Felsefeye bir bakış
34.Bölüm: İskenderiyeli Clementİskenderiye Okulu
Ortaçağ’da İslam Felsefesi ile birlikte en önemli Felsefe akımlarından biri olan Hristiyan Felsefesi, İskenderiye’de bulunan filozoflarca geliştirilmiştir. Bunların en önemli iki ismi Origenes ve Clement’dir. Bu döneme özellikle Patristik Felsefenin altın dönemi denir.
Daha önceki bölümlerde belirtildiği gibi Yahudi düşüncesiyle Hristiyan Düşüncesi bir araya gelerek Patristik Felsefe kendini göstermiştir. Yunanca konuşan Yunan Kilise Babaları zamanında özellikle Stoacılığın baskın olduğu Roma İmparatorluğunda Hristiyanlar yoğun şiddete maruz kalmışlardır. Yunan Kilise Babaları, Roma’ya bu yeni dini tanıtmak amacı güderken din ile felsefeyi bir araya getirmeye çalışmışlardır.
Bu dönemde ortaya çıkan Yeni Platonculuk ’la birlikte Platon’un görüşleri yeniden gündeme gelmiş ve yaygınlık kazanmıştır. Özellikle Latin Kilise Babaları ve Augustinus, Platonculuk ile Hristiyanlığı bir araya getirmeye çabalamıştır.
Bu dönemden hemen önce özellikle bir kültür başkenti olan Mısır’daki İskenderiye’de felsefe çalışmaları yoğunlaşmıştır. Orta Platonculuk, Pagan, Yahudi ve Gnostisizm yanlıları da burada etkin konumdadır. İskenderiye Okulu olarak bilinen Hristiyan okulun en önemli isimlerinden biri Klement’dir.
İskenderiyeli Klement (Clement) , 150-215 yılları arasında yaşamıştır. İskenderiye de derslerwww.onurcoban.com vermiş ancak artan baskılar sonucu Kayseri’ye giderek önemli eserlerini yazmıştır. Pedagog ve Protreptikos bunlardan bazılarıdır.
Klement, Yunan Kilise Babalarından Justin gibi felsefeye olumsuz olarak bakmaz. Bunun nedeni Felsefenin var olmasını Tanrı istemiştir. Din gibi felsefede aynı kökenden geliyorsa olumlu yanları vardır. Özellikle Logos konusunda felsefeye ve Platon’a yakınlaşır. Ayrıca Stoacıların birçok görüşünün yanlış olmadığını belirtir. Ona göre felsefe dine bir hazırlık aşamasıdır. Yüzyıllarca ortaya konan Yunan Felsefesi toplumları Hristiyanlığa hazırlamıştır. Bu o dönem için oldukça radikal bir görüştü. Tertullianus ve Tatianus gibi birçok din adamı felsefeye tamamen karşıydı.
Klement felsefeye olumlu baksa da önemli olan vahiydir. Kutsal Kitap ve Tanrının görüşleri temeldir. AzizAugustinus ve Aziz Anselmus’da doruk noktasına ulaşacak olan Credo ut intelligam (Anlamak için inanıyorum) anlayışının ilk örneklerini verir. Yine ileride daha da geliştirilecek olan Negatif Teolojinin ilk örneklerini vermiştir. Buna göre Tanrı’nın ne olduğunu değil ne olmadığını bilebiliriz. Çünkü Tanrı insan zihni ve deneyiminin çok üzerinde olduğu için onu bilmemiz ve açıklamamız imkânsızdır. Eğer açıklayabilirsek onun daha alt bir seviyede konumlandırmış oluruz. Bu durumda o Tanrı olmaz. Bu da çelişkidir.
Klement özellikle Hristiyanlığı kabul edenlerin eğitimi üzerine düşünmüştür. Pedagog adlı eserinde bunu anlatır. Ona göre eğitmen Logos’tur. Logos sayesinde tüm insanlar eşit derecede eğitilebilir. Bu aynı zamanda herkesin “kurtuluşa” erişebileceğionurcoban.com anlamına gelir. Akıl ve bilme yetisine verdiği önemi dindarlığın temeli görür. Ona göre akıl, insanı dindarlığa yöneltir.
Klement ’in felsefeye olumlu bakması belki de onun Kilise Tarihindeki yerini belirlemiştir. Birçok Doğu Kilisesi hala onun aziz olarak görse de Katolik Kilisesi, 1500’lü yıllardan sonra Ortodoks Kilisesi ise çok daha önceleri onu bu seviyede görmeyi kesmiştir.
Origenes’in hocalığını yapan Klement, Patristik Felsefenin önemli isimlerinden biridir. Patristik Dönem; tüm Hristiyan Felsefesinin en büyük isimlerinden biri olan Augustinus, dönemin önemli diğer isimleri Boethius ve Sahte Dionisos gibi isimlerle devam etmiştir.
İslam Felsefesi sonrası ise Skolastik Felsefe, Thomas Aquinas, IoannesScotus Erigena, Anselmus, Abelardus, Bonaventura, Duns Scotus, Ockham’lı William, RogerBacon, Albertus Magnus gibi isimlerle devam eder.
Yazının diğer bölümleri için tıklayınız: Felsefeye bir bakış-Giriş-
. Felsefe tarihinin diğer bölümleri için;
.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder