ÇOCUKLARA YÖNELİK MARKALARIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ÖLÇÜMLENMESİ-5

Not:Lütfen Başı için diğer bölümleri okuyunuz.
-------------------------------------------------------
ÇOCUKLARA YÖNELİK MARKALARIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ÖLÇÜMLENMESİ-5
Yazan:Onur ÇOBAN
5.2.Çocuklarla yapılan araştırmanın değerlendirilmesi

20 çocukla yapılan araştırma sonucu elde edilen veriler şunlar olmuştur:

-Televizyonda izlediğiniz reklamlardan hatırladıklarınız nelerdir?

Çocuklar bu soru karşısında iki türlü yanıt vermişlerdir. Bazıları sadece genel olarak bir tür belirtmiş diğerleri ise bununla beraber marka isimlerini de söylemişlerdir.
Çocuklar kategori olarak, Telefon reklamları, Çocuk reklamları, çikolata reklamları, Çocuk bezi reklamları, deterjan reklamları, Beyaz Eşya reklamları, Sucuk reklamları, Diş fırçası ve diş macunu reklamı, Otomobil reklamları, Elektronik eşya reklamını izlediklerini belirtmiştir.
Marka belirtenler ise Dido, Kitkat, Sütaş, nesquik gibi kendilerine yönelik ürünleri belirtirken Kosla, İpek mobilya, Turkcell, Uhu,Göz grup, Arçelik, İstikbal, Puma, Samsung, Nokia, Omo, Nestle, Beko, Akbank gibi yetişkinlere yönelik ürünlerinde saymışlardır.
Çocukların yüzde sekseni çikolata reklamlarını izlediklerin belirtmiştir. İkinci sırada ise deterjan reklamları gelmektedir.
TİAK’ın verileri ile karşılaştırılma yapıldığında Ülker gibi çikolata reklamlarının sıklıkla yayınlanması bu sonuca etken olarak gösterile bilinir. Ayrıca ekranda sürekli cep telefonu reklamı verilmesi çocukların televizyonda bu markalar ile muhatap olmalarına neden olmuştur. Bu yargı aynı şekilde otomobil reklamları içinde geçerlidir.
Çocuklar ayrıca Film fragmanlarını reklamlarda sıkça gösterildiğini söylemişlerdir.

-Aklınıza gelen markalardan birkaçını sayabilir misiniz?

Çocuklar bu soruya Domestos, Nike, Ace, Citroen, Adidas, Arçelik, Puma, Beko, Nokia, Samsung, Yeşil kundura, Converse, Digitürk ,Omo, Sinbo, profilo, Lescon, Kinetix , avon, polaris gibi yetişkinleri hedef alan ürünleri sayarken; Kitkat, Kent, Nesquik, Ülker, Barbie, albeni gibi kendilerine yönelik ürünleri de saymışlardır.
Çocuklar yetişkinlere yönelik 20 ürünü sayarken kendilerine yönelik sadece 6 marka saymışlardır.
Çocukların yüzde yetmişi bu soruya giyim markalarını belirterek cevap vermiştir. Reklamlarda sıkça sayılan Ülker, kitkat, digitürk, Arçelik gibi ürünler cevap verilen markalardandır.

-Yukarda Saydığınız ürünlerin hangilerini kullanıyorsunuz?

Bu soruya çocuklar Puma, Nike, Ülker, polaris, kitkat, adidas diye cevap vermişlerdir. Cevaplardan anlaşıldığı gibi yiyecek ve giysi ürünleri dışında çocuklar çok sayıda marka ile ilişkili olsa da bunları sadece bilmekte kullanmamaktadırlar.
Özellikle Digitürk ve diğer telefon markaları çocukların ilk aklına gelen ürünler olsa da bunların reklam ve çevre ile ilişkisi ortadadır.

