="http://www.onurcoban.com" target="_blank">l</a>aton ile
Aristoteles’in görüşleri ile biz uzlaşıma gitmiştir. İlk dönem Stoacılar Erdemli
ve Erdemli olmayan diye keskin ayrıma giderken Panaitios erdeme benzeyen
şeylerin varlığını kabul eder. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Scipio
Africanus</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> u etkilediği bilinir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Posidonius</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, İÖ 135- İÖ 50 yılları
arasında yaşayan Orta Stoacılık dönemi filozofudur. Rodos’ta kendi okulunu
açmıştır. Özellikle <b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html" target="_blank">Cicero</a>’</b>yu
etkilemiştir. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b> gibi
coğrafyadan tarihe, Okyanusonurcoban biliminden astronomiye kadar geniş bir ilgi alanı
vardır. Roma’nın ayrıntılı bir tarihini de yazan Posidonius, müzik ve şiirle
ruhu tedavi etmek gibi görüşler de öne sürmüştür. Ancak en önemli taraflarından
biri din ve mistik görüşleri Stoacılıktan dışlamadan bir felsefe yapmasındır.
Bu da zamanla Hristiyanlık gibi dinlerin ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/07/gnostisizm.html">Gnostisizm</a></b> felsefesini etkileyecektir. <b>Panaitios</b>’un aksine Ruhun ölümden sonrada yaşamaya devam ettiğini
belirtmiştir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"><b>Seneca</b></span><span class="Hyperlink2">, İ.Ö 4-65 yılı arasında yaşayan Roma tarihinde
önemli bir kişidir. Soylu bir sınıfa dahil olan Seneca genç yaşta Felsefeye merak
sarmıştır. Ancak bu durum Latin Edebiyatında da önemli bir kişilik olan
babasını telaşlandırmıştır. Çünkü dönemin Roma İmparatoru <i>Tiberius</i> felsefecilere karşı düşmanca tavır beslemektedir. Bu
yüzden ailesi tarafından bir süre Roma’dan uzaklaştırılmıştır. Senaca geri
döndüğünde avukatlığa başlamış ve siyasetle ilgilenmiştir. Konuşma sanatındaki
başarısı ile hem dikkat çekmiş hem de iktidara geçen İmparatorların tepkisini
çekip sürgüne yollanmıştır</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEieH94kIyoc31DrJfv0kNjJc0eIb_bdUSojW3knOzvRWKtszRX-dZwCJ5ucOu3vhzsWA4_FGUHPm6EKVN_DVWEhG0vaXLn8cUZTbT6tPXazvqHxaO6-yLBsSzJxRq4LOQup9dY2bxL6cpE/s1200/Roman+Empire.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="802" data-original-width="1200" height="214" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEieH94kIyoc31DrJfv0kNjJc0eIb_bdUSojW3knOzvRWKtszRX-dZwCJ5ucOu3vhzsWA4_FGUHPm6EKVN_DVWEhG0vaXLn8cUZTbT6tPXazvqHxaO6-yLBsSzJxRq4LOQup9dY2bxL6cpE/s320/Roman+Empire.jpg" width="320" /></a></div><p></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Sürgünde
felsefe ile ilgilen Seneca, tahta geçen genç imparator <i>Neron</i>’un hocalığını yapmak üzere Roma’ya geri çağrıldı. Neron’un
akıl hocası olarak büyük bir servet ve güç elde etti. Neron’a bu kadar yakın
olmasına rağmen imparatora komplo suçundan mahkum olmuş ve intihar etmeye
zorlanmıştır. Oldukça üretken bir yazar olan Seneca’nın birçok eseri günümüze
ulaşmıştır. Bu nedenle Stoacılar içerisinde en çok bilgi sahibi olduklarımızdan
biridir. <i>Tanrısal Öngörü, Mutlu Yaşam
Üzerine, Yaşamın Kısalığı Üzerine, Bilgenin Sarsılmazlığı</i> gibi eserleri
vardır.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Seneca
birçok Stoacı gibi zenginliği küçümser. Ancak dönemin en zengin kişilerinden
birisi olmuştur. Bu durumu kendi döneminde de eleştiri konusudur. Seneca
eserlerinde bunu kabul eder. O, bunun yanlış olduğunu ama kendisinin de ideal “Bilge”
olmadığını söyler. Zenginlik, güç ve şöhreti yok saymak için uğraşan biridir o…
Seneca, nasıl yaşadığını değil, nasıl yaşaması gerektiğini söylediğini, bu
uğurda da çabaladığını da belirtir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Seneca,
Tanrıyı evrenin her yanına yayılmış olan bir akıl olarak görür. İnsanın ruhu
ise tanrısal bir soluktur. Tüm insanların bu Tanrısallık nedeniyle eşit
olduğunu ve tek bir dünya devleti olması gerektiğini savunur.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Senaca,
yüzyıllar sonra Hristiyanlık için de önemli bir figür olmuştur. Kilise
Seneca’yı tıpkı imanlı bir Hristiyan gibi savundu. Onun Stoacı görüşlerinin bir
kısmı böylelikle </span><i style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan felsefesine</a></i><span style="text-indent: 35.4pt;">
dahil oldu.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">İ.S
50 yılında doğan<b> Epiktetos</b>, en
önemli Stoacılardan biridir. Aslında bir köledir. Bu özelliği ile de Filozoflar
arasında özel bir konumu bulunur. <i>Marcus
Aurelius</i> gibi bir Roma İmparatoru ile aynı felsefi akıma mensup olması
Stoacılığın ne kadar geniş kapsamlı bir kitleye hitap ettiğini göstermesi
bakımından önemlidir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Epiktetos,
özgürlüğüne kavuştuktan sonra Nikopolis’te felsefe okulu açmıştır. Sokrates
gibi hiç bir yazılı eser bırakmamış aynı onun gibi diyaloglar şeklinde
felsefesini anlatmaya çalışmıştır. Öğrencisi <b><i>Flavius Arrianus</i></b> onun
derslerini yazılı haline getirip <i>Söylevler</i>
adlı kitabın çıkmasını sağlamıştır. Epiktetos felsefesi <i>Ahlakın</i> vurgulandığı bir felsefedir. Diğer felsefe konuları ikinci
plana itilmektedir. Ona göre evrende bize bağlı olmayan şeyler vardır. Ün,
zenginlik gibi şeyler bizden bağımsızdır. Bunlara önem vermek bizi mutsuz eder.
Hatta bu mutsuzluğun kaynağı doğrudan onlar bile değil, onlar hakkındaki
yargılarımızdır. Kötü bir şey başımıza gelmesi o şeyin değil, o şey hakkındaki
yargılarımızın bir sonucudur.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Ona
göre, Tanrı hepimize adeta bir rol verir. Oyundaki rolümüz iyi veya kötü, uzun
veya kısa olabilir. Bunu seçme şansımız yoktur. Bize düşen bu rolü en iyi
şeklinde oynamaktır. Oldukça kaderci bir anlayış olan bu düşünceye göre kral
veya köle olmak değiştirebileceğimiz şeyler değildir. Önemli olan her ikisinde
de erdemli bir yaşam sürmektir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Temelde
bu görüşün, kölenin bile iyi bir yaşam elde etmesi için bir yol olduğu şeklinde
yorumlansa da zamanla adeta düzenin savunucusu haline gelmesi bakımından dikkatwww.onurcoban.com
çekicidir. Kölelere, “isyan etme, kaderine razı ol” demek, sistemin hiç de
itiraz etmeyeceği bir şeydir. Epiktetos ahlaki anlamda bunu savunsa da uzun
vadede Roma gibi gücünü koruma isteyen bir devletin desteklediği bir düşünce
haline gelmesi şaşırtıcı değildir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"><b>Marcus Aurelius</b></span><span class="Hyperlink2">, İ.S. 121-180 yılları
arasında yaşayan bir filozoftur. O aynı zamanda o zamanki dünyanın en güçlü
devleti olan Roma’nın İmparatorudur. Bu açıdan görüşlerini desteklediği
Epiktetos ile birlikte düşünüldüğünde şaşırtıcı bir durum gözükmektedir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Marcus
Aurelius, sadece Stoacılığı değil Platoncu, Aristotelesçi ve Epikurosçu
okullara da önem veren biridir. Ancak onun temel düşüncesi Stoacılıktır.
Günümüzde dahi oldukça popüler olan <i>Kendime
Düşünceler</i> adlı eseri onun ahlaki görüşlerini gösterir. Bu eserinde
özellikle Stoacılık için önemli olan, “her şeyin bir bütünün parçası olduğu”
görüşünü sıklıkla vurgular. Bireyler, bütünün parçasıdır. Bütünün iyiliği için
yaşanacak olumsuzluklar aslında olumsuzluk değildir. Önemli olan bütünün
birliği ve iyiliğine katkıda bulunmaktadır.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi79HaBm7YKmNBltiqaZTHbWRK1qsvCdAJMHT0p6Nje1O3ur5agqFt6OzA_DFBbGDoBJmvpqFNOuUH6NbjZ9ML_MCOifa2Q3pQsVZp0r-oRFGkNnFDOg030JAdj6wqVG57ryLgdTjTojyk/s512/Stoa+Felsefesi.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="512" data-original-width="405" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi79HaBm7YKmNBltiqaZTHbWRK1qsvCdAJMHT0p6Nje1O3ur5agqFt6OzA_DFBbGDoBJmvpqFNOuUH6NbjZ9ML_MCOifa2Q3pQsVZp0r-oRFGkNnFDOg030JAdj6wqVG57ryLgdTjTojyk/s320/Stoa+Felsefesi.jpg" width="253" /></a></div><br /><span style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Marcus
Aurelius her ne kadar Felsefeye büyük önem verecek kadar ileri görüşlü davransa
da Hristiyanlık için aynı şekilde düşünmedi. Onun döneminde İlk Hristiyanlar
Roma’da sapkın kabul edildi ve çok ciddi bir baskı ve katliam yaşadılar.
<a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html" target="_blank">Hristiyan</a> Felsefecilerinden ilk dönem kilise babaları açık bir şekilde ona
ulaşmaya çabaladılar. <b><i>Savunma</i></b> (<i>Apologya, Apologie</i>) olarak bilinen ve Hristiyanlığın, dini olduğu
kadar ilk felsefi eserlerinden sayılan mektuplarla, Marcus Aurelius’u dinleri
tanıtmaya çabaladılar. Örneğin ilk <a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Yunan Kilise</a> Babalarından <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Justinus</a> (</b><i>Iustinus</i>), <i>Premiere Apologie</i>’yi
(<i>İlk Savunma</i>) İmparatora yazdı. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Meliton</a></b> ise Marcus Aurelius’a
hitaben yazdığı mektupta Hristiyanlığı tanıtırken başta Augustus olmak üzere
eski Roma İmparatorların bu dini koruduğunu söylemişlerdir. Elbette ki bu
tarihsel olarak gerçek değildir. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2023/05/yunan-kilise-babalar.html">Athenagoras</a>
</b>ise aynı şekilde Marcus Aurelius’a ulaşmaya çalışmıştır. Ancak tüm bu
çabalar sonuçsuz kalmıştır.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Marcus
Aurelius’un dönemi tüm baskılara rağmen sanat ve felsefe anlamında en ilerici
dönemlerdir b<a href="http://www.onurcoban.net">i</a>ri olmuştur. <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un
<i>Devlet</i> adlı eserinde hayalini kurduğu
Kral-Filozof önerisinin belki de tarihteki en iyi örneği adeta bu dönemde gerçekleşmiştir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"><b>Tarsuslu Zenon</b></span><span class="Hyperlink2">,</span> <span class="Hyperlink2"><b>Tarsuslu Antipater</b></span><span class="Hyperlink2"> <b>Persaios</b>,
<b>Ariston</b>, Kartacalı <b>Herillos</b>, <b>Dönek Dionysios (Dionysius the renegade)</b>, <b>Sphairos</b>, <b>Kallippos</b>, <b>Athenodoros</b>
gibi isimler diğer Stoacılara örnektir.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Stoacılar
felsefede 3 önemli konuya önem verirler. Mantık, Fizik ve Ahlak… Özellikle ahlak
konusundaki görüşleri günümüze kadar ulaşsa da mantık alanında da oldukça
kapsamlı çalışmalarda bulunmuşlardır.</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2">Mantıkta,
<i>önermeler</i>, <i>bileşik önerme türleri</i>, <i>kanıtlama
yöntemleri</i> gibi oldukça teknik olan unsurları tıpkı Mantığı <b><i>Organon</i></b>
adı altında toplayan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>
gibi dikkatlice incelemişlerdir. Diyalektik ve Retorik olarak ikiye ayırdıkları
mantığı daha çok dil üzerinden incelemişlerdir. Özellikle gramer yapıları
üzerinde yapmış oldukları çalışmalar uzun yıllar boyunca en önemli mantık
çalışmaları olarak görüldü. Özellikle Khrysippos bu açıdan çok önemliydi.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacıların
temel görüşü “Doğaya uygun yaşamaktır”. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Zenon</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’un
belirttiğine göre bu “erdemli yaşamak” anlamına gelmekteydi. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Khrysippos</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, doğadan kasıt olarak, hem
maddi doğa hem de bireysel olarak insan doğasını vurgular. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Kleanthes</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ise ortak doğanın daha önemli olduğunu söyler.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacılığın
<a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sokrates.html">Sokrates</a> ile olan bağı da önemlidir. </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Sokrates</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’in
idamına metanetle gidişi ve onun sade yaşamı ve erdeme olan bağlılığına
Stoacılar hayrandı. Ancak Sokrates’in öğrencisi </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Platon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un idealar öğretisini savunmadılar. Onlar daha çok Platon’un
diyaloglarında ki Sokrates’in “Ahlak” anlayışını benimsediler.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;"> Stoacılık umuttan çok bir nevi katlanma
felsefesidir. Dönemin ruhuna uyan bir biçimde ortaçağa yaklaşılırken,
savaşların ve köleliğin en acımasızca yaşandığı, toplumsal refahın sadeceonurcoban Romalı zengin bir kitleye ait olduğu bir çağda, Stoacılık insanlara bunun
olağan olduğunu aşıladı. İyi bir yurttaşın yasalara uyması gerektiğini,
Tanrı’nın mutlak iradesine dahil olunmasını (Hristiyan Tanrısı hariç) savundu.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Yukarda
bahsedildiği gibi Stoacılığın en önemli isimlerinde </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Marcus Aurelius</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> her ne kadar döneminde Hristiyanlara baskı uygulasa
da zamanla Stoacılık Hristiyanlar için önemli bir felsefe haline geldi. Bazı
farklılıklar olsa da birçok ahlaki konuyu Kilise ve ilk dönem Hristiyan
Filozofları-Kilise Babaları benimsedi. Özellikle </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Aziz Augustinus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tanrı
Devleti</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ile olan benzerliği dikkat çekicidir. Marcus Aurelius’ın
bahsettiği, Tanrının herkese vermiş olduğu Daimonlar, Hristiyanlıkta koruyucu
melekler şeklinde kendini gösterir. Ancak Hristiyanlığın aksine öteki dünya
vurgulanmaz. Hristiyanlıkta, Cennet ve bir nevi Tanrının Krallığı vurgulanırken
Stoacılıkta önemli olan bu dünyadır. Bu açıdan Platon’un </span><i style="text-indent: 35.4pt;">idealar</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> Dünyasıyla da ayrılır.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacılık,
Helenistik Felsefe Döneminin diğer isimlerine göre popülerliğini daha uzun bir
süre korumuştur. Kuşkucu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Septikler</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
Platon’un Akademi’sinde uzun süre kendini gösterse de etkisini zamanla
yitirmiştir. Aynı şekilde Haza verdiği önemle </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Epikurosçuluk</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> önce Stoacılar daha sonra Hristiyanlık tarafından bilinçli
bir biçimde lanetlenerek etkisini kaybetti. Burada belirtmek gerekir ki </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Seneca</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, diğer Stoacıların aksine
Epikuros’un haksız yere eleştirildiğini de belirtir. Ona göre </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/11/kirene-okulu.html">Kirene</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">lilerin Hazcılığı ile Epikurosçuluk
hazcılığı birbirinden çok farklıdır. Stoacıların eleştirdiği aslında Kirene
hazcılığıyken daha ölçülü olan </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
tam olarak anlaşılamadan eleştiriye uğramaktaydı.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Seneca</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">’nın <i>Mutlu
Yaşam Üzerine</i> adlı eserinde söylediği gibi “<i>İnsan hazza üstün geldiği gün, acıya da ütün gelecektir.</i>” Seneca,
hazzın insanı en mutlu ettiği anda aslında tükendiğini veonurcoban.com yok olduğunu söyler. Erdemli
yaşamın zaman zaman haz yaratan şeyler meydana getirmesi önemli değildir. Çünkü
erdem haz için yapılan bir şey veya onun sonucunda oluşan bir şey değildir.