-Aşağıda belirtilen sınıflandırmaya göre bildiğiniz markaları yazınız.
Cep Telefonu:
Çocuklar bu soruya Siemens,Nokia, Samsung, philips markalarını vererek cevaplamışlarıdır.
Nokia yüzde 90 gibi bir oranla cevaplanmıştır. Dizilerde en çok yayınlanan cep telefonu reklamlarından olan bu marka bilinirlilik açısından da ilk sıradadır. Sık söylenme açısından ikinci sırada olan samsung, aynı şekilde dizilerde sıklıkla yer almaktadır.
Kozmetik ürünü:
Avon, Nivea, oriflame, Dove olarak cevaplanan bu soruda en çok Avon ismi belirtilmiştir.
Reklamlarda sıklıkla gelen Avon ayrıca ailelerin kullanımı göz önünde tutulduğunda en çok bilinen kozmetik markalarının başında geldiği belirtilmiştir. Reklamlarda yer alan Nivea markası da bilinen ürünlerdendir.
Bu soruya iki çocuk cevap vermemiştir.
Banka:
Ziraat bankası, İş Bankası, Denizbank, Akbank, Finansbank, Garanti, Bank Asya olarak cevaplanan bu soruya çocuklar en çok Akbank,İş Bankası ve Garanti cevabını vermiştir.
Reklamlarla karşılaştırıldığında en çok cevaplanan bankalar gibi Bank Asya’nın da söylendiği dikkat çekmektedir.
İçecek:
Coca-cola, Cola Turca, Fanta, Nesquik markaları bu soruda cevap olarak verilmiştir.Direk çocuklara yönelik olan sadece Nesquik olsa da en fazla kola markaları belirtilmiştir.
Ayrıca marka vermeden meyve suyu diye cevaplayan çok sayıda çocuk vardır.
Bu cevaplara bakıldığında her iki kola markasının da televizyonda sıklıkla gözüktüğünü belirtile bilinir. Ayrıca Tamek, Dimes gibi meyve suyu reklamları da sıklıkla ekran gelmektedir.www.onurcoban.com
Çikolata, gofret, sakız, bisküvi:
Rondo, Kitkat, Ülker, Falım, Nestle Dido, Tutku, Alpella, biskrem diye cevaplanan bu sorularda Ülker en fazla söylenen marka olmuştur. Cevaplardan anlaşıldığı gibi Ülker ayrıca belirtildiği gibi farklı ürünler halinde de söylenmiştir.
Ayrıca çocukların tüketimine en çok uyan bu kategoride, çocukların yüzde yirmi beşi hiç cevap vermemiştir.
Elektronik eşya:www.onurcoban.com
Çocuklar bu soruya Beko, Arçelik, Sinbo, Vestel, Profilo gibi ürünleri belirterek cevaplamışlarıdır.
Beko ve Arçelik en çok tercih edilen markalar olmuşlardır. Reklamlarla karşılaştırıldığında bu tutarlı bir davranıştır.
Mobilya:
Çocuklar bu soruya İstikbal, Yataş, Merinos, Bellona, İpek cevaplarını vermişlerdir.
İstikbal’in en çok cevaplanan marka olduğu bu soruda bellona da tercih edilmiştir.
Gözlük:
Çocuklar bu soruya Emre optik ve Göz grup olarak cevaplamıştır.
Reklamlarda en çok tercih edilen kategorinin gözlük olmasına rağmen çocuklar bu soruya cevap vermekte zorlanmışlardır. En az sayıda cevaplanan sorulardan biri bu sorudur.
Çocuk Bezi:
Can bebe, huggies, molfix, prima bu soruda söylenen markalardır.Çocukların tamamı bu soruyu yanıtlamış ve çoğunluğu can bebe cevabını vermiştir. Huggies gibi markaların söylenmesi reklamlarla uyumludur.
Otomobil:
Çocukların tüketimi için tasarlanmayan bu kategoride çocuklar, Fiat, Honda,Toyota, Mazda, Mercedes, BMW, Tofaş, Dodge, Ford, Kia, peugeot, VW, Ferrari, hyundai, Renault gibi cevaplar vermişlerdir.
Çocukların en fazla ürün saydıkları kategoriyi oluşturan otomobiller reklamlarda da farklı markalar olarak sıklıkla gösterilmektedir. Çevre ve televizyon faktörlerinin etkisindeki çocuklar otomobil markalarıyla daha fazla ilgilenme ihtiyacı hissetmektedirler.
Otomobil Lastiği:
Çocuklara çok uzak olduğu düşünülen bu markalarda, Lassa, goodyear, michael sayılan ürünlerdir.
Çocukların çok ilişkisi olmaması gereken bu üründe bile cevaplama oranı yüzde 60 düzeyindedir.
www.onurcoban.com