Olsa olsa ancak bir yan üründür. (<i>Mutlu
Yaşamın Üzerine</i>)</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacılık,
Romalı olmayı önemsiz bulmaz ancak asıl olan Dünya Vatandaşlığıdır. Onlar için
daha önceki dönemlerin aksine, vatandaş/ barbar ayrımı önemsizdir. Bu açınan </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/kinik-okulu.html" target="_blank">Kinik Felsefesi</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ile uyum içindedir. Tüm
insanlar zengin, fakir, kral veya köle eşittir. Evrensel yasalar herkes için
geçerlidir. Bu ilke zamanın ruhuna uygun bir biçimde Roma ile özdeşleşmiştir.
Birçok kişi o dönemde Roma İmparatorluğunun genişlemesin ve tek bir dünya
devleti olması gerektiğini savunmuştur.</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacılar
Fizik konusunda Dünya’nın bir tane ve küre biçimde olduğunu söylerler. Tanrı
onlara göre tektir. Tanrı ölümsüzdür. O her şeyin yaratıcısıdır ama
mitolojideki gibi insan biçiminde değildir. Tanrı her şeyin yaratıcısı olsa da
tam olarak ondan ayrı bir varlık değildir. Tanrı ve onu yarattığı doğa birdir
ya da bir nevi </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tanrı Doğanın aklıdır</i><span style="text-indent: 35.4pt;">. Doğada bulunan her şey bir canlının organizmaları
gibi birbirine bağlıdır. Stoacı ifade ile birer </span><i style="text-indent: 35.4pt;">ateştir</i><span style="text-indent: 35.4pt;">. İlk ateş olan Tanrıya geri dönmektedirler. Bu görüşe
rağmen Stoacılar her şeyin belirli olduğu bir kadercilikten de uzak durmak
i<a href="http://www.rabiateyze.com">s</a>temişlerdir. Bu açıdan felsefe tarihine özellikle </span><i style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan Felsefesinde</a></i><span style="text-indent: 35.4pt;"> önemli bir problem olan “</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Kötülük Problemi</i><span style="text-indent: 35.4pt;">” ile ilk kez karşılaşılmıştır.
Buna göre iyiliğin kaynağı olan Tanrı dünyadaki kötülüğü neden yaratmıştır?
Yarattıysa mutlak iyi olan Tanrıdan nasıl kötülük çıkabilir?</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacılar
buna çeşitli cevaplar verse de en önemlilerinde biri; bize kötü gelen şeylerin
aslında görece kötü olmasıdır. Bize kötü gelen şey başkası için iyi gelebilir.
Önemli olan o şeyin kötü olup olmaması değil bize nasıl hissettirdiğidir. Seneca,
</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tanrısal Öngörü</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> adlı eserinde; “</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Başına hiç felaket gelmemiş bir kişiden daha
şansız kimsenin olamayacağını</i><span style="text-indent: 35.4pt;">” söyler. Yine aynı eserde nasıl ki orduda en
zor işler en cesurlara verilirse, Tanrıda iyi insanlara kötülüğü bu nedenle
verir. Çünkü sadece iyi insanlar zor, olumsuz durumlara katlanabilecek bir
sınamayı geçebilir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacı
felsefenin ahlak konusunda zamanın ruhuna uygun olması ve Roma Sistemi için
yararlı olması tarihsel olarak eleştirilebilecek bir olgudur. Ancak günümüzde
dahi Stoacı ahlak anlayışının popüler olması da farklı bir durumdur. Özellikle kişisel
gelişim kitapları olarak bilinen ve bireyin kendini geliştirmesi için yardımcı
olduğunu iddia eden eserler açıkçası buralardan esinlenir. Marcus Aurelius’un </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Kendime Düşünceler</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> adlı eserinin hala
çok satanlar listesinde olması tesadüf değildir.</span></p>
<p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span style="text-indent: 35.4pt;">Elbette
bu Ahlak felsefesinde olumlu görülecek unsurlar da vardır. Stoacılık var olan
kötü durumdan bireyi kurtarmayı da amaçlar. Kişi, olumsuz gördüğü ve
kurtulmasının imkansız olduğu bir durumda çaresiz kalabilir. Stoacılık öncelikle
durumun iyice fark edilmesini ister.</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> Bu kötülüğün eğer kendisince değiştirilemeyecek
bir şey olduğunu anlarsa bunu sükûnetle kabul etmesini söyler. Çünkü
değiştiremeyeceğimiz şeyler için hayıflanmak hem beyhude bir çabadır hem de kişiyi
daha fazla hüzne sürükler. Stoacılık sadece kaderci bir biçimde kabulle sona
ermez. Kişinin bu durumu kabul etmesi sonrası, kendisine biçilen bu </span><i style="text-indent: 35.4pt;">rolü</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> en iyi şekilde oynamasını ister. Stoacılık
o kabul edilen olumsuz durumdan sonra dünyadan el etek çekmeyi savunmaz. Şartların
kabul edilerek buna uyum sağlamak ve erdemli olunarak iyi bir yaşam sürmeyi
savunur. Bunu, aşırı hırslardan kurtularak, bilgi sahibi olup erdeme ulaşarak,
tutkulara kapılmayarak, zenginlik, şan, şöhret gibi önemsiz konuları yok
sayarak ulaşılacağını söyler. Tüm bunlara rağmen intihar düşüncesine de sıcak
bakan bu felsefede, birçok Stoacı bu şekilde hayatını kaybetmiştir. </span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">Görüleceği gibi Stoa Felsefesi özünde erdeme önem veren, olumsuz
kuruntulardan bireyi kurtarmaya çalışan bir Ahlak felsefesi yaratmak
istemiştir. Bir köle ve bir İmparatorun aynı değerlere inanabildiği bir Dünya
devleti ve onun felsefesini savunmuşlardır. Ancak zamanla bu düşünce Roma
İmparatorluğunu haklı çıkaran, köleliğin devam etmesine, zengin fakir ayrımına
olumlu bir kılıf yaratan bir düşünce haline de gelmektedir. Elbette ki tarihsel
olarak Stoacılık bunu tek başına sağlamaz ancak yüzyıllar boyunca birçok
devletin ve kralın Stoacılığı benimsemesi de tesadüf değildir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b></div><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b>.</b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"> Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;</span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;"><b style="font-family: "Times New Roman"; text-indent: 35.4pt;"><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></span></p><p class="Gvde" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">.</span></p></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-22911215778504980722021-08-07T20:51:00.005+03:002023-08-10T22:06:14.413+03:00Epikurosçuluk<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">26.Bölüm: </span></b><span class="Yok"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><b>Epikurosçuluk</b></span></span><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><u><br /></u></div><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;">“<i>Biz varken ölüm yoktur; ölüm varken de biz yokuz</i>”<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Felsefe tarihinde </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Helenistik
Felsefe</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Dönemi </b><span style="text-indent: 35.4pt;">olarak bilinen
zamanda özellikle 3 okul ön planda olmuştur. Bunlar </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Septikler</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılar</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Epikurosçular</b><span style="text-indent: 35.4pt;">dır. Bu üç önemli felsefi
görüş zaman zaman bazı konularda uzlaşmış ancak çoğu zaman da birbirinin karşısında
durmuştur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><i style="text-indent: 35.4pt;">Büyük İskender</i><span style="text-indent: 35.4pt;">’in
o zaman bilinen tüm dünyayı fethetme arzusu-ki aşağı yukarı bunu başarmıştır,
daha önce çok fazla etkileşime geçmeyen doğu ve batı kültürlerini bir araya
getirmiştir. Şehir devletlerinin bir bir yıkılıp büyük İmparatorluklar altında
birleşmesi İskender’den sonra da devam etmiş, özellikle </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Roma İmparatorluğu</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> tüm bu kültürler üzerinde hâkimiyet kurmuştur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg41a_dcCN4EkPDNHNULC7qszGCQz2BV0QIWWpkTMiAJR9Ao71b_2HhtCx-hKE_QXr8n7fxhEZMF_2mU8CqOZk50tM4jXUUXnNW2WkEvL8xIynurEjKKcy57DotZHEe_H34vT6RhmZEYsw/s534/Epikur.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="534" data-original-width="435" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg41a_dcCN4EkPDNHNULC7qszGCQz2BV0QIWWpkTMiAJR9Ao71b_2HhtCx-hKE_QXr8n7fxhEZMF_2mU8CqOZk50tM4jXUUXnNW2WkEvL8xIynurEjKKcy57DotZHEe_H34vT6RhmZEYsw/s320/Epikur.jpg" width="261" /></a></div><br /><p></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="text-indent: 35.4pt;">Değişen bu dünya düzeninde birçok eski fikir geçerliliğini
kaybetmiş yeni felsefe kuramları geçmişten aldığı unsurlarla insanlar arasında
yayılmaya başlamıştır. Daha önce ele alınan </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Septisizm</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><b style="text-indent: 35.4pt;"><i>Kuşkuculuk, Şüphecilik</i>)</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un Akademisinde ana görüş olacak
kadar taraftar toplamıştır. Ancak Epikuros tarafından ortaya atılan </span><i style="text-indent: 35.4pt;">hazcı</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> görüşler ve onun tam tersi görüşü
savunan (ve ileride Roma’nın bir nevi resmi felsefesi olacak olan) </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html" target="_blank">Stoacılık</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> toplumlar arasındaki
popülerliği ile önemli bir yer elde etmişlerdir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikurosçuluğun kurucusu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros (Epicurus)</b><b style="text-indent: 35.4pt;"><span face=""Arial",sans-serif" style="background: white; color: #202122; font-size: 13pt;"> </span></b><b style="text-indent: 35.4pt;">,</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> zaman zaman </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><i>Epikür</i></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> olarak da
dilimizde kullanılmaktadır, Sisam adasında İÖ. 341 yılında doğmuş, genç
yaşlarından itibaren felsefeye merak salmıştır. Anlatıldığına göre okul
hocalarının kaosu açıklamada ye<a href="http://www.onurcoban.com">t</a>ersiz kalması onu felsefeye yöneltmiştir.
Platoncu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Pamphilus</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> tarafından
dersler alsa da onu asıl etkileyen hocasının </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Nausiphanes</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> olduğu söylenir. </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2019/12/Leukippos-ve-Demokritos.html">Demokritos</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un
öğrencisi olan </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Nausiphanes</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, atomcu
görüşleri Epikür’e iletse de bazı kaynaklarda Epikuros ’un, Nausiphanes’e değer
vermediği ve ondan çok da faydalanmadığını belirttiği söylemektedir. Atomcu
görüşerine rağmen Atomculara çok da saygı duymuyor gibi görünen Epikuros,
ayrıca Demokritos'un hocası </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2019/12/Leukippos-ve-Demokritos.html">Leukippos</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">
diye birinin hiç yaşamadığını belirtir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros, Midilli ve Lapseki’de bir süre yaşadıktan sonra
Atina’ya döner ve burada bahçe içerisinde bir ev satın alır. Öğrencilerine bu
bahçede dersler verdiğinden onun okuluna </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Bahçe</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
ismi de verilmektedir. Onun okuluna kadınlar ve köleler de girebilmekte ve
resmi bir eğitimden ziyade bir ustanın öğrencilerine konuşması şeklinde bir
eğitim sürmekteydi.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikurosçuluk üzerine en önemli iki kaynak </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><i>Diogenes
Laertius</i></b><i>’un </i>MS. 3.yüzyılda yazmış olduğu “<b><i>Ünlü
Filozofların Yaşamları ve Görüşleri</i></b><i>” </i>kitabı ve Romalı</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’nun eserleridir. Ayrıca Stoacı </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Seneca</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve Kuşkucu </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/07/septikler-supheciler-kuskucular.html">Sextus Empiricus</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’da eserlerinde ondan bahseder. </span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros felsefeyi üçe ayırır. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Ahlak, Doğa</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Mantık</i><span style="text-indent: 35.4pt;">.
Ancak onun Ahlak alanındaki çalışmaları tüm felsefesinin temelini oluşturur. Mutluluğa
ulaşmak için haza yönelmek ve acıdan kaçmak temel prensibidir.onurcoban Bunu da felsefe
ile yapılabileceğini söyler. Epikür için felsefe ile uğraşmak her yaşta
mümkündür. Bir insan felsefe için ne gencim ne de yaşlıyım dememelidir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><i style="text-indent: 35.4pt;">Haz</i><span style="text-indent: 35.4pt;">a verdiği önem
nedeniyle, Stoacılar ve </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Hristiyan
Kilisesin</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> birçok suçlamalarına maruz kalmıştır. Bizzat Epikuros’a yapılan
bu suçlamalar arasında; ailesin ahlaksız davranışları, önceki hazcı
filozofların ve Demokritos’un atomcu düşüncesini kendi fikriymişçesine
çalması, yemek yeme hazzı için sürekli
kusarak yemek yemeye devam etmesi gibi i<a href="http://www.onurcoban.com">f</a>adeler yüzyıllarca çeşitli eserlerde
yerini almıştır. Ancak bu yorumların gerçeği yansıttığı şüpheli olup daha çok
kendi felsefi görüşlerine ters olan hazcılığın taraftar bulmaması açısından
uydurulduğu daha inandırıcıdır. Epikuros’un felsefesi incelendiğinde onun
hazcılığının yapılan eleştirilerden çok farklı olduğu da bir gerçektir. Ayrıca </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><i>Diogenes Laertius’un</i></b></span><span style="text-indent: 35.4pt;"> anlattığına göre hem halkı
hem de dostları onu oldukça severdi. Yüzlerce yıl boyunca onun kötü olarak anılması
haksız bir suçlamaydı. </span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnb6eLdlKLRO3lcUZg9jZhR6kEPxtN8lffbeaywtAlFDzrvCN_2Ms1ecGx4a9MKYavrguhlhCxqGcZfcHY94gso2Nq1oUFqOLJ7HwtG5QU8-R2JTDVjjQOJBEvu-j1bQ7tKcL_yhStkQ0/s495/Epikouros.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="495" data-original-width="330" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnb6eLdlKLRO3lcUZg9jZhR6kEPxtN8lffbeaywtAlFDzrvCN_2Ms1ecGx4a9MKYavrguhlhCxqGcZfcHY94gso2Nq1oUFqOLJ7HwtG5QU8-R2JTDVjjQOJBEvu-j1bQ7tKcL_yhStkQ0/s320/Epikouros.jpg" width="213" /></a></div><br /><p></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><b style="text-indent: 35.4pt;">Aristippos</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve onun
hazcı </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/11/kirene-okulu.html">Kirene Okulu</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">, Sokrates sonrası
hazcı görüşleri sürdüren bir geleneği temsil eder. Aristippos, hocası Sokrates
gibi “iyi nedir?” sorusunun cevabını aramaktaydı. Daha önceki bölümlerde
anlatıldığı gibi Sokrates için iyi olan mutluluktu. Bu mutluluğa ulaşmak için
erdemli olmak gerekirdi. Erdemli olabilmenin en önemli koşulu ise bilgili
olmaktı. Oysa Aristippos, iyi olanı </span><i style="text-indent: 35.4pt;">haz
(Hedone)</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> olarak görür. Ona zevk veren hazlar yaşamın en önemli nedenidir.
Haz duyabildiğimiz zaman gerçek anlamda mutlu oluruz. İşte Aristippos’ta bundan
yola çıkarak, hazların önemini vurgulamıştır. Onlar için Haz sadece haz olduğu
için tercih edilir. Hazlar arasında daha değerli olan diye bir şey yoktur. Tüm
hazlar eşittir. Bu nedenle Kireneliler bedensel hazları daha çok
vurgulamışlardır. Hazların nasıl oluştuğu Kireneliler için önemli değildir.
Uygunsuz bir biçimde de olsa önemli olan hazza ulaşmaktır. Onlar için meşru ya
da uygusuz haz diye bir şey yoktur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Görüleceği gibi hazcılık konusunda karşı çıkılan çoğu görüş
aslında Kirene Okulunun görüşleridir. Epikuros ise daha farklı bir yaklaşım
gösterir. Örneğin Epikurosçular çoğunlukla sadece su ve ekmek yerlerdi. Onlara
göre doymak için ekmek ve su yeterlidir. Açlık acısını bastırmak ve bundan
gelen hazzı yaşamak için daha fazlasına ihtiyaç yoktur. </span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros için "</span><i style="text-indent: 35.4pt;">huzurlu
yaşamanın başlangıcı hazdır</i><span style="text-indent: 35.4pt;">". Mutlu olmak için tat alma, görme, işitme
gibi hazlardan uzak kalınmamalıdır. Peki, bunu diğer hazcılardan ayıran nedir?</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros </span><i style="text-indent: 35.4pt;">aktif
(Dinamik)</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><i style="text-indent: 35.4pt;">pasif (Statik)</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> haz
kavramını ortaya atar. Aktif hazlar bir </span><i style="text-indent: 35.4pt;">acı</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
durumunu gidermek için yani bir uyarıcıya ihtiyaç duyan hazlardır. Örneğin
açlık acı yaratır ve giderilmesi gerekir. Açlığı bastırmak için yemek yenirse bir
haz oluşur. Bu haz dinamik bir hazdır. Oysa açlığın tamamen giderildiği bir
sakinlik de insana haz verir<a href="http://www.onurcoban.net">.</a> Çünkü artık acı yoktur. Bu pasif hazdır. İçinde
hiç acı olmaması ve bir uyarıcıya ihtiyaç duymaması nedeniyle pasif hazlar daha
önemlidir. Epikuros için acının olmaması
en büyük hazdır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Dinamik hazlar gelip geçicidir. Oysa statik hazlar
kalıcıdır. Bu nedenle statik hazlara daha fazla önem verilmelidir. Bedensel
hazlar (yemek, cinsellik vs) kötü değildir ancak ikinci plandadır. Yemek ve
cinsellik gibi hazları sürekli doyurmak gerekir çünkü olmazsa acı ortaya çıkar.
Bu zorunluluk ise gerçek hazzı yok eder.</span><span style="text-align: left;">www.onurcoban.com</span><span style="text-indent: 35.4pt;"> Oysa ruhu gerçek bir bilgelikle dolan
kişi en büyük hazları yaşar. Epikuros’a göre dinginlik ve denge mutlu olmak
için zorunludur. Ruhunu iyi yetiştirmiş bir bilge, mutlak dinginliğe kavuşur.
Bu kişi kendisi için gerekli bedensel hazların derecesini de bilir. Doyacak
kadar yemek yemenin kâfi olacağını bilen bu kişi için kuru ekmek bile en büyük
hazdır. Bu kişi artık şatafatlı sofralar aramayacaktır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Görüldüğü gibi hazcıların birçoğunun savunduğu ve hazcılık
karşıtların en fazla eleştirdiği bu konuda Epikuros farklı düşünür. Haz verdiği
için sürekli yemek yemek, sürekli cinsellik peşinde koşmak veya sırf haz
veriyor diye çeşitli davranışta bulunmak aslında gerçek hazzı sunmaz. Epikuros,
dengeli bir ruhun duyacağı hazzın yeterli olduğunu savunur. Onun hazcılığı
ahlaki bir hazcılık olarak değerlendirilir. Oysa örneğin Kirene Okulundan </span><span class="Hyperlink1" style="text-indent: 35.4pt;"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/11/kirene-okulu.html">Theodorus</a></b>
hazza ulaşmak için meşruluk aranmasına karşıdır. Çoğu Hedoniste göre sadece
hazza ulaşmak önemlidir.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros için para, şöhret, soyluluk önemli konular
değildir. Ona göre bunlar gösteriş yaratan anlamsız şeyle<a href="http://www.rabiateyze.com">r</a>di. Epikuros için
kamusal yaşam anlamsızdı. Dostluğa büyük önem verir ve belli bir grubun içinde
daha özel bir yaşamı savunurdu. Kadınla ve kölelerde bu topluluğun bir
parçasıydı. Bahçesindeki dost ve öğrencileri ile mutlu olmaya çalışmak
yeterliydi. </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Platon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un aksine devletin doğal bir
yapı olmadığını savunurdu. Ona göre devlet gereklidir. Ancak bunun nedeni bir
çeşit </span><i style="text-indent: 35.4pt;">toplum sözleşmesi</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> olmasıdır.
Devlet mutlu olmak isteyen bireylerin ortak yapmış olduğu bir tür anlaşmadır.
Yani doğal değil insanların ortaya koyduğu bir kurumdur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Oldukça üretken bir yazar olan Epikuros’un, hiç alıntı
içermeyen yüzlerce kitap yazdığı söylenir. Hatta önemli Stoacılardan </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Krizippos</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;">’un buna çok özendiği ve onun da
bu sayıya yaklaşmasa da yüzlerce eser yazdığı ancak bunların tekrara düşen ve
bolca alıntı içeren kitaplar olduğu belirtilir. Ancak Epikuros’un çok az eseri
günümüze gelmiştir. Diogenes Laertius’un birebir eserinde alıntıladığı (iyi ki
de) 3 mektup en önemlileridir. Aynı eserde birçok eserinin adından da
bahsedilir. Diogenes Laertius bunları okuduğunu belirtir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"> <span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros daha çok </span><i style="text-indent: 35.4pt;">etik</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
alanındaki çalışmalarla hatırlansa da diğer alanlarda da görüşler öne
sürmüştür. </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2019/12/Leukippos-ve-Demokritos.html">Demokritos</a></b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi o da </span><i style="text-indent: 35.4pt;">atomcu</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> görüşlere sahiptir. Her şeyin
temel yapı taşının </span><b style="text-indent: 35.4pt;">atom</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">boşluk</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> olduğunu söyleyerek </span><b style="text-indent: 35.4pt;">maddeci</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> bir görüşte olduğu
söylenebilir.onurcoban.com Ancak onun görüşleri bazı açılardan Atomculardan farklıdır.
Atomcular, Atomların sabit bir harekete sahip olduğunu ve sürekli aşağıya
düştüklerini söylerler. Bu açıdan her şey önceden bilinebilir ve sabittir. Oysa
Epikuros atomların rastlantısal veya özgür i<a href="http://www.onurcoban.com">r</a>ade ile ufak sapmalar
yapabildiğini söyler. Bu nedenle her şey değişebilir. Demokritos atomların sayı
ve biçim olarak sonsuz olduğunu belirtir. Oysa Epikuros atomların sayısının
sınırsız olduğunu ancak biçimlerinin bir sınırı olduğunu söyler. Çünkü biçimler
sınırsız olsaydı evrende sonsuz çeşitlilik olurdu. Aynı şekilde boşluk da
sonsuzdur. Çünkü eğer boşluk sınırlı olsaydı, sürekli aşağıya düşen atomlar
dibe çökerdi. Bizim dünyamız dışında da dünyaların olması mümkündür. Çünkü
sonsuz sayıda olan ve bu dünyayı yaratan atomların başka dünyalar yaratmaması
için hiç bir neden yoktur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros, Tanrının var olduğunu belirtir. Çünkü Tanrı
düşüncesi tüm insanlarda vardır. Bu düşünce bir yerde öğretilmez ve doğuştan
gelir. Bütün insanların düşündüğü “bu” düşünce Tanrının bir kanıtıdır. Çünkü
Tanrı olmasaydı bu düşünce de olmazdı. Bu görüşü ortaçağda bazı <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyan</a>
Filozoflarında da göreceğiz. Ancak onun görüşüne göre Tanrı bu evrenin
dışındadır ve evrenle ilgilenmez. Her şey Atomlardan oluştuğuna göre Tanrı da
atomdan oluşur. Ancak bu atomlar en ince olanlardır. Tanrılar doğanın en mükemmeli olduğuna göre
İnsan biçiminde olmalıdır. Çünkü doğadaki canlıların en uyumlusu, en mükemmeli
insandır.</span><span style="background-color: white; text-align: left;"><span style="color: white;">www.onurcoban.com</span></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">İnsan Tanrı, ölüm ve kaderden korkmamalıdır. Tanrı bu dünya
ile ilgilenmediğinden; ölüm geldiğinde ölen kişinin artık olmayacağından;
atomların rastlantısal değişebilme özelliği nedeniyle belirlenmiş bir kader olamayacağından
bunlar için tasalanmak mantıksızdır. Epikuros’un çokça alıntılana sözü burada önemlidir.