SONUÇ
Araştırma çocuk ile marka kavramlarının ilişkisini irdeleme ve bunların olası sonuçlarını belirleme amacı gütmektedir. Bunun için yapılan incelemede hem kuramsal hem de uygulamalı araştırmalar gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın kuramsal kısmında marka ve reklam kavramlarının üzerinde durulmuştur. Özellikle kitle iletişim araçlarının gelişmesiyle dünyanın herhangi bir yerine kolayca ulaşıla bilinmesi, reklamcılığı daha da geliştirmiştir. Farklılıkların ortaya konulması amacıyla oluşturulan markalar doğru planlama stratejileri ile reklamlarda boy göstermektedir.
Tüm yaş gruplarında olduğu gibi 18 yaş altındakilerin de ekrandan etkilenmesi kaçınılmazdır. Bu nedenle bu yaş grupları da diğerleri gibi ihmal edilmemelidir. Çocukların gelişiminin henüz tamamlanmamış olması televizyonun zararlı özelliklerinden daha fazla etkilenmelerine sebep olabilmektedir. Bu açıdan programların hedef kitleleri doğru belirlenmelidir.
Araştırmada görüldüğü gibi 5-11 yaş grubunun en çok izlediği programlar şiddet içerikli dizilerdir.Bu dizilerin içerikleri kadar aralarında yayınlanan reklamlarda denetlenmesi çok önemlidir.Yanlış kodlar içeren reklamlarla karşılaşan çocuklar bundan zarar görebilmektedirler.
Araştırmanın kuramsal kısmında açıklandığı gibi hedef kitle kavramı bu açıdan çok önemlidir. Doğru belirlenmiş hedef kitle hem olası sorunları ortadan kaldıracak hem de reklamların doğru bir şekilde amacını yerine getirmesine yardımcı olacaktır. Tüketim amacıyla hazırlanan reklamlar yanlış hedef kitleye verildiğinde bilinirlilik oranı satış oranına yansımayacaktır. Bu açıdan bakıldığında çocukların izledikleri programlarda çocuklara yönelik ürünlerin yer alması gerekmektedir.
Araştırmanın uygulama kısmı iki aşamadan oluşmaktadır. İlk olarak TİAK’tan alınan veriler çalışmaya ışık tutması hedeflenmiştir. Daha sonra yaşları 10-11 arasında değişen 20 çocukla yapılan çalışma ile çocuklara yüz yüze görüşmeyle sorular sorulmuştur. Bu sorularda çocukların bildikleri markalar belirlenip reklamlarla karşılaştırılması yapılmıştır.
Görüşme sonuçlarına göre çocukların büyük çoğunluğunun kendilerine yönelik olmayan ürünleri bildikleri ancak bunların çoğunu kullanmadıkları anlaşılmıştır. Çocuklar otomobil gibi bir ürün hakkında 15 markayı sayabildikleri halde, kendilerinin tüketimine daha fazla uygun olan gofret, çikolata gibi ürünlerde sadece 9 tanesini sayabilmişlerdir. Bu açıdan bakıldığında çocuklar kullandıkları ürünlerden çok kullanmadıkları ürünleri daha çok bilmekte oldukları anlaşılmıştır.
Aradaki bu farkın anlaşılması amacını güden bu çalışmada verilen cevaplar ile TİAK’ın verileri karşılaştırılmıştır. Reklamlarda çok sayıda otomobil, banka ve cep telefonu ürünü gösterilmesi çocukların bilgilerine de yansımıştır. Çocuklar bu ürünler hakkında oldukça fazla sayıda marka bilmektedirler.
Markalara bakıldığında reklamı çok yapılan Ülker, Nokia, Akbank gibi markalar çocukların çoğu tarafından bilinmektedir. Çocuklar reklamlarda sıklıkla tekrarlanan ürünlerin çoğunu duymuşlardır.
Ancak cevapların bazıları, reklamlarda yer almayan ürünlerdir. Bunların çevresel koşullar ile ortaya çıktığı düşünüle bilinir. Ailelerinin kullandıkları ürünleri de bilen çocuklar, bu ürünler reklamlarda yer almasa da saymışlardır. Bu açıdan bakıldığında markalarının bilinirlilik oranının sadece televizyon tarafından şekillendirilmediği sonucuna varılabilir. Ancak en büyük etkenlerden birinin televizyon reklamları olduğu da yine bu çalışmada ortaya çıkmaktadır.