“Yaşadığımız sürece ölüm yoktur. Ölüm geldiğinde ise biz yokuz.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Ölümden sonra bağışlanma veya cezayı hatta ölümden sonraki
yaşamı yok sayması, bir kurtarıcı felsefesine uzak durması birçok düşünce
akımını özellikle de Hristiyanlığın düşmanlığını kazanmıştır. Sonraki
yüzyıllarda Kilise Epikurosçuları oldukça fazla eleştirecek ve onları sapkın
olarak lanetleyecekti. Ancak Tanrı hakkındaki kanıtlamasının bir benzerini </span><b style="text-indent: 35.4pt;"><a href="https://www.onurcoban.com/2023/08/anselmus.html">Anselmus</a> </b><span style="text-indent: 35.4pt;">ontolojik Tanrı kanıtlaması
şeklinde öne sürecektir</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros’dan sonra okulun başına öğrencisi ve dostu </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Hermarkhos</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Hermarchus</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> )geçer. Ondan sonra ise </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Polystratos</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Polystratu</i><span style="text-indent: 35.4pt;">s</span><span face="Arial, sans-serif" style="background: white; color: #202122; font-size: 13pt; text-indent: 35.4pt;">)</span><span style="text-indent: 35.4pt;">... Ardından ise </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Dionysios</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Basileides </b><i style="text-indent: 35.4pt;">(Basilides)</i><span style="text-indent: 35.4pt;">
olarak devam eder. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Bahçe Tiranı</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Tyrant of the Garden</i><i style="text-indent: 35.4pt;"><span face=""Arial",sans-serif" style="background: white; color: #202122; font-size: 13pt;">) </span></i><span style="text-indent: 35.4pt;">olarak bilinen </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Apollodoros</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Apollodorus</i><i style="text-indent: 35.4pt;"><span face=""Arial",sans-serif" style="background: white; color: #202122; font-size: 13pt; mso-bidi-font-weight: bold;">)</span></i><span style="text-indent: 35.4pt;">
ve onun öğrencisi </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Sidonlu Zenon</b><span style="text-indent: 35.4pt;">
diğer ünlü izleyicileridir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Roma öncesi Yunan dönemi olarak bilinen dönemde yaşayan ve
çoğu Lamsakoslu (Lapseki) olan Epikurosçu filozoflar ise şunlardır; </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Timokrates</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, Lamsakoslu (Lapseki)</span><b style="text-indent: 35.4pt;">Metrodoros</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, Geometrici </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Polyainos</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> (</span><i style="text-indent: 35.4pt;">Polyaenus</i><span style="text-indent: 35.4pt;">), </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Leontion,</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Themista</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, öteki felsefi okulların
kurallarıyla yaşamanın imkansızlığını savunan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Kolotes</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><i style="text-indent: 35.4pt;">(Colotes),</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="text-indent: 35.4pt;">İdomeneus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, Lakonyalı </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Demetrios</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi isimlerde Epikür’ün
izinden gitmişlerdir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Antakya’da okul açan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Philonides</b><span style="text-indent: 35.4pt;">,
Roma’da etkili olan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Alcaeus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Philiskos</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><i style="text-indent: 35.4pt;">(Philiscus),</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Philodemos</b><i style="text-indent: 35.4pt;"> (Philodemus)</i><span style="text-indent: 35.4pt;">, </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Paidros</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><i style="text-indent: 35.4pt;">(Phaedrus),</i><b style="text-indent: 35.4pt;"><span face=""Arial",sans-serif" style="background: white; color: #202122; font-size: 13pt;"> </span></b><b style="text-indent: 35.4pt;">Titus
Albucius</b><span style="text-indent: 35.4pt;"> gibi önemli filozoflar Roma döneminde bu görüşü benimser.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros’un ardılları arasında en önemli kişilerden biri
MÖ. 1 yüzyılda yaşayan </span><b style="text-indent: 35.4pt;">Titus Lucretius
Carus</b><span style="text-indent: 35.4pt;">’tur. </span><i style="text-indent: 35.4pt;">De Rerum Natura</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> adlı
Latince Şiiri oldukça önemlidir. Romalı bir şair olan Lucretius, yazmış olduğu
bu eserle Epikurosçuluğun iyice tanınmasını sağlamıştır. Aynı izinden gittiği
üstadı gibi o da, ölümden ve Tanrı’dan korkmamak gerektiğini, önemli olanın bu
dünyada mutlu bir yaşam sürmek olduğunu anlatır. Onaonurcoban göre ruh da atomlardan
meydana gelen maddi bir şeydir. Bedenden ayrı olsa da çok hafif ve incedir. Ona
göre Ruh iki temele ayrılır. İnsana hayat veren </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Anima</i><span style="text-indent: 35.4pt;"> ve Akıl, zihin olarak ifade edebileceğimiz düşünce ve
duyguların kaynağı </span><i style="text-indent: 35.4pt;">Animus</i><span style="text-indent: 35.4pt;">. Maddi olan
ruh ölümsüz olmadığından ölümden sonrası için endişelenmek yersizdir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikuros, bilgi kuramından, metafiziğe kadar birçok alanda
görüşler sunsa da hazcı düşünceleri onu daha çok Ahlak Felsefesi alanında
hatırlamamız neden olmuştur. Ancak günümüze ulaşan Mektuplarından öğrendiğimiz
gibi depremlerin oluşumu, Güneşin büyüklüğü, gökkuşağının oluşma nedeni, kuyrukluyıldızlar
gibi farklı alanlarda da oldukça önemli kuramlar ortaya atmıştır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Epikurosçuluğun önce Stoacılık daha sonra da <a href="https://www.onurcoban.com/2023/04/hristiyan-felsefesi-ortacag-felsefesi.html">Hristiyanlık</a>
karşısında geri plana atılmasıyla adeta önemini kaybetmiştir. Ancak Rönesans ve
Reform sonrası Avrupa’da yükselen Antik Çağa duyulan ilgi sonucu yeniden
hatırlanmaya başlamıştır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p><div style="text-align: justify;"> Fransız matematikçi, rahip ve filozof <b>Pierre Gassendi</b>’nin <i>Atomculukla</i> birlikte <i>Epikurosçuluğu</i> kendi felsefesinde birleştirmiş ve dönemin ünlü filozofu <b>Descartes</b>’a karşı bir felsefe geliştirmiştir. <b>Jeremy Bentham</b> ve <b>John Stuart Mill</b> tarafından ortaya konulan <b>Yararcılık / Faydacılık</b> (<i>Utilitarianism / Utilitaryanizm</i>) ve kısmen de benzer kavramları taşıyan <b>William James, Charles Sanders Peirce</b> ve <b>John Dewey</b>’in öncülüğünü yaptığı <b>Amerikan Pragmatizmin</b> kökenlerini burada bulmak mümkündür. Ayrıca sosyolojide de <b><a href="https://www.onurcoban.com/2017/03/fonksiyonalizm-islevselcilik_12.html">İşlevselcilik</a></b> (<i>Fonksiyonalizm</i>) olarak hazcılık kendini gösterir.</div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b><b>.</b></div>
<br /></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-10604862457523064142021-07-19T16:00:00.005+03:002022-02-13T17:47:12.212+03:00Septikler – Şüpheciler / Kuşkucular<p><b>Felsefeye bir bakış</b></p><b><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">25.Bölüm: Septikler – Şüpheciler</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> / Kuşkucular</span></b><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><u><br /></u></div><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"><i><span lang="EN-US">Kuşku</span></i></span><span class="Hyperlink2"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span> Felsefe
tarihi içerisinde bir okul olmaktan çok genel bir düşünce tarzı olan
şüphecilik, hem kurucusu kabul edilen Piron’dan önceki filozoflarda hem de bu
akıma dahil olmayan sonraki düşünürlerde izlerine rastlanabilen bir düşünme
tarzıdır. Ancak özellikle ilk çağda spesifik bir akım olarak felsefe tarihinde
yerini almıştır.</p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2"> Piron’a </span><span class="Hyperlink2"><span lang="EN-US">(Pyrrhon / Pyrrho) </span>geçmeden
önce </span><span class="Yok"><i>septisizmi</i></span><span class="Hyperlink2">
kısaca inceleyelim. Düşünce tarihi boyunca şüphe duymak, sorgulamak ve kesin
bir karar vermeden önce en ince ayrıntısına varıncaya dek irdelemek önemli
olmuştur. Özellikle ilkçağda yaşayan filozof ve bilimadamlarının bir kısmı
klasik anlamda şüpheci olarak görülmese de bir </span><span class="Yok"><i>tavır</i></span><span class="Hyperlink2"> olarak kuşkuculuktan izler taşımışlardır. Örneğin </span><span class="Hyperlink1"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2018/08/ksenophanes.html">Ksenophanes</a></b></span><span class="Hyperlink2"> tanrı anlayışı ile şüpheci izler taşır. Kendi bölümünde de
belirttiğimiz gibi bu filozof Afrika’da Tanrıların siyahi, Kuzey Avrupa’da ise
sarışın olarak görüldüğünden yola çıkarak, “eğer hayvanları anlayabilseydik,
onların Tanrıları da kendilerine benzediğini görürdük” der<a href="http://www.onurcoban.com">.</a> Burada kastettiği
kesin bir Tanrı anlayışının olamayacağı bir göreceliktir. Benzer şekilde </span><span class="Hyperlink1"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2015/02/herakleitos.html">Herakleitos</a></b></span><span class="Hyperlink2"> her şeyin değiştiği, hiçbir şeyin sabit olmadığını söyler. </span><span class="Hyperlink1"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2019/05/parmenides.html">Parmenides</a></b></span><span class="Hyperlink2"> ve </span><b><a href="https://www.onurcoban.com/2019/06/eleali-zenon.html"><span class="Yok"><span lang="EN-US">Elealı</span></span><span class="Hyperlink2"><span lang="EN-US"> </span></span><span class="Hyperlink1">Zenon</span></a></b><span class="Hyperlink2"> ise yargıda bulunmanın mümkün olmadığı durumları göstermeye
çalışmışlardı.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjUrPuf76ShPPvMF-zT8cLqR3ic864oOP-ayqc2uJRMOzRTB1SDkRAkKQA867X6jFnwoPo5TBt0-V5ULSjVeBtkq2SEw1_AgcXglIPJp5998Q62xQv-Y8xgI_W4xJVlyfS06ug_g5bZqj8/s428/Pyrrhon.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="330" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjUrPuf76ShPPvMF-zT8cLqR3ic864oOP-ayqc2uJRMOzRTB1SDkRAkKQA867X6jFnwoPo5TBt0-V5ULSjVeBtkq2SEw1_AgcXglIPJp5998Q62xQv-Y8xgI_W4xJVlyfS06ug_g5bZqj8/s320/Pyrrhon.jpg" /></a></div><br /><span class="Hyperlink2"><br /></span><p></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2"> Daha birçok
filozof şüpheci/kuşkucu ifadeler taşısa da, bu noktada <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sofistler-1-genel-degerlendirme.html">Sofistler</a></b> hemen dikkat
çeker. Özellikle </span><span class="Hyperlink1"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sofistler-protagoras.html">Protagoras</a></b></span><span class="Hyperlink2"> “insan her
şeyin ölçüsüdür” diyerek, neredeyse tüm konularda göreceli bir anlayış
sergilemişti. Ayrıca <b><a href="https://www.onurcoban.com/2019/12/Leukippos-ve-Demokritos.html">Demokritos</a></b> ve kısmen de olsa <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sokrates.html">Sokrates</a></b> ve <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’da bir
tavır olarak kuşkuculuğun izlerini görmek mümkündür.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2"> Ele alınacak
olan Kuşkuculuk bir akım olarak ise yüzlerce yıl popülerliğini korumuştur.
Özellikle Platon’un Akademisininonurcoban.com ana görüşü haline gelmesiyle iyice güç
kazanmıştır. Ancak Roma İmparatorluğunun yükselişe geçmesi ile önce<a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html"> </a></span><span class="Yok"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Stoacılık</a></b></span><span class="Hyperlink2"> ve </span><span class="Yok"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikurosçuluk</a></b></span><span class="Hyperlink2">, Hristiyanlığın
ortaya çıkması ile de Din Felsefeleri akım olarak Kuşkuculuğun unutulmasına
neden olmuştur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2"> Kuşkuculuk,
akım olarak etkisini kaybetse de bir </span><span class="Yok"><i>yöntem</i></span><span class="Hyperlink2"> olarak felsefede kendisine yer bulmaya devam etmiştir. Yöntem
olarak kuşkuculuğun en bilinen isimlerinden biri <b>Descartes</b>’tır. Descartes’ın
felsefi bilgi anlayışına göre temel olan, kendi ifadesi ile </span><span class="Yok"><i>Açık ve Seçik</i></span><span class="Hyperlink2"> bilgiye
ulaşmaktır. Bir yöntem olarak kuşku duymak bir amaç değil araçtır. Descartes’e
göre düşünen özne kendi varlığına ancak kuşku duyarak ulaşabilir. Ona göre her
şeyi iyice irdelememiz ve kuşku duymamız sonucu yanlış olanlar olumsuzlanacak
ve geriye açık ve seçik doğru kalacaktır. Descartes bir anlamda “anlamak için
kuşkulanmayı” savunur. Ancak burada dikkat edilmesi gereken Yöntem olan
kuşkuculuk</span><span class="Hyperlink2"><span lang="EN-US">da</span> mutlak bir kuşku
hedeflenmez.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2"> İngiliz </span><span class="Yok"><i>Deneycilerinin</i></span><span class="Hyperlink2"> önemli isimlerinden </span><span class="Yok"><b>David</b></span><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink1"><b>Hume</b>’</span><span class="Yok">da kuşkucu yöntemiyle
dikkat çeken düşünürlerden biridir. <i>Empirizmin</i> diğer filozofları gibi Hume’da
doğuştan bir bilgi anlayışına karşı çıkar. Ona göre gerçek bilgi ancak deney ve
gözle<a href="http://www.onurcoban.com">m</a>le yani duyularca ulaşılabilen bilgidir. Ancak algıların göreceliği
peşinden kuşkuculuğu getirmiştir.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Yok"> </span><span class="Yok"> </span><span class="Hyperlink2"> Günümüzde de bilim
anlayışında da kesin kararlar vermemek, emin oluncaya dek araştırmak önemli bir
yöntem olarak görülmüştür. Bu açıdan Septisizm olmasa da şüphecilik akımlar
üstü bir yapı haline gelmiştir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Yok"><b>Septisizm</b></span><span class="Hyperlink2"> ve </span><span class="Yok"><b>Septiklik</b></span><span class="Hyperlink2">, dilimizde </span><span class="Yok"><b>Şüphecilik</b></span><span class="Hyperlink2"> veya </span><span class="Yok"><b>Kuşkuculuk</b></span><span class="Hyperlink2"> olarak çevrilebilir. </span><span class="Yok"><i>Septikler</i></span><span class="Hyperlink2"> olarak belirtilen
filozoflara </span><span class="Yok"><i>Kuşkucu</i></span><span class="Hyperlink2">
veya </span><span class="Yok"><i>Şüpheci</i></span><span class="Hyperlink2">
filozoflar olarak da isim verilmektedir. Hatta bu akımın en önemli ismi
Piron’dan ötürü </span><span class="Yok"><b>Pironculuk</b></span><span class="Hyperlink2"> olarak da adlandırılır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2"> Septikliği
genellikle üç farklı dönem halinde incelenmektedir. Bunlardan ilki </span><span class="Yok"><b>Pironculuk (Pyrrhonculuk)</b></span><span class="Hyperlink2">,
ikincisi </span><span class="Yok"><b>Akademi Şüpheciliği</b></span><span class="Hyperlink2">, üçüncüsü ise </span><span class="Yok"><b>Son dönem Septikliği</b></span><span class="Hyperlink2">dir. Özellikleonurcoban son dönem septikliğinin en önemli ismi </span><span class="Yok"><b>Sextus Empiricus</b></span><span class="Hyperlink2">, yazmış
olduklarıyla Kuşkuculuğu günümüze kadar taşır. Ayrıca Şüpheci tarafı baskın
olan bir eklektik felsefeye sahip </span><span class="Yok"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b></span><span class="Hyperlink2"> ’da Kuşkucular hakkında bilgiler vermektedir.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2"><span lang="EN-US">PİRONCULUK
(PYRRHONCULUK)</span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2"> </span><span class="Hyperlink2"> Helenistik
dönemin filozoflarından olan </span><span class="Yok"><b>Piron</b></span><span class="Hyperlink2"> (</span><span class="Yok"><b>Pyrrhon</b></span><span class="Hyperlink2">) İ.Ö. 360/365 yılında doğmuş, İ.Ö.270/275 yıllarında
ölmüştür. Bu dönem Makedonya </span><span class="Hyperlink2"><span lang="EN-US">İmparatoru</span> B</span><span class="Yok"><i>üyük
İskender</i></span><span class="Hyperlink2">’in Antik Yunan’da bilinen dünyanın
neredeyse tamamını fethettiği bir dönemdir. Batı ile </span><span class="Hyperlink2"><span lang="EN-US">doğunun</span>
daha önce olmadığı kadar iç içe geçtiği bu dönemde düşünce dünyası da
etkilenmiştir. Bu dönem Felsefe Tarihinde </span><span class="Yok"><i>Helenistik
Felsefe</i></span><span class="Hyperlink2"> olarak bilinir. Kuşkuculukla birlikte
</span><span class="Yok"><b><i>Epikurosçuluk</i></b></span><span class="Hyperlink2"> ve </span><span class="Yok"><b><i><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html" target="_blank">Stoacılık</a></i></b></span><span class="Hyperlink2"> Helenistik dönemin felsefe anlayışında etkili olmuştur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Piron veya Pyrrhon, </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/megara-okulu.html">Megara Okulunun</a></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> önemli
isimlerinden </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Stilpon</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ve Demokritos’un öğrencilerinden Abderalı </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Anaksarkhos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">'un öğrencisidir. Bu
birbirinden farklı felsefe akımlarından şüpheci tarafları almıştır. Ayrıca
hocası Anaksarkhos</span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="EN-US"> (Anaxarchus)</span> ile birlikte Büyük
İskender’in seferlerine katılmıştır. Hindistan’a kadar giden Piron buradaki
rahiplerden de etkilenmiştir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijq6VeSEZLqoUXbgZlEEeRigdnItakR_kZBPYBr4x9d19tZhjW7Vz_UkUNDaRtv0qmbZtXo5FyRvYlfJOjOrcaDr2T3kBpk0geZSn7oT-eAWoZH572P-_Gn4QJEwev0lAU4JeQ21tR4fM/s276/Piron.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="276" data-original-width="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijq6VeSEZLqoUXbgZlEEeRigdnItakR_kZBPYBr4x9d19tZhjW7Vz_UkUNDaRtv0qmbZtXo5FyRvYlfJOjOrcaDr2T3kBpk0geZSn7oT-eAWoZH572P-_Gn4QJEwev0lAU4JeQ21tR4fM/s0/Piron.jpg" /></a></div><br /><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Yunanistan’a geri döndüğünde
kendisiyle anılan Pironculuğu ortaya koymuş ve kendisi gibi önemli bir filozof
olan öğrencisi </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Timon’</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">u yetiştirmiştir. Yazılı bir eser bırakmayan Piron’un
görü<a href="http://www.onurcoban.net">ş</a>lerini öğrencisi Timon aracılığıyla bilmekteyiz.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> Piron (ve Timon) herhangi bir şey hakkında kesin bir şey bilebilir miyiz
diye sormuşlardır. Neredeyse her şey görecelidir. Örneğin bir kişi havanın
sıcak olmasının iyi olduğunu savunurken bir başkası bunun kötü olduğunu
savunabilir. Peki bu durumda hangisi haklıdır? Ya da daha doğrusu hangisinin
haklı olduğunu nasıl bilebiliriz? Örneğin </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/11/kirene-okulu.html">Hazcılar</a></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, hazzın mutluluk verdiğini söylerken, </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/kinik-okulu.html">Kinikler</a></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> hazza tamamen karşıydılar. Kendi konusunda belirtildiği gibi </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Antisthenes</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, “</span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>hazdan delilikten daha fazla korktuğunu</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">” söylemiştir. Peki bu durumda hangisi haklıydı?<a href="http://www.onurcoban.com">www.onurcoban.com</a></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Piron sonrası filozoflar bu konuda
daha detaylı açıklama getirseler </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="EN-US">de</span>, Piron ve Timon göreceli
düşünceler arasında bir ayrım yapamayacaklarını düşündüler. Yani bir düşünceyi
diğerine tercih etmemiz için geçerli hiçbir neden yoktu. O zaman kesin
konuşmamak ve bir kanıya varmamak en doğrusudur. İnsanı mutluluğa getirecek
olan her şeyden şüphe duymaktır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Hiçbir karara varmamak ve her şeyden
kuşku duymak teorik olarak kabul edilse de pratik olarak bazı sorunlar yaratır.
Piron hakkında (belki de abartılı olarak) anlatılan öykülere göre, bir
uçurumdan düşmemesi veya bir atın altında kalmamasını hep onu koruyan
arkadaşları sağlamıştır. Çünkü Piron kendi yaşamında da şüpheciliğini sürdürmüş
ve uçurumun kenarında yürürken önlem almak gibi kararlara bile dikkat
etmemiştir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Bu durum elbette ki Pironculuğun
önündeki en önemli eleştiridir. Gerçekten her şeyden şüphe edebilir miyiz?
Örneğin bir ağaca yeşil demek yanlış mıdır? Evet gördüğümüz renk yeşildir.
Ancak bu<a href="http://www.onurcoban.com">;</a> insan gözü, güneş ışığı ve ağacın pigmentleriyle alakalı bir şeydir.
Güneş ışığını farklı gören veya renk körü olan bir insanın görüşünü hatalı
yapan nedir? Yeşil olmak gerçekten ağacın özünde olan bir şey midir?</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Kuşkusuz bu göreceli bakış açısı
heyecan verici olsa da pratik yaşamda sorunları gören Septikler buna çözümler
aramışlardır. İlk dönem Kuşkuculukta Timon bunu şöyle açıklar;</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Gerçekler ile görünenin ayrı şeyler
olduğunu bilmeliyiz. Yani bir balın tatlı olduğuna gerçek diyemeyiz. Çünkü
tatlı olmak balın özü değil, onun dilimizde bıraktığı histir. Başka bir canlıda
bu his olmayabilir. Ancak Timon, balı tattığında tatlı olduğunu kabul eder.
“Ben balın tatlı olduğunu iler sürmüyorum ama onun öyle göründüğünü kabul ediyorum”
der.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">AKADEMİ DÖNEMİ</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Septisizm, Piron ve Timon zamanında
bir okul haline gelememiştir. Kuşkuculuğun bir okul bünyesinde ilerlemesi
ilginç bir biçimde Platon’un ünlü okulu Akademi ile olmuştur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Platon’un</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> kurmuş olduğu Akademinin ilk dönemine </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Eski
Akademi</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ismi verilmiştir. Platon’dan sonra
yeğeni </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Speusippos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Ksenokrates</b></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US"> (Xenocrates)</span>, Polemon ve Krates</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> başkanlık etmiştir. Bu dönemde Akademi daha çok Platon'un
görüşlerini koruma eğiliminde olmuştur. Ayrıca her şeyi matematiğe indirgeyen
anlayışı daha da artırmışlardır. </span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> Ardından gelen Kuşkucu döneme </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>İkinci Akademi veya Orta Akademi</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">
dönemi denir. Bu dönemdeonurcoban.com Akademinin başına </span><span class="Hyperlink1" style="text-indent: 35.4pt;">Arkesilaos</span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> geçer. Arkesilaos, Platon okuluna bağlı </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Pitaneli</b></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US"> (Çandarlı)</span> Autolykos</b></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US"> (Autolycus)</span>,
Krates ve Krantor</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">’un </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US">(Crantor</span></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="EN-US">) </span>öğrenciliğini
yapmıştır. Ayrıca </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Aristoteles</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">’in </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Lisesinin </i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">önemli isimlerinden </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US">Theophrastos</span></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ’un</span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="EN-US"> (</span></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US">Theophrastus)</span></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> da öğrencisi olmuştur. Ancak Aristoteles felsefesinden
ayrılıp Liseyi terk etmiştir. Hatta bunu üzerine </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US">Theophrastos</span></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">’un “Yetenekli ve hevesli bir genç okulumdan ayrıldı” diyerek
üzüldüğü söylenir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi77ZcGoCO-LXIC1OXtPBrDXa9jXuMhJJ2b5Z4eMlpDqHueEXMp15wjpE93Ybq_6f7X_fH9pIdkg6PyRlDViOjkjxksmSbMf0nyZs2b2eBs1lfWXRYed8UbUjoQgk0CgWeAYGdAcag5aMs/s720/Arcesilaus_and_Carneades.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="720" data-original-width="720" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi77ZcGoCO-LXIC1OXtPBrDXa9jXuMhJJ2b5Z4eMlpDqHueEXMp15wjpE93Ybq_6f7X_fH9pIdkg6PyRlDViOjkjxksmSbMf0nyZs2b2eBs1lfWXRYed8UbUjoQgk0CgWeAYGdAcag5aMs/s320/Arcesilaus_and_Carneades.jpg" /></a></div><br /><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> Arkesilaos, </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Piron</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US">Kıbrıslı </span>Zenon</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ve </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Epikuros</b></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US"> (Epikür)</span></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> gibi her biri kendi düşünce akımlarını yaratan kişilerle
çağdaştı. Ayrıca </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Sokratesçi okulların</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> da hala etkisini gösterdiği bir çağda yaşıyordu. Kuşkusuz bu
dönemde Akademi en güçlü felsefi okul </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="EN-US">durumundaydı</span>. Ancak
Arkesilaos her ne kadar Akademinin başına geçse de ilk dönem Akademinin
görüşlerine birebir katılmıyordu. Doğrudan olmasa da Piron’un Şüpheciliğinden
oldukça etkilenmişti. Ancak o felsefesindeki kuşkucu öğeleri Piron’a değil
Platon’a dayandırıyordu. Bu çarpıcı görüşü ile ilgili Stoacı </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Ariston</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">; “Başını Platon,
kuyruğunun Piron, ortasının ise Megara okuluna mensup </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Diodoros
Kronos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">’un meydana getirdiği bir felsefesinin
olduğunu belirtmiştir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Arkesilaos, tüm bu eleştirilere
karşı Platon’da da bir nevi Şüphecilik olduğunu belirtmekteydi. <a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html" target="_blank">Cicero</a>’dan
öğrendiklerimize göre Arkesilaos, Platon’un özellikle Sokrates’i anlattığı
eserlerde bu görüş olduğunu savunur. Platon’un bu eserlerinde gerçekten de Sokrates,
net bir görüşü savunmaz. Karşısındakinin görüşlerini soru sorarak çürütmeye
çalışır. Hatta yeri gelir ortaya çıkan yeni görüşü de aynı şekilde eleştirir.
Septikler daha önce de belirtildiği gibi sadece Şüpheci/Kuşkucu demek değildir.onurcoban Aynı zamanda doğruyu arayan sürekli sorgulayan araştırmacılardır. Sokrates’de
sürekli bilgiyi sorgular, doğru olana ulaşmaya çalışır. <i>Cicero</i>’ya göre de bu
konuda Arkesilaos haklıydı. Onun yaptığı aynı Sokrates (doğal olarak Platon)
gibi sorgulamak ve kesin emin olmadığı bir şeye inanmamaktı.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Arkesilaos’un Akademinin başına
geçmesiyle bu bakış açısı Akademiye yerleşti. Aslında günümüzde dahi Platon’un
salt şüpheci olduğu iddia edilmez. Elbette Arkesilaos’un belirttiği unsurlar
vardır. Ancak Platon’un Felsefesini Septisizm olarak değerlendirmek oldukça
radikal bir düşüncedir. Ancak yaklaşık 200 yıl boyunca bu kabul görmüştür.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Yüzyıllar sonra Cicero, bu dönemi
incelerken Arkesilaos ve Piron’a hak verir. Çünkü hiçbir şeyin tam olarak
kavranması mümkün değildir. Bir şeyin doğru olduğundan tam olarak emin
olamıyorsak bir görüş belirtmek de hatalı olacaktır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Arkesilaos, ahlak konusunda
göreceliğin var olmasının Kuşkuculuğa temel oluşturduğu söyler. Bu açıdan
dönemin en önemli akımlarında Stoacılığı eleştirir. Hatta bu eleştiriler
sonunda savunmasız kalan bu okulun öğrencilerinden </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Krizippos</a></b></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US"> (Khrysippos)</span></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ciddi değişikliklere gitmek zorunda kalmıştır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Bu dönemde de Pironculukta olduğu
gibi teori ve pratik şüphecilik sorunu ortaya çıkmıştır. Teoride hiçbir görüşe
katılmamak uygulanabilir olsa da pratikte bu çok zordur. Piron’un zamanında
gündelik yaşamda birçok sorun yaşadığını belirtmiştik. Arkesilaos bu sorunu
çözmek için kesin bir şey söylemese de, akla uygunluğun gerekli olduğunu
söyler. Ancak bu konuda daha ayrıntılı açıklamaları Akademinin bir başka önemli
ismi </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Karneades</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">
yapar.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Karneades’in </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="EN-US">(Carneades) </span>Akademide
başkanlık yaptığı döneme </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Yeni Akademi</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ismi verilir. Bu dönemde de Şüphecilik akademinin ana görüşü
olur. Karneades’in felsefesi, en iyi şekilde yaptığı Roma yolculuğuyla
açıklanır. Diplomatik bir görev için İ.Ö. 155 yılında Atina’nın üç önemli okulu
Roma’ya temsilci gönderir. O d<a href="http://www.onurcoban.com">ö</a>nemde Roma İmparatorluğu Atina’yı çoktan
fethetmiştir. Özellikle Stoacı bir felsefeyi benimseyen Roma’ya Aristotelesçi </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Kritolaos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">,</span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="EN-US"> (Critolaus)</span>
Stoacı </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html"><span lang="EN-US">Babilli</span> Diogenes</a></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ve Akademiden
Karneades Roma senatosunda konuşmalar yaparlar.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Karneades bu toplantıların ilk
gününde bir konuyu kendi üslubuyla savunur ve dinleyicilerin hem onayını hem de
beğenisini toplar. Ancak ertesi gün yaptığı konuşmada, bu sefer söylediklerinin
tam tersini savunan bir konuşma yapar. İlginç bir biçimde yine konuşmacıların
onayını ve beğenisi kazanır. Burada göstermek istediği tek bir doğrunun
olmadığı, bir savı savunmanın gerçekçi olamayacağıdır. Bu Roma İmparatorluğu
gibi sabit kurallara dayalı bir dünya görüşünü savunan devletin kabul
edebileceği bir şey değildir. Senatonun önde gelenlerinden ünlü </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Yaşlı Cato</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> buna şiddetle karşı
çıkar ve bu sapkın görüşlü filozofların bir an önce Roma’dan gitmesini ister.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhkqW_9CUGx39EZ5lD3hgB4GGmrquhGhkBpgbb-7rpBALJIQ8425Re2PSqTXA24BsJItBncJ9QA9zb6hu5R-ZpInSD2o51cLCJYlItBl_wQf4gdWfpHOTZbRvVSLBm16dF30rFzZERnwZk/s470/Karneades.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="470" data-original-width="330" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhkqW_9CUGx39EZ5lD3hgB4GGmrquhGhkBpgbb-7rpBALJIQ8425Re2PSqTXA24BsJItBncJ9QA9zb6hu5R-ZpInSD2o51cLCJYlItBl_wQf4gdWfpHOTZbRvVSLBm16dF30rFzZERnwZk/s320/Karneades.jpg" /></a></div><br /><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span><p></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Karneades, </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Laris</b></span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US">s</span>alı
Philon</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ve sonradan Akademinin başına geçen </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Kleitomakhos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> </span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="EN-US">(Clitomachus)
</span>gibi filozoflarında hocalığını yapmıştır. Hocası Arkesilaos gibi
Stoacılığı eleştirmiştir. Bunu yaparken de önemli Stoacı Krizppos’u hedef alır.
Ancak tamamen farklı görüşü savunduğu bu filozofun da hakkını verir. </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><i>Diogenes Laertius’un </i></b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">belirttiği
üzere” Krizippos olmasa ben de olmazdım” der.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Stoacılara en önemli
eleştirilerinden biri Tanrı anlayışıdır. Stoacılar, genellikle insanların
“Tanrının var olduğunu” söylediklerini, bu genellemenin de, Tanrının var
olduğunu gösterdiğini söyler. Çünkü Tanrı olmasaydı bu düşüncede olmazdı.
Karneades ise bu ortak görüşü kabul eder. Ancak bunun Tanrının var olduğu
değil, İnsanların Tanrıların varlığına dair bir inanç beslediklerinin kanıtı
olduğunu söyler. Daha sonraki şüpheciler Cicero ve Sextus Empiricus,
Karneades’in görüşler<a href="http://www.rabiateyze.com">i</a>nden hareketle Tanrıların varlığın sorgularlar. Örneğin
Tanrılar, insanların gibi duyulara sahip midir? Eğer koku, tat gibi duyulara
sahip değillerse İnsanlar, Tanrılardan daha üstün olur ki bu imkansızdır. Eğer
bu duyulara sahiplerse kötü tat ve kokuları da almaları gerekir ki bu da
Tanrının kusursuzluğuna gölge düşürür. Bu varsayımlara göre Tanrı yoktur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Karneades, Pironculuktan beri olan
pratik yaşamdaki kuşkuculuk sorunu için, gündelik yaşamda olasılıklara göre
hareket etmemiz gerektiğini belirtiyordu. Gerçekten de hiçbir konu da emin
olamıyorsak nasıl yaşayacaktık? Bu noktada en makul gelen olasılığı zorunlu
kabul etmemiz gerektiğini söylüyordu. Ancak bu yine de yüzde yüz bir kabul
değildi. Daha çok pratik yaşama devam edebilmek için bir yoldu. Mesela
hırsızlık yapmak doğru mudur, yanlış mıdır? Çoğu insan bunun yanlış olduğunu
söyler. Ancak bazı insanlar ise aç kalacağıma hırsızlık yaparım daha iyidir
der. Bu iki görüş arasında yüzde yüz doğru seçilemez. Çünkü aç olan bir kişi
hırsızlık yapmaz ve başka da şansı olmadığından da ölürse bu o kişi için kötü
bir sonuçtur. Şüpheciler bu durumların, kendinde yani özü itibariyle iyi ve
kötü bir şey olmadığını gösterdiğini belirtirler. Eğer hırsızlık yapmak özü
itibariyle kötüyse bu herkes için her durumda öyle olmalıydı. Ancak doğada hiç
bir şey bu kadar kesin değildir.onurcoban.net Öyleyse hırsızlık yapmak konusunda karar ne
olacaktır? Karneades, toplumsal genel görüş, ahlaki genel normlar ve hırsızlık
yapılması sonucunda oluşan iyi-kötü sonuçlarını değerlendirir. Ortaya çıkan
algılar toplamı hırsızlığın kötü olduğu sonucunu çıkarır. Evet belki yüzde yüz
bir sonuç değildir ama “genelde” hırsızlık kötü, yanlıştır. O zaman gündelik
yaşamda bunu kabul etmemiz gerekir. Ancak bu konuda da hep şüpheci olmak
gerekir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Bu göreceli şüpheci görüş daha
sonraki yüzyıllarda da kendine taraftar bulmuştur. </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>David
Hume</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">, </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Berkeley,
Kant ve Poper’da</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> bu yaklaşımdan izler vardır.