KAYNAKÇA

KİTAPLAR:
AnaBritannica,İstanbul,Hürriye Ofset Matbaacılık ve Gazetecilik AŞ,1994
AVŞAR , Zakir ve ELDEN, Müge, Reklam ve Reklam Mevzuatı, RTÜK yayınları, Ankara, 2004
ERGÜN, Yolcu ,Televizyon Reklamcılığı , İ.Ü.İletişim Fakültesi yayınları,İstanbul,2001
GÜLSOY,Tanses,Reklam Terimleri ve Kavramları Sözlüğü,1999
KARS, Neşe ,Televizyon Programı Yapalım Herkes İzlesin,Derin Yayınları;İstanbul,2003
MUTLU,Erol,İletişim Sözlüğü,Bilim ve Sanat Yayınları,Ankara,1998
ÖNGÖREN, Gürsel ve AVŞAR, Zakir, Radyo ve Televizyon Hukuku, Piramit Yayıncılık, Ankara, 2003
ÖZER,Çetin,Yayınlanmamış Ders Notları,İ.Ü.İletişim Fakültesi Reklam Fotoğrafçılığı Dersi
PEMBECİOĞLU,Öcel,Nilüfer, İletişim ve Çocuk, Ebabil Yayınları, Ankara, 2006
ELEKTRONİK KAYNAKLAR:
TDK Güncel sözlük. http://www.tdk.gov.tr
KURUMLAR
Televizyon İzleme Araştırma Komitesi (TİAK)
-------------------------------------------------------------
ONUR ÇOBAN
2008 İstanbul Üniversitesi
RADYO-TV-SİNEMA
Yüksek Lisans

2 yorum:

  1. Çok güzel ve akıcı bir yazı olmuş.Benim size sormka istediğim başka bir konu var.Yapımcı olmak için ne gerekir yapımcı ne yapar bunu merak ediyorum.Kullanılan bir programmı vardır yoksa tamamen yaratıcılıkmı gereklidir?Çok teşekkürler

    YanıtlaSil
  2. Çok teşekkürler.
    Sektörün tüm alanında olduğu gibi yapımcıda da yaratıcılık öncelikli bir konudur. Yapımcı en kısa tanımla film veya televizyon programının yöneticisidir. Eserin malli bütçesinden oyuncu seçimine kadar birçok konuda söz sahibidir. Yapımın henüz senaryo aşamasından başlayarak, filmin dağıtımına kadar geniş bir alanda çalışır. Bu yüzden diğer görevlilerden ayrılır.
    Genellikle Tv yapımcıları, sinema yapımcılarına göre daha fazla söz sahibidir. Sinema eserlerde çoğunlukla son karar yönetmenin olsa da tv dizilerinde bu yetki yapımcıdadır. Ayrıca yapımcı parayı yatıran kişi olduğundan ticari geliri elde eden kişidir aynı zamanda.
    Ancak ABD ve Avrupa'da yapımcılar farklı yetkilere de sahip olabilir. Neredeyse her yapımda yapımcının yetki alanı genişler veya daralır. Kısacası yapımcı teknik konudan çok işin yönetim konumundadır.
    Genellikle para yatırmadan yapımcı olmak çok güçtür. Ancak yapım asistanlığı gibi yapım ekibinde görev alınması da mümkündür.

    YanıtlaSil

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...