Ancak bu filozoflar farklı felsefi ekollerin temsilcileridir. Daha önce
belirtildiği gibi akım olarak Septiklik devam etmese de belki biraz daha
yumuşatılmış halleri yüzyıllarca devam etmiştir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Karneades’ten sonra Akademinin
başına </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Kleitomakhos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">
geçmiştir. Kleitomakhos, daha çok hocasının görüşlerini yaygınlaştırmaya
çalışır. Aynı şekilde </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b><span lang="EN-US">Stratonikeialı</span> Metrodorus</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> da bu görüşü benimser. Akademinin daha sonraki başkanlarından
</span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Larissalı Philon</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ise
hem Cicero’nun hocası olması bakımından hem de getirdiği yeni görüşlerle önemli
bir isim olmuştur. Daha önceki şüpheci akademi mensuplarının aksine “her türlü
yargıyı askıda tutmak gerektiği” görüşünü ret eder. Ona göre Şüpheciler mümkün
olduğu kadar doğruyu hedeflemelidir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Askalon’lu Antiokhos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> ise Stoacılık ile Akademiyi birleştirmeye çalışır. Ona göre
Stoacılık Platon’dan ayrı bir görüş değil sadece ondan çıkmış bir yöntem
farkıydı. Bu görüşe Cicero şiddetle karşı çıkar. Cicero’ya göre Antiokhos
kendisini Septik olarak görse</span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> de aslında Zenon ve Krizippos’u takip
etmektedir.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Aynı şekilde Akademinin önemli
isimlerinden </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Ainesidemos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> da bu görüşe şiddetle karşı çıkar. Ona göre bu yeni düşünce “</span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Stoacılıkla dövüşen bir Stoacılıktır</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">” Bu karşı çıkışı nedeniyle Ainesidemos okuldan ayrılmış ve
İskenderiye’ye giderek Son Dönem Septikliğini kurmuştur.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">SON DÖNEM SEPTİKLİĞİ</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Akademinin gittikçe Kuşkuculuğu terk
etmesi ve özellikle Antiokhos’un Stoacı görüşleri Akademi içerisine aktarması
sonucunda, </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Ainesidemos</b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> İ.Ö. 1. Yüzyılda İskenderiye’ye gidip yeni bir Septik Okul
kurar. Bu dönem </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Geç veya Son Dönem Septiklik </b></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">olarak isimlendirilir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Ainesidemos, okuluna Pironcu olarak
isim verir. Eserlerinin hiçbiri günümüze gelmese de </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Pironcu
Konuşmalar</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> adlı eserine yapılan alıntılar
günümüze ulaşmıştır. Ainesidemos’un amacı artık “yolundan” çıktığını belirttiği
Akademik Şüpheciliğin yanlışlarını göstermektedir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Ainesidemos, Şüpheci olmayan
filozoflara </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>dogmatik</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> der. Bu filozoflar kesin gördükleri savlara üzerinden yani
dogmalar üzerinden felsefe yaparlar. Ainesidemos’a göre Akademik Septikler de
dogmatiktir. Çünkü Akademinin mensupları bazı konuları tasdik etmekte
bazılarını da redetmektedirler. Oysa Pironculuğa göre hiç bir şeyde kesin
yargı bulunmamak gerekir. Ainesidemos’a göre Akademi mensupları giderek
Stoacılığa bağlanmakta adeta Stoacılıkla dövüşen Stoacılar haline gelmektedirler.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Gerçekten de Karneades başta olmak
üzere birçok Akademi üyesi bir orta yol bulma peşindedir. Onlara göre en makul
olan algı gündelik yaşam için kabul edilebilir. Oysa Ainesidemos<a href="http://www.onurcoban.com">’</a>a göre bu
Septisizme aykırı bir tutumdur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;">Daha sonraki yüzyıllarda </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Sextus Empiricus</i></span><span class="Hyperlink2" style="text-indent: 35.4pt;"> tarafından
aktarıldığı üzerine Ainesidemos’un 10 adet argümanı bulunmaktadır. Bunlar;</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Farklı Türden Hayvanlar Farklı
algılara sahiptir</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Farklı insanlar farklı algılara
sahiptir</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Farklı duyu organları farklı
algılara yol açar</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Aynı duyu farklı durumlarda farklı
algılara yol açar</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Algılar, algılanan nesnenin farklı
durum, mesafe ve yerde bulunmasına göre değişirler</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Algılar, algılanan nesne ve
algılayan öznenin her zaman bir karışım olmasından dolayı güvenli değildirler.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Algılar, algılanan nesnenin miktarı
ve parçaları bir arada bulunma biçimlerine göre farklıdırlar.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Hiç birşey kendi başına bir şey
değildir: Her şey bir başka şeye görelidir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Algılar, algılanan şeylerin bir
arada bulunmalarının sıklığına veya seyrekliğine göre değişirler.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">-Ahlaki yargılar farklı hayat
tarzlarına, alışkanlıklara, yasalara, inançlara bağlı olarak farklıdırlar.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Agrippa</b></span><span style="text-indent: 35.4pt;">’ya mal edilen
argümanlarda ise bu sayı beşe iner.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Şüphecilik hakkındaki en önemli kaynak İS 2. Yüzyılda
yaşamış olan </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Sextus</b></span><span style="text-indent: 35.4pt;"> </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Empiricus’tur.
</b></span><span style="text-indent: 35.4pt;">Aynı zamanda bir hekim olan bu filozof Tarsuslu </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><b>Herodotos’un</b></span><span style="text-indent: 35.4pt;">
okuluna mensuptur. En önemli özelliği Kuşkuculuk hakkındaki ayrıntıları
günümüze taşımasıdır. Yazmış olduğu </span><span class="Yok" style="text-indent: 35.4pt;"><i>Pironculuğun Ana
Görüşleri </i></span><span style="text-indent: 35.4pt;">bu konudaki günümüze ulaşan en önemli kaynaktır.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span style="text-indent: 35.4pt;">Sextus Empiricus, felsefecileri üç gruba ayırır.
Dogmatikler, her konuyu bildiklerini ve doğrunun ne olduğunu keşfettiklerini
söyleyenlerdir. Bunlar Stoacılar gibi okullardır. Negatif Dogmatikler ise
Karneades gibi Akademik Şüphecilerdir. Bunlar her ne kadar şüpheci olsalar da
doğrunun ulaşılamaz ve bilinemez olduğunu savunarak bir çeşit dogmatizmin
içinde yer alırlar. Gerçek şüpheciler ise son grubu oluşturur. Kendisinin de
dahil olduğu Pironcu bu şüpheciler gerçeğin bulunamadığını kabul eden ama bunun
hep öyle kalacağı dogmasına da saplanmayan kişilerdir. Onlar gerçek bulunana
kadar şüphe etmeye devam eden ve yargıları askıda tutan kişilerdir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt; text-justify: inter-ideograph;"><o:p> </o:p><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">Görüleceği</span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; text-align: left;">
gibi bir akım olarak Kuşkuculuk yüzyıllarca felsefe tarihinde kendisine yer
bulmuştur. Günümüzde de şüpheci tutum devam etse de bu bir akım değil bir araç
olarak görülür. Oysa yüzyıllarca Septikler bunu bir amaç olarak görmüşlerdir.
Akademi döneminde felsefenin en önemli akımlarından biri haline gelmiş,
özellikle Platon’un görüşleriyle birlikte öğretilmiştir. Ancak Roma’nın resmi
felsefesi Stoacılık karşısında iyice zayıflamıştır. Ardından değişen dünyada
Hristiyanlık gibi katı doğruları olan ve bir kurtuluş vaat eden din ile felsefe
anlayışlarının karşısında tamamen güncelliğini kaybetmiştir. Şüpheciliğin
yeniden gündeme gelmesi için Rönesans sonrası bilimsel aydınlanmanın yaşanması
beklenecektir.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b><b>.</b></div></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-4635825302181808552020-11-15T12:30:00.015+03:002022-02-13T17:49:26.135+03:00Kirene Okulu<p> <b>Felsefeye bir bakış</b></p><b>24. Bölüm Kirene Okulu</b><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><u><br /></u></div><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Haz…<o:p></o:p></i></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Önceki
bölümlerde anlatıldığı gibi felsefe tarihinin en önemli isimlerinden olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sokrates</b>, kendisinden sonra gelen
düşünce akımlarını derinden etkilemiştir. Trajik ölümüyle de öğrencileri
üzerinde kalıcı bir etki yaratmıştır. Sokrates’in doğrudan etkilediği
öğrencilerinin felsefe okullarına genel olarak <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sokratik</i> veya <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sokratesçi</i>
Okullar olarak isim verilir. Sokrates’in en önemli öğrencisi olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Platon</b> ve onun da öğrencisi <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Aristotele</b>s’e <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Büyük Sokratesçiler</b> denir. Felsefe tarihinde görece daha az etkili
olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/megara-okulu.html">Megara Okulu</a></b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/elis-eretria-okulu.html">Elis Eretria Okulu</a>, Kirene Okulu</b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/kinik-okulu.html">Kinik Okuluna</a></b> ise <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Küçük Sokratesçi Okullar</b> ismi verilir.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kirene (Kyrene) Okulu, </b>Sokrates’in
öğrencisi olan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Aristippos</b>
(Aristippus) tarafından Afrika’nın kuzeyinde bulunan Yunan Kolonisi <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Kirene</i> şehrinde kurulmuştur. Bu nedenle
Aristippos’un izinden giden filozoflar <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Kirene
Okulu</i> içinde değerlendirilir.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjmeL7dVFCwQuXOVzAlLD37diVHnq_CIWwvUevM7AWQAZQfJBieL_HgN0Kid_4sMlY3jwle8DVbV393084QsOMVRGmAscP7em7hQC1jhEkShLj95Zm9z7NJ2kTzZoPDXrmcyVm0cHnE4TA/s464/Aristippus.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="464" data-original-width="330" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjmeL7dVFCwQuXOVzAlLD37diVHnq_CIWwvUevM7AWQAZQfJBieL_HgN0Kid_4sMlY3jwle8DVbV393084QsOMVRGmAscP7em7hQC1jhEkShLj95Zm9z7NJ2kTzZoPDXrmcyVm0cHnE4TA/s320/Aristippus.jpg" /></a></div><br /><p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Aristippos,
İ.Ö. 435-356 yılları arasında yaşamıştır. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sokrates.html">Sokrates</a></b>’in
şöhretini duyup <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Atina</i>’ya gelmiş ve
onun öğrencisi olmuştur. Sokrates’in ölümünden sonra ise Sicilya’da bulunan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sirakuza</i> kentine gelmiş ve burada kral <i style="mso-bidi-font-style: normal;">1. ve 2. Dionysios</i>’ların himayesinde
kalmıştır. En sonunda doğduğu Kirene’ye dönmüş ve burada okulunu kurmuştur.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Aristippos,
Sokrates’e karşı bir bağlılığı olsa da aynı zamanda <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Sofist</b>lerin de görüşlerini benimsemişti. Onun ortaya atmış olduğu
felsefeye <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hazcılık</b> veya <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hedonizm</b> adı verilir. Onun hazlara
verd<a href="www.onurcoban.com">i</a>ği bu önem felsefe tarihi boyunca da etkisini sürdürmüştür. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Helenistik Felsefe</b>nin önemli
akımlarından <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikurosçuluk</a></b> ve onun
kurucusu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Epikuros</b> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Epikür</i>) bu hazcılığı daha da
geliştirmiştir. Yüzyıllar sonra ise <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Jeremy
Bentham</b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2011/06/john-stuart-mill-ozgurluk-uzerine.html">John Stuart Mill</a></b>
tarafından ortaya konulan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Yararcılık /
Faydacılık (Utilitarianism / Utilitaryanizm) </b>ve kısmen de benzer
kavramları taşıyan <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">William James,
Charles Sanders Peirce</b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">John Dewey</b>’in
öncülüğünü yaptığı <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Amerikan Pragmatizmi</b>n
kökenlerini burada bulmak mümkündür. Ayrıca sosyolojide de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2017/03/fonksiyonalizm-islevselcilik_12.html">İşlevselcilik</a></b> (<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Fonksiyonalizm</b>) olarak hazcılık kendini gösterir. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Aristippos’un
ortaya koyduğu argümanların çoğu, diğer Kireneliler tarafından da
benimsenmiştir. Aristippos, hocası Sokrates gibi “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">iyi nedir?</i>” sorusunun cevabını aramaktaydı. Daha önceki bölümlerde
anlatıldığı gibi Sokrates için iyi olan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">mutluluktu</i>.
Bu mutluluğa ulaşmak için <i style="mso-bidi-font-style: normal;">erdemli</i>
olmak gerekirdi. Erdemli olabilmenin en önemli koşulu ise <i style="mso-bidi-font-style: normal;">bilgili</i> olmaktı. Oysa Aristippos, iyi olanı <i style="mso-bidi-font-style: normal;">haz</i> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Hedone</i>) olarak
görür. İnsan doğduğundan beri zevk aldığı şeylerin peşinde koşar. Ona zevk
veren hazlar yaşamın en önemli nedenidir. Haz duyabildiğimiz zaman gerçek
anlamda mutlu oluruz. İşte Aristippos’ta bundan yola çıkarak, hazların önemini
vurgulamıştır.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">İnsanlar için
temel iki duygu vardır. Biri haz diğeri ise acıdır. Hazlara ulaşmak isterken
acıdan da kaçma eğiliminde oluruz. Aslında hem haz hem de acı birer uyarımdır.
Ancak haz daha yumuşakken, acı daha serttir. Bu nedenle acıdan uzak durmak
isteriz. Hazın yokluğu acı, acının yokluğu haz değildir. Bu durumlar sadece ara
durumlardır.onurcoban<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Haz sadece haz
olduğu için tercih edilir. Hazlar arasında daha değerli olan diye bir şey
yoktur. Tüm hazlar eşittir. Cinsellik, yemek yemek gibi bedensel zevklerle haz
yaratır. Aynı şekilde yurdunun refahı da ruhumuzda bir haz yaratabilir. Hazzın
ne olduğunun bir önemi yoktur. Önemli olan haz duymaktır.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjlPo6_tcLgfSiv7VSZ8eO9_fRn8cCBMofCU-bt0Vw-JgK9S931m-LVt5eVYa3M5ahmhXj2I7loEn3IEffM1fCWVmfst8rQGAkFrwB5jLBjFPCY7XvFGTejBX84niHb1Rznrlc2k0506Qs/s330/330px-Temple_of_Zeus_-_Cyrene.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="248" data-original-width="330" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjlPo6_tcLgfSiv7VSZ8eO9_fRn8cCBMofCU-bt0Vw-JgK9S931m-LVt5eVYa3M5ahmhXj2I7loEn3IEffM1fCWVmfst8rQGAkFrwB5jLBjFPCY7XvFGTejBX84niHb1Rznrlc2k0506Qs/s320/330px-Temple_of_Zeus_-_Cyrene.jpg" width="320" /></a></div><br /><p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Kyreneliler
için bedensel olan haz ve acılar, ruhsal olan haz ve acılardan daha
şiddetlidir. Bize duygusal, ruhsal yönden haz yaşatan şeyler iyi olsa da,
bedensel hazlarımız her zaman daha ön plandadır. Bu nedenle Kireneliler
bedensel hazları daha çok vurgulamışlardır.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">İnsanın amacı
anlık hazlar olmalıdır. Mutluluk ise bu hazların toplamıdır. Hem gelecekteki
hem de geçmişteki hazlar, mutluluğu oluşturur. Ancak hazlar salt haz oldukları
için iyidir. Mutluluk ise aslında haz olduğu için... Bu hazzı, mutluluğun
üstüne koyan bir düşüncedir. Ancak hazları mutluluk yaratacak diye üst üste
koymak akılcı değildir. Bu haz yığını sadece yorgunluk yaratacak ve hazların
etkisini kaybetmesine neden olabilecektir. Bu nedenle uzun süreli düşünmemeli
anlık hazlara önem verilmelidir. Bir kişi hayatı boyunca bir kez bile anlık haz
yaşasa, bu iyi bir şeydir. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Kireneliler,
hazza verdikleri önem nedeniyle oldukça eleştirildiler. Onların hazza ulaşmak
için var olan birçok etik kavramı çiğnemeyi göze almaları tartışmalara nedenonurcoban.com olmuştur. Ancak Aristippos ve ardılları hazcılık yaparken aklıselim olmanın da
önemini vurgularlar. Onlar için bilge olmak önemlidir. Ama şu unutulmamalıdır.
Bilge bir insanın kıskançlık, kin gibi duyguları taşıması beklenmez ama bilge biri
haz da duyar, acı da çeker.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Hazların nasıl
oluştuğu Kireneliler için önemli değildir. Uygunsuz bir biçimde de olsa önemli
olan hazza ulaşmaktır. Onlar için meşru ya da uygusuz haz diye bir şey yoktur.
Onlar için doğal olan iyidir. Din, devlet, ahlak kuralları tamamen insanların
oluşturduğu şeylerdir. Teorik olarak bu düşünce başlarda mantıklı gelse de
toplum yaşamında bir takım sorunları da beraberinde getirir. Eğer haz
yaratıyorsa hırsızlık, cinayet gibi toplum tarafından olumsuz olarak
değerlendirilen davranışların yapılmasının önü açılabilir. Kireneliler,
toplumsal kısıtlayıcı kuralları da yadırgarlar. Bir kısmı açıkça demese de bir
kısmı hazza ulaşmak için her şeyin yapılabileceğini kabul ederler. Hazcılığa
yapılan en büyük eleştirilerin nedeni budur. Bu düşünce de ileride, önceden
belirttiğimiz isimler tarafından daha gerçekçi temellere oturtulmaya
çalışılacaktır.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Bir başka
Sokratesçi okul <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Kinikler</b> dünya
nimetlerinden tamamen kendini çekmeyi savunurken, Kirene Okulu dünya
nimetlerinden tamamen faydalanmayı savunur. Bu anlamda karşıt iki akım haline
gelmişlerdir. Ancak Kinikler gibi tek bir devlete tek bir yasaya bağlı kalmanın
anlamsızlığını kabul ederler. Kinikler gibi onlarda “dünya vatandaşlığı”
kavramına sıcak bakarlar. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Aristippos ile
ilgili birçok anekdot anlatılır. Örneğin, Kral Dionysios hem ona hem de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’a ne istediklerini sorar.
Platon, kitap alırken, Aristippos para alır. Bunun nedenini soranlara “Benim
paraya, Platon’un kitaba gereksinimi var” der. Bir başkasında ise; Dionysios
ona “Neden filozoflar zenginlerin kapısına geliyor da, zenginler filozofların
kapısına gitmiyor” diye sorunca “Çünkü filozoflar, kendilerine neyin olmad<a href="www.onurcoban.net">ı</a>ğını
bilirler, öbürleri ise bilmez” diye cevap verir. Bir gün bir gemi yolculuğunda,
korsanların yaklaştığını görünce parasını denize atar. Ardından ekler
“Aristippos bu para yüzünden ortadan kalkacağına, bu para Aristippos için
ortadan kalksın.”<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Kirene
Okulunun diğer üyeleri şunlardır: <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Aristippos’un
kızı <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Arete</b>, babasından sonra okulun
idaresini eline alır. Ardından oğlu <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Genç
Aristippos</b>’a bu felsefeyi öğretmiştir. Genç Aristippos’a bu nedenle “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">annesinin yetiştirmesi</i>” anlamındaki <i style="mso-bidi-font-style: normal;">metrodidaktos </i>lakabı verilmiştir. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Genç
Aristippos’un öğrencisi <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Theodorus</b>,
önceleri <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tanrıtanımaz</i> /<i style="mso-bidi-font-style: normal;">ateist</i>, daha sonraları ise <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tanrı</i> ismiyle bilinir. Theodorus’un
birçok görüşü ileride Epikuros’u etkilemiştir. Tanrıları yok saymış, zina,
hırsızlık gibi şeylerin ayıplanmasının suni olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle
bunların doğada ayıp olmadığını belirtir. Hazza ulaşmak için meşruluk
aranmamasını savunan en önemli isimlerden biridir.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Bir diğer
önemli isim ise İskenderiye de dersler veren <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hegesias</b>’tır. Kinizm de içeren düşünceleri giderek daha da
radikalleşmiştir. Hegesias ve onu takip edenlere göre mutluluk olanaksızdır.
Çünkü yaşam boyunca hem beden hem de ruh sürekli acı çeker. Bu durumda yaşam
gibi ölümde istenebilecek bir şeydir. İnsan yaşamında acıdan kurtulamıyorsa
ölümü seçebilir. Bu düşünceleri ile insanları ölüme ikna etmiş ve birçok
öğrencisi intihar etmiştir. Bu nedenle kendisine <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peisithanatos</i> yani <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ölüme ikna
eden</i> ismi verilmiştir. Bu olumsuz etkili duruşu nedeniyle Mısır hükümdarı
Ptolemaios İskenderiye’de ders vermesini yasaklamıştır. Bazı görüşlere göre de
sürgün edilmiştir. Hegesias olumsuz felsefe anlayışının en önemli kişilerinden
biri olarak tarihe geçmiştir.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Aristippos’un
öğrencisi Kireneli <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Antipatros</b> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Antiparter</i>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://www.onurcoban.com/2022/02/cicero.html">Cicero</a></b>’nun belirttiğine göre kördü), Antipatros’un öğrencisi
Kireneli <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Epitimedes</b>, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Paraibates</b> ve <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Annikeris</b> gibi filozoflar Kirene Okulu’nun diğer temsilcileridir. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Özellikle Annikeris, Theodorus ve Hegesias’la
birlikte Kirene Okulunun en önemli üç kolunu oluşturmuştur.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"></p><div style="text-align: justify;"><span> </span>Bu okuldan bir süre sonra <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/08/epikurosculuk.html">Epikuros</a></b>, hazcılığı atomculuk ile birleştirerek önemli bir felsefi geleneği başlatmıştır. Onun için dengeli bir yaşam haz duymak için olmazsa olmazdır. Sadece haz veriyor diye durmadan yemek yemek anlamsızdır. Bilge bir kişi için sadece bir ekmek ve su haz duymaya yetecektir. Görüldüğü gibi hazcılığı daha sakin bir ruh haline getiren Epikuros ile Kirene Okulu arasında farklar bulunmaktadır.</div><p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b><b>.</b></div>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p><u></u></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3632254865507675604.post-75091479221076026302020-10-31T11:00:00.023+03:002021-11-22T22:49:51.420+03:00Kinik Okulu<p><b>Felsefeye bir bakış</b></p><b>23. Bölüm Kinik Okulu</b><br /><u><br /></u><div><u>Yazan: Onur Çoban</u></div><div><u><br /></u></div><div><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i>“Gölge etme başka ihsan istemem”<o:p></o:p></i></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Önceki
bölümlerde anlatıldığı gibi felsefe tarihinin en önemli isimlerinden olan <b>Sokrates</b>, kendisinden sonra gelen
düşünce akımlarını derinden etkilemiştir. Sokrates’in en önemli öğrencisi olan <b>Platon</b> ve onun da öğrencisi <b>Aristotele</b>s’e <b>Büyük Sokratesçiler</b> denir. Felsefe tarihinde görece daha az etkili
olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/megara-okulu.html">Megara Okulu</a></b>, <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/10/elis-eretria-okulu.html">Elis Eretria Okulu</a>, Kirene Okulu</b> ve <b>Kinik Okuluna</b> ise <b>Küçük Sokratesçi Okullar</b> ismi verilir.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Küçük
Sokratesçi okullardan biri olan <b>Kinik
Okulu</b>’nun (<b>Kynik Okulu, Sinik Okulu</b>)
kurucusu <b>Antisthenes</b>’tir. Onun
izinden giden filozoflara <i>Kinikler</i> (Kynikler,
Sinikler) bu akıma da <b>Kinizm (Sinizm)</b>
adı verilmiştir. Bu filozofların kuşkusuz en önemli temsilcisi <b>Sinoplu Diogenes</b> (<i>Diyojen</i>)’dir. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"> Antisthenes, Atinalı bir baba ile Trakyalı bir
kadının çocuğu olarak İ.Ö. 444’te dünyaya gelmiştir. Onu biraz da aşağılamak
için safkan Atinalı olmadığı zaman zaman yüzüne vurulmuştur. Önceleri Sofist <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sofistler-gorgias.html">Gorgias</a></b>’ın öğrencisi olmuştur. <b><i>Diogenes
Laertius</i></b><i>’un </i>“<b><i>Ünlü
Filozofların Yaşamları ve Görüşleri</i></b> eserinde bahsettiği üzere hitabet
sanatını ondan öğrenmiştir. Özellikle “<i>Gerçekler
ve Teşvikler</i>” adlı eserinde bu belirgindir. Ardından <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/06/sokrates.html">Sokrates</a></b> ile tanışınca, onun hayat görüşünden oldukça etkilenmiş ve
öğrencisi olmuştur. Sokrates’in trajik ölümü sonrasında kendi okulunu açmak istemiştir.
Ancak o dönemde safkan Atinalı olmayanların şehir merkezinde bir okul açma izni
verilmemekteydi. Aynı <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/09/aristoteles.html">Aristoteles</a></b>
gibi o da şehrin biraz dışında bir okul açmak zorundaydı. Bunun üzerine <b>Kynosarges</b> <i>gymnasium’</i>da okulunu kurmuştur. Kynosarges, “beyaz ve hızlı koşan
köpek” anlamına gelir. Kinik kelimesinin kökeni olan bu yer nedeniyle orda
felsefe yapanlara <b>Kinik</b> (<i>Kynikoi</i>) yani <i>köpeksi</i> adı verilir. Başlangıçta bu ismi okulun yeri nedeniyle
kullanmışlardı. Ancak zamanla Kiniklerin felsefe anlayışı ve yaşam biçimleri de
bu “<i>köpek</i>” lakabının üzerlerine
yerleşmesine neden oldu. Özellikle Diogenes gibi isimler bunu gururla kullandı.
<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuu1PCXagz2WGK37jxNNjsewxX63nPMjJ2ZyNzvPEihQE2r_IXfeUs6fif9gn38gNoel7n4MDUYQs93qDTsUWgay5NOGUMqKqL4ZwIcO43mrniHkhvo2W6QBiZ0MLiXpsyXHllhI6TY8Q/s440/Antisthenes.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="440" data-original-width="330" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuu1PCXagz2WGK37jxNNjsewxX63nPMjJ2ZyNzvPEihQE2r_IXfeUs6fif9gn38gNoel7n4MDUYQs93qDTsUWgay5NOGUMqKqL4ZwIcO43mrniHkhvo2W6QBiZ0MLiXpsyXHllhI6TY8Q/s320/Antisthenes.jpg" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><br /><p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Antisthenes ve
çoğu Kinik filozof, doğa felsefesi ile ilgilenmemiştir. Onlar için ahlak ve
mantık konuları daha önemli olmuştur. <i>Diogenes
Laertius, </i>Antisthenes<b><i> </i></b>hakkında şunları yazmıştır: <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">“…Dünyada en
büyük mutluluk nedir diye sorulunca, mutlu ölmek yanıtını vermiştir… Kötü bir
kişi tarafından övüldüğünde, “Korkuyorum kötü bir iş mi yaptım” demiştir…
“Felsefenin ne yararını gördün” diye sorulunca “Kendimle sohbet edebilmeyi
öğrendim” diye cevap verir…”<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Antisthenes
günümüzde çoğu bize ulaşmamış onlarca eser yazmıştır. <i>İyilik üzerine, Yiğitlik Üzerine, Deyiş Biçimleri Üzerine, Müzik
Üzerine, Helene ve Penelope Üzerine</i> gibi eserleri vardır. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Kinikler için <b><a href="https://www.onurcoban.com/2020/08/platon.html">Platon</a></b>’un ideaları gerçek değildir.
Bilindiği gibi Platon’da, görülen dünyanın dışında <i>idealar dünyası</i> olarak isimlendirilen bir dünya vardır. Asıl
gerçekliğin <b>idealar</b> olduğunu savunan
bir felsefe anlayışı getirmiştir. Platon tek tek cisimleri değil bir bütün, bir
tümel olan ideaları savunuyordu. Yani bir “at ideası” vardır. Çevremizde
gördüğümüz atlar bu at ideasından pay alan birer yansıma, birer gölgedir. Oysa
Antisthenes başta olmak üzere Kinikler bu kavram ve tümellerin sadece zihinsel
şeyler olduğunu, gördüğümüz cisimlerin salt gerçek olduğunu savunuyorlardı.
Antisthenes “<i>Bir at görüyorum ama atı
görmüyorum</i>” sözü önemlidir.onurcoban.com Diogenes ise, Platon’un idealar üzerine
konuştuğunu görünce “<i>Ben burada sadece
masa ve üzerindeki çanağı görüyorum. Masa ve çanak ideasını görmüyorum</i>” der.
Bunun üzerine Platon “<i>Masa ve çanağı
görmeye gözlerin var ancak masa ve çanak ideasını bakacak zihnin yok”</i> diye
ona kızar. Kinikler teoriden çok pratik gerçekliğe inanıyorlardı. Örneğin Diogenes,
<i>devinim</i> (hareket) yoktur diyen birine
yanıt olarak, kalkıp dolaşmaya başlamıştır. Kuşkusuz bu eylem Kinik
Filozofların hem düşüncesini hem de yaşam anlayışını çok iyi anlatır.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Kinikler ahlak
konusuna oldukça önem verirler. Sokrates’in ahlak anlayışı onlar için referans
noktasıdır. Sokrates gibi onlar da erdemin önemini vurgularlar. Sokrates,
hayatın amacını mutluluk olduğunu, mutlu olmak için ise erdemli olmanın şart
olduğunu söyler. En büyük erdem ise bilgili olmaktır. Sokrates’e göre
sorgulamamak, bilgisiz olmak en büyük erdemsizliktir. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Kinikler’de
hayatın amacının mutluluk olduğunu ve bunu erdemli olmakla sağlanacağını kabul
ediyorlardı. Ancak Sokrates’le bu noktada ayrıldılar. Sokrates’in erdemli
yaşamda savunduğu bir tür uyumdu. Gösteriş, zenginlik, statü, siyasi güç gibi
insanların önem verdiği çoğu şey erdemli olmak için saçmaydı. Mal ve mülke
aşırı önem vermek insanları mutlu etmez sadece kendilerini kandırırlardı. Ancak
Sokrates tamamen dünyevi zevklere de karşı değildi. Cinsellik, içki, dostlarla
sohbet gibi şeylere insan tamamen yüz çevirmemeliydi. Platon’un <i>Şölen</i> adlı diyaloğunda anlatıldığı gibi,
Sokrates çoğunlukla içki içmezdi. Ancak yeri geldiğinde de kendini
kaybetmeyecek şekilde içki içerdi. O bu tür şeylerin zevk verdiğinin
farkındaydı. Bunlardan tamamen uzak durmamız insan için olumsuzluklar
yaratabilirdi. Önemli olan bir uyumu sağlamak, dünyevi zevklerin hayatımızın
amacı olmasının önüne geçmekti.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Oysa Kinikler
böyle düşünmedi. Onlar zenginlik, statü gibi kavramlara tamamen karşı çıktılar.
Onlar için önemli olan özgürlük ve bağımsızlıktı. İnsanlar, toplum içinde bir
konuma gelmek için bu özgürlüklerinden feragat etmek zorundaydılar. Bu, bireyin
mutlu olmasının önündeki en büyük engellerden biriydi. Aile, toplum, din ve
devlet gibi kavramlar sadece bireyin bağımsızlığını engellemekteydi. Diogenes “<i>Ben bir dünya vatandaşıyım</i>” sözü ile bir
ülkeye değil tüm dünyaya ait olduğunu vurgulamıştı. Belki de bu söz onu ilk
kozmopolit düşünür yapmıştır.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Kinikler, haz
konusunda uyuma karşıydılar. Onlara göre hazlar dünyadaki en büyük kötülüktür.
Antisthenes, “<i>hazdan delilikten daha
fazla korktuğunu</i>” belirtmiştir. Hazlar insanın doğru düşünmesinin önüne
geçer. Onu kendi kölesi haline getirir. Birini çok sevmek veya ondan nefret
etmek yaşamımızı yönlendirir. Cinsellik gibi hazlar, doğru düşünmenin önüne
geçebilir. Zevk almak için hatalı davranışlarda bulunabiliriz. Hazlar duygular
yoluyla akıllımızın önüne geçebilir. Sokrates bunu dizginleyebileceğimizi
savunuyordu. Kinikler ise bunun mümkün olmadığını… Hazlara bu derece karşı
çıkmaları bir başka Sokratesçi Okul olan <b>Kirene
okuluna</b> karşı olmalarını sağladı.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiNoGpiwdQZTJHfHPyHWL4hejQFj0vZxRjy2QwjBSBTvwyKZ-f2SSPxM5cCAo5F97cg2RvLZ-nmU638RoqiL5JDBjE0PjEk8IM05ecUWOAhKOSIVT8l2OZqGGZsf9ssg9SurJwpcm5XyIE/s389/Diogenes.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="286" data-original-width="389" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiNoGpiwdQZTJHfHPyHWL4hejQFj0vZxRjy2QwjBSBTvwyKZ-f2SSPxM5cCAo5F97cg2RvLZ-nmU638RoqiL5JDBjE0PjEk8IM05ecUWOAhKOSIVT8l2OZqGGZsf9ssg9SurJwpcm5XyIE/s320/Diogenes.jpg" width="320" /></a></div><br /><p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Kinik okulunun
yaşam tarzı en güzel <b>Sinoplu Diogenes</b>
(<i>Diyojen</i>) ile kendini gösterir. Babası
<i>Hikesios</i> Sinop’ta devlet bankasının
yöneticiliğini yaptığında sahte para basar. Olay ortaya çıkınca Diogenes, kimilerine
göre Sinop’tan sürgün edilmiş, kimilerine de göre de korkup kaçmıştır. Atina’ya
gelip Antisthenes ile karşılaşınca ise hayatı değişir. Söylendiğine göre
Antisthenes’in öğrencisi olmak için çok çabalar. Antisthenes herkese yaptığı
gibi onu da kovar. En sonunda da bastonunu havaya kaldırıp onu dövmekle
korkutur. Ancak Diogenes, “<i>Vur ama bir
şey söyleyeceğini düşündüğüm sürece beni durduracak kadar sert bir odun
bulmayacaksın</i>” der. Antisthenes bunun üzerine onu yanına alır.<span style="background-color: white;"><span style="color: white;"><a href="http://onurcoban.com">onurcoban.com</a></span></span><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Antisthenes
gibi o da, sadece bir harmani giyer, elinde bir heybe ile dolaşırdı. Giyime
kuşama önem vermez, bastonuyla sürekli şehirde dolaşır, dilencilikle para
toplardı. Geceleri de Metroon’da bulunan bir fıçıda kalıyordu. Günümüzde,
popüler kültürde de sıklıkla fıçıdaki bu evi ile resmedilmektedir. Bir gün
elleriyle su içen bir çocuk görünce heybesindeki tası atar ve eliyle su içmeye
başlar. Hatta bu olay üzerine “<i>Küçük bir
çocuk yalın yaşamda beni geçti</i>” diyerek hayıflanır. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Diogenes ve <b>Büyük İskender</b> arasında anlatılan
öyküler de ilginçtir. Günlük zevklerden tamamen kendisini soyutlamış olan bu
filozof ile o devrin tartışmasız en büyük hükümdarı Büyük İskender
birbirleriyle tamamen ters anlayışları temsil ediyorlardı. Diogenes, sokaklarda
yatıyor, parayı ve şöhreti umursamıyordu. Büyük İskender ise istediği her şeye
sahip ve o zamanlarda bilinen tüm dünyanın hükümdarı olarak güçlü bir hayat
sürüyordu. Ancak Büyük İskender’in Diogenes’e saygı duyduğu gözükür. Onunla
defalarca karşılaşmış ve bu karşılamalar hikayeleşmiştir. En bilinen hikâyede
Büyük İskender, Diogenes’i görmeye gider. O sırada ev yaptığı fıçısının önünde
güneşlenen Diogenes’e “<i>Dile benden ne
dilersen</i>” der. Diogenes ise gölgesini kapatan Büyük İskender’e “<i>Gölge etme başka ihsan istemem</i>” diye
cevap verir. Bu elbette gerçekten gölgesini kapatmasıyla birlikte, mecazen de
bir anlam taşımaktadır. Büyük İskender’in heybetli, şatafatlı yaşamı, onun
hazdan yoksun ve erdemli yaşam ışığına bir gölge gibi düşmektedir. Diogenes
hakkındaki bu söz günümüzde de popüler kültürde, şarkılarda ve edebiyatta
kendini gösterir. Bir başka hikâyede ise Büyük İskender “<i>Eğer İskender olmasaydım, Diogenes olmak isterdim</i>” der. Diogenes’de
“<i>Ben de Diogenes olmasaydım, İskender
olmak isterdim</i>” diye cevap verir. Farklı bir hikâyede İskender, ona “neden
köpek dendiğini” sorar. Diogenes ise “<i>Bana
bir şey verene kuyruk sallıyorum, vermeyene havlıyorum, kötüleri de ısırıyorum</i>”
der.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Diogenes, bir
gemi yolculuğu sırasında korsanlarca yakalanır ve köle olarak satılır. Ancak
bunu çok sıradan karşılar. Hatta esir pazarında satılırken ne iş yaptığı
sorulunca “<i>ben insanları yönetirim</i>”
der. O sırada orda olan <i>Kseniades</i>’e
satılmasını ister. Çünkü Kseniades’in bir efendiye ihtiyacı olduğunu belirtir!
Kseniades bu aykırı konuşan kişiyi satın alıronurcoban ve onu çocuklarının öğretmeni
yapar. Dostları onu kurtarmak istese de buna karşı çıkar. Ona göre aslanlar
bakıcıların kölesi değildir. Bakıcılar aslanların kölesidir. Bir söylentiye
göre ölümü, kendi nefesini tutması sonrası olmuştur. Yine bir efsaneye göre,
İskender’in öldüğü gün, Diogenes’de hayatını kaybetmiştir. <i>Karga, Atina Halkı, Mektuplar, Ölüm üzerine</i> gibi onlarca eser
yazdığı varsayılır. Kimilerine göre ise hiç bir şey yazmamıştır. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Antisthenes ve
Diogenes hazır cevap ve lafını esirgemeyen kişilerdi. Örneğin; Antisthenes;
Atinalılara eşekleri, meclis kararıyla at yapmaları önerdi. Atinalılar bunu
anlamsız bulunca, “<i>Ama aranızda hiç bir
şeyden anlamadıkları halde, sırf oylamayla komutan olanlar var</i>” diye cevap
verdi. Diogenes, bir gün ciddi bir konudan bahsederken kimsenin onu
dinlemediğini fark eder. Bunun üzerine kuş gibi ötmeye başlar. İnsanlar<a href="www.rabiateyze.com">ı</a>n bu
kuş sesini duyup yanına gelmesi üzerine, “<i>Maskaralık
oldu mu güzelce gelirsiniz ama ciddi konular olduğunda umursamazsınız</i>”
diyerek insanları eleştirir. Diogenes, yaşlandığında artık boş vermesi
gerektiğini söyleyenlere, “<i>Stadyumda bir
koşucu olsam, bitiş çizgisine yaklaştığımda boş mu verecektim</i>” diye
karşılık verir. Günümüzde Sinop’ta bulunan heykelinde olduğu gibi elinde bir
fenerle dolaşır ve “<i>adam arıyorum</i>”
derdi. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Özellikle
Platon, bu mütevazı yaşamı, tam tersi bir biçimde ünlü olma merakı olarak görür
ve Diogenes’i eleştirdi. “<i>Ona acımak
istiyorsanız çekip gidin</i>” diyerek insanlara bu durumu göstermek istedi. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Platon’a göre
Diogenes, Sokrates’in delirmiş haliydi! <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Diğer Kinikler
ise kısaca şunlardı;<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Diogenes’in
öğrencisi <b>Monimus</b>, Sirakuzalıydı.
Diogenes’in ününü duymuştu ancak o sırada bir bankerin hizmetlisi olduğundan
ondan ders alamıyordu. Deli numarası yaparak efendisinin onu bırakmasını
sağladı. Ardından da Diogenes’e kendini adadı.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><b>Krates</b> (<i>Crates</i>) Diogenes ünlü öğrencilerinden biridir. Her eve girip öğüt
vermesinden dolayı <i>çilingir</i> lakabıyla
tanıdır. Zengin olmasına rağmen tüm parasını dağıtmış ve Kiniklerin yaşam
biçimine ayak uydurmuştur. Söylenene göre dirençli olmak için yazın kalın,
kışında ince giyerdi. Büyük İskender yağmalanmış yurdunun onarılmasını isteyip
istemediğini sorunca “<i>Ne gerek var, belki
başka bir İskender gelip yine yıkacak</i>” demiştir. Krates ayrıca <b>Stoa</b> Felsefesinin kurucusu olan <b><a href="https://www.onurcoban.com/2021/11/Stoafelsefesi.html">Kıbrıslı Zenon</a></b>’un hocalığını da
yapmıştır.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">Bir başka
Kinik Filozof ise <b>Metrokles</b>’tir. Kız
kardeşi <b>Hipparkhia</b>’da onun gibi bir
filozoftur. Her ikisi de Kinik görüşü benimser. Hipparkhia etkilendiği Krates
ile evlenmek istemiştir. Krates ise hiçbir şeyi olmadığını söyler ve böyle bir
yaşamı seçmesi durumda onunla evleneceğini bel<a href="www.onurcoban.net">i</a>rtir. Hipparkhia bunun üzerine
Kinikler gibi giyinip yaşamaya başlar. Metrokles’in <b>Theombrotos</b> ve <b>Kleomenes</b>
adında öğrencileri olmuştur. Theombrotos’un ise İskenderiyeli <b>Demetrios </b>adında öğrencisi;
Kleomenes’in ise İskenderiyeli <b>Timarkhos</b>
ve Efesli <b>Ekhekles</b> adlı öğrencileri
olmuştur.<o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"> Diğer Kinik Filozofları ise şunlardır: Diogenes’in
öğrencisi <b>Onesikritos</b> (İskender’in
seferlerine katılmasıyla bilinir), Meşe ormanı lakaplı <b>Menandros</b>, Aeginalı <b>Philiskos</b>,
<b>Menippos</b> ve Kinik <b>Menedemos</b> (<b>Elis Eretria Okulu</b>nundaki ile karıştırılmaması gerekir.) <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><o:p> </o:p></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><span style="font-family: inherit; text-align: left;">Ayrıca Diogenes Laertius tarafından Kinizmin içinde gösterilmeyen ancak
günümüzde Kinik Filozoflardan kabul edilen Borysthenesli </span><b style="font-family: inherit; text-align: left;">Bion</b><span style="font-family: inherit; text-align: left;"> önemli bir isimdir. Onun hakkındaki çoğu bilgi yine bir Kinik
olan Megaralı </span><b style="font-family: inherit; text-align: left;">Teles</b><span style="font-family: inherit; text-align: left;"> sayesinde
günümüze gelmiştir. Hem şair hem de yaşadığı </span><i style="font-family: inherit; text-align: left;">Megalapolis</i><span style="font-family: inherit; text-align: left;"> kenti için bir yasa koyucu olan </span><b style="font-family: inherit; text-align: left;">Cercidas</b><span style="font-family: inherit; text-align: left;"> (</span><i style="font-family: inherit; text-align: left;">Kerkidas</i><span style="font-family: inherit; text-align: left;">) ise
bir başa Kinik filozoftur.</span></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><b style="text-align: left; text-indent: 35.4pt;">Yazının diğer bölümleri için tıklayınız<span face="" style="color: #333333;"><span style="background-color: white; font-size: 14.85px;">: </span></span><a href="http://www.onurcoban.com/2009/12/felsefeye-bir-baks-giris.html" style="background-color: white; color: #659529; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px;">Felsefeye bir bakış-Giriş-</a></b></p><div style="margin: 0px; text-align: justify;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"><b><span style="font-family: "times new roman", serif;"></span><br /></b></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 14.85px; margin: 0px; text-align: justify; text-indent: 47.2px;"></div><div style="background-color: white; color: #333333; font-family: "times new roman"; font-size: 14.85px; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>Onur Çoban</b><br /><b><br /></b><b><br /></b><b>.</b></div></div><div class="blogger-post-footer">Onur Çoban</div>Onur Çobanhttp://www.blogger.com/profile/11191825038019735898noreply@blogger.com0